Hơn 100 quan tòa di trú đã bị sa thải kể từ ngày Tổng Thống Donald Trump nhậm chức, trong bối cảnh Tòa Bạch Ốc nhắm mục tiêu vào các quan tòa và luật sư như một phần của chiến dịch trục xuất di dân không giấy tờ. Cuộc chiến này đang diễn ra bên trong các tòa án di trú của Hoa Kỳ, nơi các quan tòa và luật sư di trú bị nhắm mục tiêu vì tuân thủ các thủ tục đã được thiết lập.
Bà Millie Atkinson từ Chương Trình Bảo Vệ Pháp Lý Di Dân của Hiệp Hội Luật Sư San Francisco chia sẻ rằng “có một nỗi sợ hãi hợp lý trong cộng đồng luật sư và các nhà cung cấp dịch vụ pháp lý di trú rằng chúng tôi đang tự đặt mình vào rủi ro, sự nghiệp của chúng tôi gặp nguy hiểm, giấy phép của chúng tôi gặp rủi ro nếu chúng tôi quá thẳng thắn về công việc mình làm.”
Nỗi sợ này tăng cường vào tháng 3 khi Tổng Thống Donald Trump ban hành một sắc lệnh hành pháp cáo buộc các luật sư di trú hướng dẫn thân chủ nói dối trong các đơn xin tị nạn. Tổng Thống sau đó chỉ đạo Bộ Trưởng Tư Pháp Hoa Kỳ xác định “hành vi sai trái như kiện tụng phù phiếm hoặc tham gia vào các hoạt động gian lận” và trừng phạt các luật sư “vi phạm quy tắc đạo đức nghề nghiệp.”
Cựu quan tòa di trú Ilyce Shugall, người từng làm việc từ năm 2017 đến 2019 và từ chức sau khi Bộ Trưởng Tư Pháp Jeff Sessions áp dụng chỉ tiêu về số lượng vụ án, cho biết sắc lệnh hành pháp được viết theo cách đe dọa, ám chỉ rằng ngay cả các luật sư làm việc tận tâm để giúp các cá nhân tìm kiếm cứu trợ và trình bày các yêu cầu hợp pháp cũng có thể bị nhắm mục tiêu.
Bà Shugall, hiện là luật sư quản lý tại Immigrant Legal Defense, bày tỏ lo ngại về số lượng lớn người bị bắt giữ tại các tòa án di trú kể từ khi Tổng Thống Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình. Nhiều người bị nhắm mục tiêu đã được phép nhập cảnh theo chương trình nhân đạo tạm thời (humanitarian parole) khi những đoàn người di cư lớn đổ về biên giới với Mexico trong hai năm cuối nhiệm kỳ của cựu Tổng Thống Biden. Những di dân này sau đó đã có thể xin tị nạn.
Tổng Thống Donald Trump đã chấm dứt chương trình này vào tháng 1, khiến những di dân này có nguy cơ bị trục xuất nếu các luật sư của Bộ Nội An có thể thuyết phục các quan tòa di trú đóng vụ án của họ. Bộ Nội An đang tìm cách bác bỏ các thủ tục trục xuất để có thể thực hiện “trục xuất nhanh” (expedited removal). Di dân bị đưa vào diện trục xuất nhanh vẫn có thể trình bày yêu cầu tị nạn với Bộ Nội An, nhưng phải thực hiện khi đang bị giam giữ, nơi họ không có những bảo vệ pháp lý như tại tòa di trú.
Bà Shugall nhận định rằng “việc có đại diện pháp lý rất quan trọng trong việc cá nhân được cấp cứu trợ. Vì vậy, việc đưa họ vào trại giam làm giảm khả năng có đại diện pháp lý và giảm khả năng được cấp cứu trợ.”
Một cuộc thanh lọc các quan tòa di trú đã diễn ra từ khi Tổng Thống Donald Trump nhậm chức. Vào ngày nhậm chức, Bộ Tư Pháp đã sa thải người đứng đầu tạm thời hệ thống tòa di trú và ba quan chức cấp cao khác. Kể từ đó, hơn 100 quan tòa di trú đã bị sa thải. Nhiều người được tuyển dụng trong hai năm qua và vẫn đang trong thời gian thử việc, nhưng những người khác – như bà Jennifer Peyton, người giám sát tòa di trú Chicago với tư cách là phó chánh án – cũng bị sa thải mà không có lý do. Văn Phòng Hành Pháp Xem Xét Di Trú (EOIR), cơ quan giám sát các tòa án di trú của quốc gia, từ chối bình luận về các vụ sa thải này.
Một cuộc xem xét dữ liệu từ Tracreports, một trang web của Transactional Records Access Clearinghouse, cho thấy một số quan tòa bị sa thải đã chấp thuận hơn 90% các trường hợp xin tị nạn. Để so sánh, chỉ 4% người xin tị nạn được chấp thuận tại Trung Tâm Giam Giữ Di Trú Adelanto ở Quận San Bernardino. Các quan tòa di trú đã nhận được các bản ghi nhớ chính sách gây áp lực buộc họ phải bác bỏ nhiều trường hợp xin tị nạn hơn.
Hậu quả của các vụ sa thải này là các tòa án di trú hiện chỉ còn khoảng 600 quan tòa, trong tổng số 800 vị trí được EOIR cho phép. Dự kiến, các quan tòa mới được tuyển dụng sẽ tập trung hơn vào các mục tiêu của chính quyền Tổng Thống Donald Trump.
Sự gia tăng các vụ bắt giữ tại các tòa án di trú của quốc gia đã huy động các nhà hoạt động di trú cắm trại trước tòa án di trú San Francisco để theo dõi các đặc vụ ICE. Các nhà hoạt động phát tờ rơi thông tin và đề nghị đi cùng di dân đến các cuộc hẹn của họ. Những người khác thường xuyên vào các phòng xử án di trú để theo dõi các phiên tòa và ghi lại tên cùng thông tin liên quan của những người có thể bị giam giữ.
Ông Eric Leenson, đồng sáng lập Ủy Ban Quyền Di Dân Friends of La Peña, cho biết: “Các tòa án di trú mở cửa cho công chúng, và điều rất quan trọng là chúng tôi có người theo dõi ở đó để đảm bảo rằng tiến trình pháp lý công bằng đang được tuân thủ và di dân nhận thức được quyền của họ.” Ông Leenson nói thêm rằng các nhà quan sát cũng tham dự các phiên điều trần để đề phòng trường hợp các đặc vụ ICE cố gắng giam giữ ai đó. “Chúng tôi muốn có thêm nhiều người ở đó trong trường hợp ai đó cần ra ngoài để đi cùng một di dân, và sau đó chúng tôi muốn có thêm người ở đó trong trường hợp có sự cố khiến ai đó cảm thấy bị đe dọa.”
Kể từ khi các vụ bắt giữ tại tòa án bắt đầu, số lượng di dân quá sợ hãi không dám xuất hiện tại phiên điều trần đã tăng lên. Điều này có thể dẫn đến việc vụ án của họ bị bác bỏ, khiến họ bị trục xuất ngay lập tức. “Nếu bạn không xuất hiện, về cơ bản bạn từ bỏ bất kỳ yêu sách nào để được ở lại Hoa Kỳ hợp pháp,” bà Atkinson nói.
Theo tin từ ABC News ngày 17/08/2025.
