Sau hai tuần đàm phán căng thẳng, Hội nghị Khí hậu Liên Hiệp Quốc (COP30) năm nay tại Belem, Brazil, đã kết thúc vào Thứ Bảy với một thỏa hiệp bị một số bên chỉ trích là yếu kém, trong khi những bên khác lại coi đó là một bước tiến quan trọng.
Thỏa thuận cuối cùng của hội nghị hứa hẹn tăng cường tài chính để giúp các quốc gia thích nghi với biến đổi khí hậu, nhưng lại thiếu các kế hoạch cụ thể nhằm loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch như dầu, than và khí đốt – những nguyên nhân chính gây ra tình trạng nóng lên toàn cầu.
Hội nghị đã không đạt được kỳ vọng của các nhà khoa học và những gì các nhà hoạt động cùng cộng đồng bản địa mong muốn. Dù không quốc gia nào hoàn toàn đạt được tất cả mục tiêu của mình, sự thất vọng này vẫn đi kèm với một số thành công nhỏ và hy vọng các quốc gia sẽ đạt được nhiều tiến bộ hơn vào năm tới.
Brazil, quốc gia chủ nhà của COP30, đã nỗ lực để các nước hợp tác giải quyết những vấn đề khó khăn nhất như hạn chế thương mại liên quan đến khí hậu, tài trợ cho các giải pháp khí hậu, kế hoạch chống biến đổi khí hậu cấp quốc gia và tăng cường minh bạch trong việc đo lường tiến độ của các kế hoạch này.
Hơn 80 quốc gia đã cố gắng đưa ra một hướng dẫn chi tiết để loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch trong vài thập kỷ tới. Tuy nhiên, văn kiện cuối cùng không bao gồm lộ trình rõ ràng về việc này, gây ra sự bất bình cho nhiều bên. Tổng thống COP30, ông André Corrêa do Lago, cho biết Brazil sẽ thực hiện một bước đi riêng bằng cách tự xây dựng lộ trình của mình, và các quốc gia đồng thuận sẽ nhóm họp vào năm tới để bàn cụ thể về việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, dù điều này không mang trọng lượng như một thỏa thuận chung của hội nghị.
Phản ứng về kết quả rất đa dạng. Bà Ilana Seid, Chủ tịch Liên minh các Quốc gia Đảo Nhỏ, bày tỏ hài lòng: “Với những gì chúng tôi mong đợi và những gì chúng tôi đạt được, chúng tôi rất vui.” Ngược lại, ông Juan Carlos Monterrey Gomez, nhà đàm phán của Panama, thẳng thắn nhận định: “Tôi sẽ nói thật tàn bạo: COP và hệ thống Liên Hiệp Quốc không hoạt động hiệu quả cho các bạn. Chúng chưa bao giờ thực sự hiệu quả cho các bạn. Và hôm nay, chúng đang thất bại ở một quy mô lịch sử.”
Ông Jiwoh Abdulai, Bộ trưởng Môi trường và Biến đổi Khí hậu của Sierra Leone, nhận định: “COP30 chưa mang lại tất cả những gì châu Phi yêu cầu, nhưng đã tạo ra sự thay đổi.” Ông nhấn mạnh: “Đây là sàn, không phải trần.” Ông cũng cho rằng kết quả thực sự của hội nghị sẽ được đánh giá dựa trên “tốc độ mà những lời nói này biến thành các dự án thực tế bảo vệ cuộc sống và sinh kế.”
Bối cảnh hội nghị tại rừng mưa Amazon đã giúp người tham gia trực tiếp trải nghiệm cái nóng và độ ẩm khắc nghiệt, cùng những trận mưa lớn gây ngập lụt. Các nhà tổ chức hy vọng việc chọn Belem, nằm ở rìa rừng nhiệt đới, làm nơi đăng cai sẽ giúp các nước tận mắt thấy những gì đang bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu và từ đó có những hành động quyết liệt để ngăn chặn. Tuy nhiên, theo tin từ Associated Press và Mercurynews, các nhà phê bình cho rằng thỏa thuận cho thấy việc đạt được sự hợp tác toàn cầu về các vấn đề ảnh hưởng đến tất cả mọi người, đặc biệt là người nghèo, cộng đồng bản địa, phụ nữ và trẻ em trên thế giới, vẫn còn vô cùng khó khăn.
Cộng đồng bản địa đã đóng vai trò quan trọng trong hội nghị. Dù quyền của người bản địa không chính thức nằm trong chương trình nghị sự, bà Taily Terena, một phụ nữ bản địa từ bộ tộc Terena ở Brazil, cho biết bà hài lòng với văn bản cuối cùng vì lần đầu tiên nó bao gồm một đoạn đề cập đến quyền của người bản địa.
