NEW YORK (AP) — Sau một thời gian ngắn nhưng đầy biến động trong vai trò cố vấn cho chính quyền Tổng Thống Donald Trump, tỷ phú Elon Musk đang trở lại tập trung vào đế chế kinh doanh đa dạng của mình, và ông phải đối mặt với không ít vấn đề nan giải tại mỗi công ty.
Hãy bắt đầu với Tesla, hãng xe điện của ông. Dù vai trò “thợ cắt giảm chi phí” của Musk trong chính quyền Tổng Thống Donald Trump mang lại kết quả đến đâu vẫn là một câu hỏi, nhưng rõ ràng sự liên hệ của ông với chính trị đã làm tổn hại thương hiệu Tesla và khiến doanh số sụt giảm.
Nền tảng mạng xã hội X (trước đây là Twitter) của Musk cần xây dựng lại nguồn thu từ quảng cáo; công ty hàng không vũ trụ SpaceX có vẻ đầy hứa hẹn về tài chính nhưng gần đây gặp một số trục trặc; và không rõ liệu mảng kinh doanh vệ tinh Starlink có thể tiếp tục ký kết các hợp đồng lớn mà không có sự ảnh hưởng từ mối quan hệ ở Washington hay không.
Dưới đây là tình hình một số mảng kinh doanh chính của Musk:
Tesla gặp khó khăn
Lợi nhuận của Tesla đã giảm mạnh 71% trong ba tháng đầu năm nay, ngay sau khi một đối thủ cạnh tranh từ Trung Quốc vượt qua Tesla về doanh số xe điện toàn cầu. Câu hỏi lớn hiện nay là: Liệu việc Musk rời Washington có giúp thu hút người mua trở lại không?
Đây là yếu tố then chốt để phục hồi lợi nhuận vì nhiều yếu tố khác còn bất định. Dòng xe của Tesla đã cũ và các đối thủ nước ngoài ngày càng cạnh tranh gay gắt. Họ sẽ giành thị phần của Tesla ngay cả trong hoàn cảnh thuận lợi nhất.
Việc Tesla tạm đóng cửa nhà máy để tái trang bị cho mẫu xe bán chạy nhất Model Y cũng góp phần vào khó khăn quý đầu năm. Tuy nhiên, những phản ứng tiêu cực từ thời gian Musk làm việc ở Washington đã gây ra nghi ngờ cho một số nhà phân tích. JP Morgan cảnh báo về “thiệt hại thương hiệu chưa từng có”, còn Wedbush Securities nhận định đây là “một cuộc khủng hoảng toàn diện”. Tin tức từ châu Âu tuần này cũng không mấy khả quan khi doanh số tháng 4 giảm một nửa.
Robotaxi không người lái
Một thử thách lớn khác cho Musk: Liệu việc Tesla ra mắt dòng xe taxi không người lái đầu tiên có thành công không? Musk đã nói về robotaxi hơn một thập kỷ qua, nhưng có thể chúng sẽ chính thức lăn bánh vào tháng tới. Ông hứa sẽ thử nghiệm 10-20 chiếc ở Austin, Texas, sau đó tăng lên hàng trăm nghìn chiếc vào cuối năm sau.
“Bạn có thể ngủ trong xe của chúng tôi và thức dậy tại điểm đến không?” tỷ phú hỏi các nhà đầu tư tháng trước và tự trả lời: “Tôi tin điều đó sẽ khả thi ở nhiều thành phố tại Mỹ vào cuối năm nay.” Các nhà đầu tư có vẻ tin tưởng vào lời hứa của Musk, dựa trên mức tăng 50% của cổ phiếu Tesla kể từ tuyên bố đó.
Tuy nhiên, ông đối mặt với nhiều thách thức, không ít trong số đó là liệu xe có hoạt động ổn định mà không gây tai nạn. Các cơ quan quản lý an toàn liên bang tháng trước đã yêu cầu Tesla cung cấp dữ liệu về cách robotaxi sẽ hoạt động trong điều kiện tầm nhìn kém. Yêu cầu này được đưa ra sau cuộc điều tra 2,4 triệu xe Tesla trang bị phần mềm Full Self-Driving năm ngoái do một số vụ tai nạn, bao gồm cả một vụ đâm chết người đi bộ.
