Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy hồi tháng trước đã nhanh chóng đảo ngược quyết định về một đạo luật nhằm hạn chế sự độc lập của các cơ quan chống tham nhũng của đất nước, sau các cuộc biểu tình lan rộng đe dọa sự ổn định lãnh đạo của ông lần đầu tiên kể từ khi Nga xâm lược. Tuy nhiên, việc phục hồi hình ảnh của Tổng thống có thể không dễ dàng.
Việc Tổng thống Zelenskyy nhượng bộ diễn ra sau nhiều năm bất mãn trong công chúng về những người thân cận của ông, một số bị cáo buộc tham nhũng. Dù vậy, người dân Ukraine phần lớn vẫn ủng hộ Tổng thống trong thời chiến, tin tưởng ông lãnh đạo cuộc chiến chống Điện Kremlin và thậm chí chấp nhận việc đình chỉ một số quyền tự do dân sự.
Tuy nhiên, các cuộc biểu tình cho thấy giới hạn của sự thiện chí này sau khi công chúng nhận định rằng việc Tổng thống Zelenskyy vội vàng thông qua đạo luật là đi quá xa. Bà Tetiana Shevchuk, thành viên ban lãnh đạo của tổ chức phi lợi nhuận Ukraine Anti-Corruption Action Center, nhận định: “Mọi người sẽ ủng hộ ông Zelenskyy trong mọi việc liên quan đến chiến tranh. Nhưng mức độ tin cậy trước đây, rằng ông sẽ làm mọi thứ đúng đắn, không vì lợi ích bên ngoài, đã bị tổn hại. Ông Zelenskyy sẽ phải làm việc chăm chỉ để lấy lại điều đó.”
Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy sự ủng hộ đối với Tổng thống Zelenskyy đã giảm sút so với năm 2022, với chỉ khoảng hai phần ba người Ukraine hài lòng với cách ông điều hành công việc. Việc Tổng thống ban đầu ký ban hành các biện pháp hạn chế quyền lực của Cục Chống Tham nhũng Quốc gia (NABU) và Văn phòng Công tố Chuyên biệt Chống Tham nhũng (SAPO) đã gây ra sự phẫn nộ. Tổng thống Zelenskyy cho rằng dự luật ban đầu nhằm loại bỏ ảnh hưởng của Nga trong các cơ quan này, nhưng không đưa ra bằng chứng hỗ trợ. Việc này diễn ra quá nhanh khiến các nhà lập pháp khó có thời gian đọc kỹ. Sự kiên nhẫn của người dân Ukraine đã cạn kiệt.
Các cuộc biểu tình chống tham nhũng vào tháng 7 tại Kyiv và các thành phố khác là những cuộc biểu tình lớn nhất trong nhiều năm, thu hút hàng ngàn người tham gia, thể hiện yêu cầu rộng rãi của công chúng về sự minh bạch và trách nhiệm giải trình ngay cả trong thời chiến. Bà Shevchuk cho biết: “Không chỉ một đạo luật đưa người dân ra đường, mà là một loạt sự kiện và chủ yếu là sự tích tụ cảm xúc và mong muốn cho chính phủ thấy có những giới hạn nhất định.”
Nhiều nghi ngờ về những người thân cận với Tổng thống Zelenskyy tập trung vào người đứng đầu Văn phòng Tổng thống, Andriy Yermak, người được cho là nắm giữ quá nhiều quyền lực. Gần đây, hai nhân vật khác thân cận với Tổng thống Zelenskyy đã gây ra sự phẫn nộ của công chúng trước các cuộc biểu tình. Một người là cựu Phó Thủ tướng Ukraine Oleksii Chernyshov, một đồng minh thân cận của ông Zelenskyy, đã bị buộc tội trong một vụ án chiếm đoạt đất đai quy mô lớn. Người còn lại là Tymur Mindich, bạn thân của Tổng thống Zelenskyy, một doanh nhân tham gia sản xuất máy bay không người lái, cũng đang đối mặt với thông báo chính thức về nghi ngờ liên quan đến tham nhũng.
Việc vội vã thông qua luật ban đầu đã ảnh hưởng đến lòng tin vào các dự luật do Tổng thống Zelenskyy bảo trợ. Các nhà lập pháp từng bỏ phiếu thuận theo quyết định của Tổng thống mà không cần đọc kỹ, nhưng giờ đây họ thận trọng hơn. Ông Oleksandr Merezhko, một nhà lập pháp thuộc đảng của Tổng thống Zelenskyy, chia sẻ: “Nếu trước đây chúng ta có sự tin tưởng mặc nhiên đối với các dự luật của Tổng thống hoặc nội các, thì giờ đây chúng ta có sự ngờ vực mặc nhiên.” Tuy nhiên, các nhà lập pháp cũng ghi nhận nỗ lực nhanh chóng của Tổng thống Zelenskyy trong việc đảo ngược quyết định để xoa dịu tình hình.
Đạo luật này cũng gây lo ngại cho các đồng minh châu Âu của Ukraine, những người cho rằng điều này có thể ảnh hưởng đến sự hỗ trợ dành cho Kyiv và tham vọng gia nhập EU của nước này. Các đồng minh thân cận của Ukraine đã hoan nghênh sự thay đổi nhanh chóng của Tổng thống Zelenskyy. Theo tin từ Associated Press, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người thường đưa ra ý kiến về các vấn đề quốc tế, vẫn im lặng về đạo luật chống tham nhũng của Ukraine.
