Lima, Peru – Người dân Peru thức giấc vào thứ Sáu và thấy mình có vị tổng thống thứ bảy trong vòng chưa đầy một thập kỷ. Ông José Jerí, 38 tuổi, đã nhậm chức lãnh đạo quốc gia đang chao đảo sau khi Quốc hội truất phế Tổng thống Dina Boluarte, người bị căm ghét rộng rãi, trong một phiên luận tội cấp tốc qua đêm.
Vị luật sư trẻ với kinh nghiệm chính trị còn hạn chế, người vừa trở thành Chủ tịch Quốc hội vào tháng Bảy, cho biết ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức vào sáng sớm thứ Sáu rằng ông sẽ tìm kiếm sự “hòa giải”, giải quyết tình trạng tội phạm tràn lan ở Peru và đảm bảo “tính trung lập” trong các cuộc bầu cử vào tháng Tư tới, khi người dân Peru sẽ bầu ra một tổng thống mới.
Các nhà lập pháp đã tổ chức tranh luận và phiên tòa luận tội vào cuối ngày thứ Năm tại Quốc hội đơn viện gồm 130 thành viên, sau khi bỏ phiếu chấp nhận bốn kiến nghị yêu cầu phế truất bà Boluarte với lý do chính phủ của bà bất lực trong việc kiềm chế tội phạm.
Họ yêu cầu bà Boluarte ra trình diện trước quốc hội ngay trước nửa đêm để tự bào chữa, nhưng khi bà không xuất hiện, họ đã bỏ phiếu ngay lập tức để truất phế bà. Chỉ sau đó một thời gian ngắn, 124 nhà lập pháp đã bỏ phiếu thông qua việc luận tội bà Boluarte ngay sau nửa đêm. Không có phiếu chống lại nỗ lực này, vốn là lần thứ chín bà bị yêu cầu phế truất.
Diễn biến gây sốc này xảy ra chỉ vài giờ sau khi một tay súng đã xả súng vào một buổi hòa nhạc tại thủ đô, làm bị thương năm người và làm bùng phát sự tức giận về tình trạng tội phạm đang làm rung chuyển đất nước.
Sự thăng tiến nhanh chóng của ông Jerí càng gây ngạc nhiên hơn bởi vào tháng Tám, ông đã có một cuộc phỏng vấn dài với báo Peru El Comercio, trong đó ông tuyên bố sẽ không thay thế bà Boluarte nếu bà bị luận tội vì ông tin vào “sự thể chế tổng thống và chúng ta đã quá gần cuối nhiệm kỳ của bà.”
Bà Boluarte, nữ tổng thống đầu tiên của Peru, nhậm chức vào tháng 12 năm 2022 sau khi Quốc hội sử dụng cơ chế tương tự để luận tội người tiền nhiệm của bà. Cựu Tổng thống Pedro Castillo đã bị phế truất chỉ hai năm trong nhiệm kỳ năm năm của mình sau khi cố gắng giải tán quốc hội để tránh việc bị phế truất.
Bà Boluarte từng là phó tổng thống của ông Castillo trước khi trở thành tổng thống, vì vậy không có phó tổng thống nào để thay thế bà khi bà bị phế truất vào thứ Sáu. Người tiếp theo trong danh sách kế nhiệm là Chủ tịch Quốc hội, ông Jerí.
Sau cuộc bỏ phiếu hôm thứ Sáu, bà Boluarte đã phát biểu trên truyền hình quốc gia, điểm lại những thành tựu của chính quyền bà. “Tôi đã không nghĩ cho bản thân mình, mà là vì người dân Peru,” bà nói.
Chỉ vài phút sau bài phát biểu của bà, buổi phát sóng đã bị gián đoạn để chiếu cảnh ông Jerí tuyên thệ nhậm chức.
