Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế lớn G20 lần đầu tiên được tổ chức tại Phi Châu đã kết thúc vào Chủ Nhật vừa qua, đánh dấu một bước đột phá khi đặt các ưu tiên của các quốc gia nghèo lên hàng đầu chương trình nghị sự của khối. Nước chủ nhà Nam Phi đã thành công trong việc đàm phán một tuyên bố chung, được ký bởi một số nền kinh tế giàu có và mới nổi hàng đầu thế giới, đồng ý tập trung hơn vào các vấn đề đặc biệt ảnh hưởng đến các quốc gia đang phát triển.
Các vấn đề này bao gồm tác động của biến đổi khí hậu đối với các quốc gia nghèo, mức nợ gia tăng và các điều kiện vay vốn không công bằng mà họ phải đối mặt, cùng với lời kêu gọi hỗ trợ chuyển đổi sang các nguồn năng lượng xanh.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ, một thành viên sáng lập G20 và là nền kinh tế lớn nhất thế giới, đã tẩy chay hội nghị, không ký tuyên bố chung. Chính quyền Tổng Thống Donald Trump đã tuyên bố phản đối chương trình nghị sự của Nam Phi, đặc biệt là những phần tập trung vào biến đổi khí hậu. Từ Thứ Hai, Hoa Kỳ sẽ tiếp quản chức chủ tịch luân phiên của G20, khiến cho tác động lâu dài của tuyên bố Johannesburg trở nên không chắc chắn.
Được thành lập vào năm 1999 để giải quyết các vấn đề kinh tế toàn cầu, G20 có 21 thành viên bao gồm Hoa Kỳ, Trung Cộng, Nga, Ấn Độ, Pháp, Đức và Anh, cùng với các quốc gia như Ba Tây, Indonesia, Nam Phi, Liên Âu và Liên Hiệp Phi Châu.
Bản tuyên bố gồm 122 điểm được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Johannesburg không phải là một tài liệu ràng buộc mà chỉ là một dấu hiệu của sự đồng thuận. Văn bản này nêu rõ các quốc gia đã đồng ý hợp tác để huy động tài chính công và tư nhằm giúp các quốc gia nghèo phục hồi sau các thảm họa liên quan đến khí hậu, vốn đang ngày càng tàn khốc đối với họ. Phi Châu là khu vực đóng góp ít nhất vào sự nóng lên toàn cầu, chỉ khoảng 2-3% lượng khí thải toàn cầu theo Liên Hiệp Quốc, nhưng lại đang trải qua một số tác động tồi tệ nhất. Các cơn bão gần đây, vốn mạnh hơn do biến đổi khí hậu, đã gây ra thiệt hại hàng tỷ đô la trên khắp Mozambique, Malawi và Zimbabwe.
Một số đại diện các nước đang phát triển được mời đến hội nghị với tư cách khách mời đã trình bày những thách thức về nợ và điều kiện vay vốn, đặc biệt ở Phi Châu. Tổng Thống Sierra Leone Julius Maada Bio, người đứng đầu khối kinh tế Tây Phi, cho biết các quốc gia trong khu vực của ông phải đối mặt với lãi suất vay quốc tế cao hơn gấp tám lần so với các nước giàu. Tổng Thống Namibia Netumbo Nandi-Ndaitwah cho biết đất nước bà bị các chủ nợ xem là rủi ro cao mặc dù gần đây đã trả đúng hạn một khoản trái phiếu 750 triệu đô la. Tổng Thống Bio nhấn mạnh: “Phi Châu không cần từ thiện, mà là các điều kiện vay vốn công bằng.”
