Nhà hoạt động đối lập hàng đầu của Belarus, ông Siarhei Tsikhanouski, đã được trả tự do vào thứ Bảy vừa qua sau 5 năm bị cầm tù. Ông cùng 13 tù nhân khác được đưa đến Vilnius, thủ đô của quốc gia láng giềng Lithuania, nơi ông đoàn tụ với vợ là bà Sviatlana Tsikhanouskaya, lãnh đạo đối lập Belarus đang sống lưu vong, cùng các con.
Hình ảnh ông Tsikhanouski hiện tại khiến nhiều người ngỡ ngàng. Từng nặng 135 kg (khoảng 298 pounds), nay ông chỉ còn 79 kg (khoảng 174 pounds). Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên sau khi được trả tự do với hãng tin AP, ông chia sẻ những trải nghiệm kinh hoàng sau song sắt. Ông mô tả điều kiện giam giữ là “tra tấn”, bị biệt giam hoàn toàn, không được chăm sóc y tế, và chỉ được cung cấp rất ít thức ăn.
Ông nói rằng các quản giáo liên tục đe dọa sẽ kết án thêm và sẽ chết trong tù. Do bị biệt giam, ông “gần như quên mất cách nói chuyện”. Tình trạng sức khỏe của ông suy giảm nghiêm trọng, với các vấn đề về da, thận do lạnh, và thậm chí ho ra máu, co giật trong các buồng kỷ luật khắc nghiệt.
Ông Tsikhanouski, 46 tuổi, là một blogger và nhà hoạt động nổi tiếng với khẩu hiệu chống Tổng thống Alexander Lukashenko. Ông bị bắt năm 2020 sau khi công bố ý định tranh cử và bị kết án gần 20 năm tù với cáo buộc được xem là có động cơ chính trị. Vợ ông sau đó đã thay ông ra tranh cử, thu hút sự ủng hộ đông đảo.
Việc trả tự do cho ông Tsikhanouski diễn ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Lukashenko gặp đặc phái viên của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump về Ukraine tại Minsk. Ông Keith Kellogg là quan chức cấp cao nhất của Mỹ đến thăm Belarus trong nhiều năm qua. Theo ông Tsikhanouski, việc ông được thả một phần là nhờ Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump. “Tôi cảm ơn Donald Trump vô cùng,” ông nói. Ông tin rằng chính quyền Belarus muốn làm hài lòng Tổng Thống Trump để cải thiện quan hệ với phương Tây.
Tuy nhiên, tổ chức nhân quyền Viasna cho biết vẫn còn ít nhất 1.177 tù nhân chính trị ở Belarus, bao gồm cả người sáng lập Viasna và người đoạt giải Nobel Hòa bình Ales Bialiatski, cùng các nhân vật đối lập quan trọng khác như Viktor Babaryka và Maria Kolesnikova.
Ông Tsikhanouski bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Ukraine và đổ lỗi cho Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tiếp tục duy trì chính quyền Lukashenko thông qua hỗ trợ kinh tế và chính trị. Ông gọi Điện Kremlin là “kẻ ác chung” cho cả Belarus và Ukraine.
Dù trải qua quãng thời gian kinh hoàng trong tù, ông Tsikhanouski tuyên bố sẽ không ngừng chiến đấu cho dân chủ ở Belarus. Ông không có ý định cạnh tranh vai trò lãnh đạo đối lập của vợ và kêu gọi sự đoàn kết. Dù không chắc liệu Tổng thống Lukashenko có tự nguyện từ chức hay không, ông vẫn hy vọng vào chiến thắng của các lực lượng dân chủ, theo tin từ Seattle Times ngày 22/06/2025.