Vào thứ Sáu, Văn phòng Tổng Chưởng lý đã yêu cầu một thẩm phán cấm bà Boluarte rời khỏi đất nước trong khi họ điều tra hai vụ án, một cáo buộc rửa tiền và một cáo buộc tham nhũng khác. Thẩm phán đã không đưa ra phán quyết ngay lập tức.
Trong một tuyên bố, các điều tra viên cho biết họ đang xem xét các khoản tiền bị cáo buộc đã được chuyển qua bà Boluarte trước nhiệm kỳ tổng thống của bà cho lãnh đạo bỏ trốn của một đảng phái chính trị. Vụ án còn lại liên quan đến việc bà Boluarte sử dụng ảnh hưởng của mình với tư cách là tổng thống để làm lợi cho bạn bè, đặc biệt là bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ đã bí mật phẫu thuật mũi cho bà vào năm 2023. Bà cuối cùng đã xác nhận rằng bà đã trải qua thủ thuật này.
Ông Jerí có được ghế tại Quốc hội vào năm 2021 với tư cách là người thay thế cựu Tổng thống Martín Vizcarra, người thuộc cùng một đảng phái chính trị và khu vực bầu cử, khi ông Vizcarra bị cấm giữ chức vụ công.
Trớ trêu thay, ông Jerí trở thành Chủ tịch Quốc hội vào tháng Bảy với sự ủng hộ của liên minh đảng phái đã hậu thuẫn bà Boluarte nắm quyền.
Đầu năm nay, Văn phòng Tổng Chưởng lý đã xác nhận rằng họ đã mở một cuộc điều tra sơ bộ về một cáo buộc hiếp dâm chống lại ông Jerí. Vài tháng sau, văn phòng thông báo cuộc điều tra đã bị đình chỉ mà không có lời giải thích thêm. Ông Jerí đã phủ nhận các cáo buộc trong cuộc phỏng vấn với El Comercio vào tháng Tám.
Ông Jerí sẽ đảm nhiệm nốt nhiệm kỳ của bà Boluarte với tư cách là tổng thống lâm thời. Cuộc bầu cử dự kiến vào tháng Tư tới và nhiệm kỳ của bà Boluarte lẽ ra kết thúc vào ngày 28 tháng 7 năm 2026.
Đã có hơn 500 cuộc biểu tình yêu cầu bà Boluarte từ chức trong ba tháng đầu nhiệm kỳ tổng thống của bà.
Bị bao vây bởi các vụ bê bối, chính quyền của bà đã không thể giải quyết tình trạng tội phạm không ngừng của Peru, và điều này đã trở thành nguyên nhân khiến bà mất chức.
Vào thứ Tư, bà đã một phần đổ lỗi cho tình hình này là do những người nhập cư sống bất hợp pháp trong nước. “Tội phạm này đã âm ỉ trong nhiều thập kỷ và đã được củng cố bởi tình trạng nhập cư bất hợp pháp, mà các chính quyền trước đây đã không ngăn chặn được,” bà nói trong một buổi lễ quân sự. “Thay vào đó, họ đã mở cửa biên giới của chúng ta và cho phép tội phạm tràn vào khắp nơi… mà không có bất kỳ hạn chế nào.”
Các số liệu chính thức cho thấy 6.041 người đã thiệt mạng trong khoảng thời gian từ tháng Giêng đến giữa tháng Tám, con số cao nhất trong cùng kỳ kể từ năm 2017. Trong khi đó, các đơn khiếu nại về tống tiền lên tới 15.989 vụ từ tháng Giêng đến tháng Bảy, tăng 28% so với cùng kỳ năm 2024.
Vào thứ Sáu, luật sư của bà Boluarte, Juan Portugal, nói với đài phát thanh địa phương RPP rằng bà Boluarte đang ở nhà riêng tại Lima và không có ý định tìm kiếm tị nạn chính trị ở nơi khác.
Theo tin từ Associated Press ngày 10 tháng 10 năm 2025.