Trong khi các nhà lãnh đạo gọi hội nghị Johannesburg là một cột mốc, nhiều câu hỏi đã được đặt ra về hiệu quả của khối trong việc đối phó với một số cuộc khủng hoảng lớn nhất. Chiến tranh Ukraine chỉ được nhắc đến một lần trong tuyên bố chung, trong một tham chiếu chung kêu gọi chấm dứt các xung đột. Cuộc nội chiến Sudan đang diễn ra cũng chỉ được đề cập một lần trong cùng đoạn văn và không có đề xuất nào để chấm dứt nó, bất chấp tác động tàn phá của nó đối với khu vực.
Tổng Thống Pháp Emmanuel Macron nhận định G20 đang ở một bước ngoặt vì khối này “đang gặp khó khăn trong việc có một tiêu chuẩn chung về các cuộc khủng hoảng địa chính trị.”
Hội nghị kết thúc với một khoảnh khắc không mấy thoải mái. Theo truyền thống, nước chủ nhà sẽ trao một chiếc búa gỗ biểu tượng cho quốc gia tiếp quản chức chủ tịch G20. Tuy nhiên, không có giới chức Hoa Kỳ nào có mặt để nhận nó từ Tổng Thống Nam Phi Cyril Ramaphosa vì sự tẩy chay. Hoa Kỳ muốn cử một đại diện từ đại sứ quán của mình, nhưng Nam Phi đã từ chối, cho rằng việc Tổng Thống Ramaphosa bàn giao cho một giới chức cấp dưới là một sự xúc phạm. Sau buổi lễ, Tổng Thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã cầm chiếc búa và đùa giỡn vung nó vào một giới chức bên cạnh, đồng thời nói với Ramaphosa: “Tôi sẽ mang nó cho họ (Hoa Kỳ).”
G20 hoạt động theo hệ thống “bộ ba” nơi các nước chủ nhà trước đây, hiện tại và tiếp theo làm việc cùng nhau trong suốt năm. Điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ phải làm việc trong 12 tháng tới với Nam Phi, một quốc gia mà Hoa Kỳ đã nhiều lần chỉ trích và trừng phạt kể từ khi Tổng Thống Donald Trump trở lại Tòa Bạch Ốc, khiến quan hệ giữa hai nước ở mức thấp nhất kể từ khi chế độ phân biệt chủng tộc apartheid chấm dứt cách đây 31 năm.
Tổng Thống Donald Trump cho biết hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2026 sẽ được tổ chức tại câu lạc bộ golf của ông ở Doral, gần Miami, Florida, nhưng nhấn mạnh doanh nghiệp gia đình ông sẽ không kiếm được tiền từ sự kiện này. Các giới chức Hoa Kỳ cho biết G20 dưới sự lãnh đạo của Hoa Kỳ cũng sẽ rất khác, khi họ chỉ trích Nam Phi đã mời quá nhiều quốc gia khách mời đến hội nghị thượng đỉnh vừa qua. Nam Phi cho biết họ muốn trở nên bao trùm nhất có thể. Bộ trưởng Tài Chánh Hoa Kỳ Scott Bessent phát biểu: “Chúng tôi đã đưa G20 trở lại những điều cơ bản. G20 đã trở thành về cơ bản là G100 trong năm qua.”
Tổng Thống Donald Trump từng kêu gọi loại bỏ Nam Phi khỏi G20 vì những tuyên bố của ông về việc quốc gia này đàn áp bạo lực thiểu số người da trắng Afrikaner của mình. Người phát ngôn của chính phủ Nam Phi và Bộ trưởng Nội các Khumbudzo Ntshavheni đã được hỏi liệu Nam Phi có lo ngại rằng Hoa Kỳ có thể từ chối cấp thị thực cho các phái đoàn của họ để đi lại vào năm tới cho hàng chục cuộc họp G20 diễn ra trong những tháng trước hội nghị thượng đỉnh hay không. Bà Ntshavheni đáp: “Giống như bất kỳ quốc gia nào khác, họ có thể quyết định cấp visa cho quý vị hay không. Điều đó không làm thay đổi giá bánh mì.”
Tin tức này được ABC News ghi nhận vào ngày 24 tháng 11 năm 2025.
