Tại một tòa án di trú ở Manhattan, ông Brad Lander, Kiểm soát viên thành phố New York, đã bị các đặc vụ liên bang bắt giữ khi ông tìm cách hộ tống một người nhập cư mà họ muốn tạm giam. Vụ bắt giữ này cho thấy một xu hướng đang gia tăng tại các tòa án di trú New York: ngày càng nhiều tình nguyện viên và nhà hoạt động xuất hiện để hộ tống người nhập cư rời khỏi tòa án, trong bối cảnh chiến dịch bắt giữ những người đến dự phiên điều trần thường lệ của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Trong vài tuần qua, một mạng lưới lỏng lẻo gồm các nhà hoạt động và ủng hộ nhập cư đã hình thành tại ba tòa án di trú chính của thành phố. Mục tiêu của họ là giúp những người nhập cư không có luật sư điều hướng hệ thống phức tạp, đáng sợ, và đồng hành cùng họ vượt qua các nhân viên liên bang – những người thường đeo mặt nạ và không mặc đồng phục.
Theo Camille J. Mackler, người sáng lập Immigrant ARC, trước đây tình nguyện viên chỉ đi cùng người nhập cư đến phiên điều trần, nhưng gần đây họ phải cân nhắc cả lúc ra về vì Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) đã bắt đầu chờ đợi bên ngoài. Bà nói: “Chúng tôi thực sự chỉ ở đó để làm chứng một cách bất bạo động.”
Vụ việc của ông Lander, người đang tranh cử chức thị trưởng, xảy ra khi các đặc vụ liên bang tiếp cận một người nhập cư tên Edgardo để bắt giữ. Video cho thấy ông Lander dường như níu giữ Edgardo và không buông ra khi các đặc vụ tìm cách bắt người này, mặc dù ông đã phản đối.
Bộ An ninh Nội địa lại nhìn nhận khác. Cơ quan này cáo buộc ông Lander tấn công và cản trở các đặc vụ liên bang khi họ đang thực hiện nhiệm vụ, nhằm mục đích thúc đẩy chiến dịch tranh cử thị trưởng của ông.
Vụ việc này đã đẩy công việc của các tình nguyện viên hộ tống vào cuộc tranh luận toàn quốc về chiến dịch trấn áp nhập cư của Tổng Thống Hoa Kỳ Trump, quyền được xét xử đúng quy trình và hành vi của các đặc vụ di trú liên bang.
ICE đã khởi động một chiến dịch quốc gia vào tháng trước để bắt đầu bắt giữ một số người nhập cư khi họ rời các buổi điều trần tại tòa án. Chiến thuật mới này diễn ra khi một người nhập cư đến tòa để xác định xem họ có thể ở lại hợp pháp tại Hoa Kỳ hay không. Đột nhiên, công tố viên chính phủ yêu cầu thẩm phán bác bỏ vụ án. Việc bác bỏ này chấm dứt một số biện pháp bảo vệ pháp lý mà người nhập cư có, cho phép các đặc vụ ICE chờ sẵn ở hành lang bắt giữ người đó và đưa vào quy trình trục xuất cấp tốc.
Khi ICE bắt đầu xuất hiện tại các tòa án di trú, ngày càng nhiều tình nguyện viên cũng đến đó – bao gồm các nhà hoạt động, lãnh đạo tôn giáo, luật sư và những người dân New York muốn tham gia giúp đỡ.
Họ thường cung cấp hướng dẫn pháp lý (nhưng không nhất thiết đại diện pháp lý) cho người nhập cư, nhiều người trong số họ không có luật sư. Họ phát tờ rơi bằng tiếng Tây Ban Nha, Pháp, Ả Rập và các ngôn ngữ khác để thông báo về quyền lợi và giải thích chiến lược bắt giữ mới của chính phủ. Họ cũng ghi lại tên, quốc gia gốc và số vụ án để có thể liên hệ với người thân nếu họ bị giam giữ và tìm hiểu nơi họ bị giữ.
Sau đó, các tình nguyện viên tìm cách đi cùng một số người nhập cư – đặc biệt là những người có nguy cơ bị bắt giữ vì vụ án của họ vừa bị bác bỏ – ra khỏi phòng xử án và đi qua các nhân viên liên bang.
Allison Cutler, một luật sư di trú tại New York Legal Assistance Group, cho biết: “Họ được trang bị vũ khí, và nhiều người trong số họ đeo mặt nạ. Mọi người đều kinh hoàng ngay khi bước chân ra khỏi thang máy.”
Todd Lyons, quyền giám đốc ICE, nói với Fox News sau vụ bắt giữ ông Lander: “Chúng tôi không thể để bất cứ ai cản trở hoạt động bắt giữ của ICE. Chúng tôi luôn nói rằng nếu bất kỳ ai cản trở hoạt động bắt giữ của chúng tôi, bất kể bạn là ai, bạn sẽ bị tạm giữ.” Tính đến Thứ Tư, văn phòng Biện lý Hoa Kỳ tại Manhattan, nơi cho biết đang xem xét vụ việc, vẫn chưa đưa ra cáo buộc chống lại ông Lander.
Mục tiêu chính của việc đi cùng người nhập cư, theo các tình nguyện viên, là mang lại sự an ủi và an toàn cho những người thường sợ hãi khi phải ra tòa, đặc biệt trong chuỗi vụ bắt giữ gần đây, và để đảm bảo họ không đơn độc nếu bị giam giữ. Dù khó đo lường liệu tình nguyện viên có ngăn cản được đặc vụ ICE hay không, ông Lander trước khi bị tạm giữ đã hai lần xuất hiện tại tòa án và hộ tống các gia đình nhập cư có nguy cơ bị bắt sau khi vụ án bị bác bỏ, đi ngang qua các đặc vụ liên bang.
Bà Mackler nói: “Việc đồng hành quá mức này có nghĩa là ai đó đã không bị giam giữ? Rõ ràng, chúng tôi rất muốn điều đó xảy ra, nhưng quan trọng hơn, mục tiêu là đảm bảo người đó không bị đơn độc.”
Các đặc vụ liên bang vẫn tiếp tục bắt giữ người nhập cư ngay cả khi họ được bao quanh bởi tình nguyện viên, đôi khi dẫn đến những cuộc xô xát căng thẳng giữa các đặc vụ và nhà hoạt động. Bà Mackler cho biết Immigrant ARC đã huấn luyện tình nguyện viên không hành động theo cách khiêu khích hoặc làm leo thang tình hình với cơ quan thực thi pháp luật. “Hướng dẫn của chúng tôi cho tình nguyện viên là không tham gia hoặc can thiệp vào hoạt động thực thi pháp luật,” bà nói. “Nhưng tôi cũng sẽ không nói với một quan chức được bầu của thành phố New York cách ông ấy xuất hiện để bảo vệ người dân New York.”
Các tòa án di trú – do một nhánh của Bộ Tư pháp điều hành – được mở cửa cho công chúng. Gần đây, chúng đã thu hút nhiều luật sư di trú muốn giúp những người nhập cư không có luật sư và các thành viên công chúng đến quan sát và ghi lại quá trình tố tụng tòa án để đảm bảo minh bạch và trách nhiệm giải trình. Tuy nhiên, việc tiếp cận đôi khi gặp khó khăn. Theo tin từ New York Times, được Seattle Times đăng lại.
