Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) đang chịu áp lực phải giúp dập tắt bạo lực băng đảng ở Haiti, trong bối cảnh phái bộ do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn do cảnh sát Kenya dẫn đầu đang gặp khó khăn về tài chính và nhân sự.
Một quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tham dự cuộc họp của OAS về cuộc khủng hoảng an ninh của Haiti cho biết nhóm có trụ sở tại Washington đóng một vai trò quan trọng ở quốc gia này.
Bà Barbara Feinstein, Phó trợ lý thư ký phụ trách các vấn đề Caribbean và Haiti tại Cục các vấn đề Tây bán cầu của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, cho biết: “Còn nhiều việc có thể và nên được thực hiện”.
Feinstein lặp lại những bình luận của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump tại phiên điều trần của Ủy ban phân bổ ngân sách Hạ viện về Haiti.
Tổng Thống Trump nói hôm thứ Tư: “Tại sao chúng ta lại có OAS, nếu OAS không thể tập hợp một phái bộ để xử lý khu vực quan trọng nhất ở bán cầu của chúng ta? Chúng tôi biết ơn người Kenya, nhưng đây là một vấn đề khu vực và nó cần có một giải pháp khu vực”.
Tổng thư ký OAS Luis Almagro hôm thứ Năm thừa nhận rằng phái bộ do Kenya dẫn đầu đang gặp khó khăn và cho biết tổ chức đang làm việc trên các sáng kiến mới.
Ông nói: “Cần có một cấu trúc mới cho phái bộ”.
Năm ngoái, Hoa Kỳ và Haiti kêu gọi thay thế nó bằng một phái bộ gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, nhưng Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã không ủng hộ sự thay đổi như vậy.
Cuộc họp của OAS diễn ra chỉ vài giờ sau khi các băng đảng phát động một cuộc tấn công khác ở khu vực Artibonite trung tâm của Haiti.
Theo Bertide Horace, người phát ngôn của Ủy ban Đối thoại, Hòa giải và Nhận thức để Cứu Artibonite, các tay súng đã xông vào một nhà thờ ở Préval, giết chết 22 người, trong đó có một mục sư 86 tuổi bị chặt đầu.
Bà nói với Associated Press: “Thảm kịch này đã gây ra một làn sóng phẫn nộ trên khắp đất nước”, đồng thời cho biết thêm rằng các nạn nhân đã kêu gọi giúp đỡ, nhưng cả cảnh sát lẫn các sĩ quan của phái bộ do Kenya dẫn đầu đều không phản ứng.
Đại diện của Kenya tại OAS, Jayne Toroitich, cho biết mặc dù phái bộ đã đạt được những tiến bộ đáng kể ở Haiti bất chấp những thách thức đang diễn ra, cảnh sát Haiti cần được đào tạo nhiều hơn và phái bộ cần thêm tiền và nhân sự.
Chỉ có 1.000 trong số 2.500 nhân sự mà Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hình dung hiện đang ở Haiti. Ngoài ra, phái bộ chỉ hoạt động ở mức 30% khả năng về mặt trang thiết bị, đại diện cho biết.
Cuộc họp của OAS được tổ chức một ngày sau khi Jimmy Chérizier, một cựu sĩ quan cảnh sát ưu tú, người trở thành một trong những thủ lĩnh băng đảng quyền lực nhất của Haiti, đã cầu xin người dân từ khu phố Delmas 30 ở thủ đô Port-au-Prince, để những người có vũ trang đi qua, để họ có thể lật đổ thủ tướng Haiti và hội đồng tổng thống chuyển tiếp của nước này.
Trong một đoạn video được đăng hôm thứ Tư trên mạng xã hội, anh ta nói: “Tôi cần con đường để đến văn phòng thủ tướng”.
Chérizier, được biết đến nhiều nhất với tên gọi “Barbecue”, là một trong những thủ lĩnh của một liên minh băng đảng hùng mạnh có tên Viv Ansanm, năm ngoái đã buộc cựu Thủ tướng Ariel Henry phải từ chức khi nó tấn công hàng chục địa điểm cơ sở hạ tầng quan trọng của nhà nước và buộc sân bay quốc tế chính của Haiti phải đóng cửa trong gần ba tháng.
Các băng đảng kiểm soát ít nhất 85% Port-au-Prince cũng đã chiếm giữ một lượng lãnh thổ đáng kể ở khu vực trung tâm của Haiti trong những tháng gần đây.
Bộ trưởng Tư pháp và An ninh công cộng của Haiti, Patrick Pélissier, cho biết: “Mỗi ngày, các băng đảng này lại giành được nhiều lãnh thổ hơn”.
Theo Liên Hợp Quốc, hơn 5.600 người đã thiệt mạng trên khắp Haiti vào năm ngoái và hơn 1.600 người khác từ tháng 1 đến cuối tháng 3. Bạo lực băng đảng cũng khiến hơn 1 triệu người phải sống vô gia cư trong những năm gần đây.
Pélissier lưu ý rằng Cảnh sát Quốc gia Haiti đang thiếu nhân viên nghiêm trọng – có một sĩ quan cho mỗi 12.000 cư dân. Ông cho biết thêm rằng tình báo và phản gián cũng rất thiếu.
Bộ trưởng Quốc phòng Haiti, Jean-Michel Moïse, lặp lại những lo ngại đó.
Ông cho biết quân đội có khoảng 1.000 thành viên với trình độ huấn luyện hạn chế.
Moïse nói: “Họ vẫn không thể (chống lại) các băng đảng một cách hiệu quả, những băng đảng rất mạnh, được trang bị vũ khí rất tốt, được tài trợ rất tốt. Haiti đang trên bờ vực bị các băng đảng tội phạm kiểm soát hoàn toàn và chúng ta không thể để điều đó xảy ra”.
Ông kêu gọi OAS và cộng đồng quốc tế giúp đỡ đào tạo sĩ quan quân đội và tân binh.
Ông nói: “Quân đội rất nhỏ, rất sơ khai”, đồng thời nói thêm rằng chiến tranh đô thị hiện tại ở Haiti đang áp đảo họ. “Họ đã không chuẩn bị cho loại thách thức này”.
Moïse cho biết chính phủ không ngờ các băng đảng trở nên quá mạnh sau khi Tổng thống Jovenel Moïse bị sát hại vào tháng 7 năm 2021 tại nhà riêng.
Ông và các quan chức Haiti khác lưu ý rằng bạo lực băng đảng đang diễn ra là do buôn lậu vũ khí, nhiều trong số đó đến từ Hoa Kỳ.
Moïse và Pélissier cảm ơn OAS và cộng đồng quốc tế vì sự hỗ trợ của họ cho đến nay, nhưng nhấn mạnh rằng cần phải làm nhiều hơn nữa.
Pélissier nói: “Haiti… cần sự đoàn kết này được chuyển thành hành động cụ thể. Vấn đề mà chúng ta đang phải đối mặt ngày hôm nay là rất lớn”.
Theo Associated Press.
