Trong chuyến công du Trung Đông vừa qua, Tổng Thống Donald Trump đã đến thăm các quốc gia Ả Rập chủ chốt gồm Ả Rập Xê Út, Qatar và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất. Chuyến đi nổi bật với các nghi lễ hoành tráng, công bố chính sách mới và đạt được hàng tỷ đô la các thỏa thuận kinh tế. Tổng Thống Trump thậm chí còn ghé thăm một nhà thờ Hồi giáo và bày tỏ sự ngưỡng mộ văn hóa nơi đây.
Tuy nhiên, một điều dễ nhận thấy là ông Trump đã không thăm Israel. Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Tổng Thống Trump và Thủ Tướng Israel Benjamin Netanyahu đã có từ trước.
Trong chuyến đi, Tổng Thống Trump dường như còn làm gia tăng áp lực lên mối quan hệ này. Ông đã gặp nhà lãnh đạo mới của Syria – một người từng bị Mỹ treo thưởng 10 triệu USD – và tuyên bố dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với quốc gia này. Động thái này bị Israel phản đối nhưng lại được Thái tử Mohammed bin Salman của Ả Rập Xê Út thúc đẩy mạnh mẽ.
Tổng Thống Trump cho biết ông đã thảo luận quyết định này với ông Netanyahu và tin rằng nó được nhiều người ở Trung Đông ủng hộ. Ông cũng nhắc đến các cuộc trò chuyện với Thái tử bin Salman và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, những người mà ông nói rằng xem việc dỡ bỏ trừng phạt là cần thiết cho sự tồn vong của Syria.
Một ngày sau khi hứa dỡ bỏ trừng phạt, Tổng Thống Trump còn ca ngợi Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa là “một người trẻ, hấp dẫn, mạnh mẽ” và kêu gọi ông này gia nhập Hiệp định Abraham – thành tựu chính sách đối ngoại nổi bật từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump, bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một số nước Ả Rập.
Cũng trong chuyến đi, Tổng Thống Trump gợi ý rằng một thỏa thuận với Iran có thể sắp đạt được mà không đưa ra chi tiết nào xoa dịu mối lo ngại của Israel. Trước chuyến đi, chính quyền ông Trump cũng thông báo đã đạt được thỏa thuận đơn phương với Hamas – tổ chức bị Mỹ xem là khủng bố, tấn công Israel ngày 7 tháng 10 năm 2023 – để giải thoát con tin Mỹ cuối cùng còn sống ở Gaza. Tổng Thống Trump bày tỏ hy vọng đây là “bước cuối cùng cần thiết để chấm dứt cuộc xung đột tàn khốc này”.
Về phần mình, Thủ Tướng Netanyahu đã tiến hành oanh tạc Gaza trong lúc Tổng Thống Trump công du, khiến hơn 100 người thiệt mạng trong 24 giờ cuối cùng của chuyến đi, theo giới chức y tế địa phương.
Khi được hỏi về kế hoạch mở rộng chiến tranh của Israel ở Gaza, Tổng Thống Trump lại tỏ ra ôn hòa hơn, nói rằng “rất nhiều điều tốt đẹp sẽ xảy ra trong tháng tới”. Ông nói thêm: “Chúng ta cũng phải giúp đỡ người Palestine. Quý vị biết đấy, rất nhiều người đang chết đói ở Gaza, nên chúng ta phải nhìn vào cả hai phía.”
Theo nguồn tin NBC News, Israel ngày càng lo ngại việc Tổng Thống Trump có thể nhanh chóng đạt thỏa thuận hạt nhân với Iran và sự ảnh hưởng của các lãnh đạo Ả Rập đến suy nghĩ của ông. Một người quen thuộc với mối quan hệ Trump-Netanyahu cho rằng chuyến đi không tạo ra khoảng cách mới mà làm lộ rõ hơn những bất đồng đã có.
Đáp lại, Tổng Thống Trump bác bỏ ý kiến chuyến đi gạt Mỹ ra khỏi đồng minh thân cận nhất trong khu vực, khẳng định rằng Mỹ có quan hệ mạnh mẽ với các nhà lãnh đạo Ả Rập là “rất tốt cho Israel”.
Qua bốn ngày công du khẩn trương, các lãnh đạo Ả Rập đã mang đến cho Tổng Thống Trump những thắng lợi kinh tế cụ thể để ông trình bày về nước, cũng như sự chào đón nồng nhiệt mà ông rất coi trọng. Tổng Thống Trump nhận xét các lãnh đạo này là “những con người tuyệt vời. Những nhà lãnh đạo vĩ đại” và “sự tôn trọng dành cho đất nước chúng ta thật khó tin”.
Trong khi đó, quan hệ của Tổng Thống Trump với ông Netanyahu chủ yếu tập trung vào các vấn đề an ninh quốc gia như Iran, cuộc chiến ở Gaza hay tình hình Syria. Israel hiện phần lớn giữ kín những lo ngại này, khác với thời các Tổng Thống tiền nhiệm như Barack Obama và Joe Biden. Mỹ vẫn tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ Israel, với việc Tổng Thống Trump gửi thiết bị quân sự mà chính quyền Biden trước đây đã tạm dừng.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia James Hewitt tuyên bố Tổng Thống Trump là người bạn kiên định nhất của Israel trong lịch sử. Ông khẳng định Mỹ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Israel để giải phóng con tin còn lại ở Gaza, đảm bảo Iran không bao giờ có vũ khí hạt nhân và tăng cường an ninh khu vực. Ông Hewitt nhấn mạnh: “Như ông ấy đã nhiều lần tuyên bố trong nhiệm kỳ đầu và nhiệm kỳ thứ hai, Tổng Thống cam kết đảm bảo Iran không bao giờ có vũ khí hạt nhân.”
Về diễn biến tiếp theo của quan hệ Trump-Netanyahu, một đồng minh của Tổng Thống Trump cho rằng việc thắt chặt quan hệ với các lãnh đạo Ả Rập cuối cùng sẽ bảo vệ Israel nhờ mối quan hệ gần gũi của họ với Mỹ. Tuy nhiên, người này cũng lưu ý đến tính cách khó đoán của Tổng Thống Trump, nói rằng “Trump làm những gì Trump làm”. (Theo NBC News)
