Một phát hiện khảo cổ quan trọng vừa được công bố tại Israel, khi các nhà khảo cổ học tìm thấy một dấu ấn đất sét cổ đại hiếm có, mang theo dấu vân tay rõ nét của một người từng sống vào thời Kinh Thánh.
Phát hiện này được thực hiện bởi nhà khảo cổ Mordechai Ehrlich, trong khuôn khổ Dự Án Sàng Lọc Núi Đền (Temple Mount Sifting Project). Dự án này chuyên tìm kiếm cổ vật từ đất đá bị đổ trái phép khỏi Núi Đền (Temple Mount) trong quá trình xây dựng vào năm 1999 bởi Quỹ Hồi giáo Waqf.
Dấu ấn đất sét này, công bố vào ngày 30 tháng 7, khắc tên “Yed[a‛]yah (con của) Asayahu”. Dựa trên chữ viết cổ, cổ vật này có niên đại từ cuối thế kỷ thứ 7 hoặc đầu thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, tức là vào thời trị vì của Vua Josiah.
Theo tài liệu Kinh Thánh, Asayahu là một quan chức cao cấp, được mô tả là “người phục vụ của nhà vua” dưới thời Vua Josiah. Vì thế, các chuyên gia tin rằng con trai ông, Yeda‛yah, cũng có thể đã giữ một vị trí quan trọng trong việc quản lý Đền Thờ hoặc triều đình hoàng gia. Dấu vết ở mặt sau của dấu ấn cho thấy nó từng được dùng để niêm phong một túi hoặc vật chứa nào đó.
Dự Án Sàng Lọc Núi Đền nhận định rằng khả năng liên kết giữa dấu ấn này và Vua Josiah là “rất hợp lý”, vì các con dấu tương tự thường dành cho các quan chức cấp cao và nhiều cá nhân được tìm thấy trong các phát hiện trước đây đã được xác định trực tiếp là quan chức thời Kinh Thánh, theo tin từ Fox News ngày 10 tháng 8 năm 2025.