Ngay cả khi thử nghiệm ở Austin diễn ra suôn sẻ, Musk vẫn phải đối mặt với đối thủ Waymo. Công ty taxi không người lái thuộc sở hữu của Alphabet (công ty mẹ của Google) vừa ghi nhận chuyến đi thứ 10 triệu và đang hoạt động tại San Francisco, Los Angeles cùng một số thành phố khác.
Quảng cáo trên X có phục hồi?
Sau khi Musk mua lại Twitter vào năm 2022 và mở cửa cho mọi loại thuyết âm mưu, nhiều nhà quảng cáo lâu năm đã bỏ đi. Tình hình trở nên tồi tệ hơn khi Musk đe dọa “bêu tên và làm xấu mặt” họ, thậm chí kiện họ.
Hiện nay, các nhà quảng cáo đang dần quay lại, dù có thể không vì lý do tốt đẹp. Theo nhà phân tích Jasmine Enberg của e-marketer, “Một số thương hiệu lớn đã nối lại chi tiêu trên X một phần để lấy lòng chính quyền Tổng Thống Trump, hoặc để tránh bị Musk trả đũa tiềm ẩn.” Nhưng sự sợ hãi không phải là động lực bền vững, và hầu hết họ chi tiêu ít hơn trước đây. Bà kỳ vọng mảng quảng cáo của X sẽ phục hồi trong năm nay, nhưng vẫn nhỏ hơn so với trước khi Musk mua lại.
Tên lửa bốc cháy
Tình hình tài chính của công ty tên lửa SpaceX không rõ ràng do đây là công ty tư nhân và không công bố báo cáo tài chính. Tuy nhiên, tin tức gần đây cho thấy cả những khó khăn và thành công.
Tin xấu xuất hiện tuần này với vụ nổ và xoay tròn của một trong những tên lửa khổng lồ Starship trên Ấn Độ Dương. Trước đó là hai vụ nổ Starship khác vào đầu năm nay, khiến mảnh vỡ bốc cháy văng khắp Biển Caribe. Không nản lòng, Musk hứa sẽ có thêm nhiều cuộc thử nghiệm nữa sớm, nhưng rủi ro rất cao và thời gian đang gấp rút. NASA hy vọng sử dụng Starship cho các nhiệm vụ tới mặt trăng trong tương lai, bao gồm một nhiệm vụ vào năm tới sẽ bay quanh quỹ đạo mặt trăng và đưa bốn phi hành gia trở về nhà.
Tin tốt là các nhà đầu tư có cái nhìn về tài chính của SpaceX dường như rất hào hứng. Một vòng gọi vốn riêng tư cho công ty cách đây vài tháng, cùng với đợt bán cổ phiếu riêng lẻ gần đây, đã định giá SpaceX ở mức 350 tỷ USD, một bước nhảy vọt lớn so với mức định giá ước tính 210 tỷ USD chỉ một năm trước.
Kinh doanh hay Chính trị?
Starlink, công ty con cung cấp internet vệ tinh của SpaceX, cũng đang ký kết các thỏa thuận thiết lập dịch vụ ở nhiều quốc gia. Nhưng không rõ đây là kết quả của tính toán kinh doanh thuần túy hay có yếu tố chính trị, một lợi thế có thể biến mất khi Musk rời Washington.
Khi tháp tùng Tổng Thống Trump trong chuyến thăm Ả Rập Xê Út đầu tháng này, Musk thông báo nước này đã phê duyệt dịch vụ Starlink cho hàng không và hàng hải. Trước đó, Bangladesh, một quốc gia có ngành may mặc sẽ bị ảnh hưởng nặng bởi mối đe dọa áp thuế 37% của Tổng Thống Trump, cũng cấp phép cho Starlink, cùng với một loạt thỏa thuận khác ở Ấn Độ, Pakistan và Lesotho trong những tháng gần đây.
Tiếp theo có thể là Nam Phi. Đầu tháng này, sau cuộc gặp giữa Tổng Thống Trump và tổng thống Nam Phi tại Phòng Bầu dục, các cơ quan quản lý của Nam Phi đã nới lỏng một quy định có thể giúp Starlink có chỗ đứng tại quốc gia này. Musk trước đó đã gọi quy định yêu cầu tỷ lệ sở hữu một phần bởi người da đen trong bất kỳ liên doanh nước ngoài mới nào là “phân biệt chủng tộc công khai”. Nam Phi phủ nhận việc chính trị ảnh hưởng đến quyết định của họ.
Theo tin từ Associated Press (qua Seattle Times) ngày 29/05/2025.
