Sau nhiều tuần, Nga cuối cùng đã trình bày với Ukraine một bản ghi nhớ phác thảo các điều kiện ngừng bắn và những nguyên tắc chính cho một hiệp ước toàn diện nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài hơn ba năm qua. Tuy nhiên, không có gì ngạc nhiên, đây là danh sách các yêu sách tối đa và lâu nay của Điện Kremlin, những điều mà Kyiv và các đồng minh phương Tây xem là không thể chấp nhận.
Ukraine đã xác định lập trường đàm phán của mình trước các cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp tại Istanbul. Nước này nhấn mạnh sự sẵn sàng tuyên bố lệnh ngừng bắn 30 ngày ngay lập tức mà không có điều kiện tiên quyết, một đề xuất được Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đưa ra. Kyiv tái khẳng định việc từ chối từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO và bác bỏ việc công nhận sự sáp nhập của Nga đối với bất kỳ vùng lãnh thổ nào của mình.
Cả hai bên đều đã thiết lập những lằn ranh đỏ loại trừ lẫn nhau, khiến bất kỳ thỏa thuận nhanh chóng nào cũng khó có thể xảy ra. Theo tin từ ABC News ngày 03/06/2025, các yêu cầu của Moscow, được truyền thông Nga công bố, cho thấy Tổng thống Vladimir Putin quyết tâm đảm bảo thực hiện các mục tiêu của mình ở Ukraine, vốn được đặt ra khi ông phát động cuộc tấn công vào ngày 24/02/2022.
Một trong những điểm chính trong tài liệu của Nga là đưa ra hai lựa chọn để thiết lập lệnh ngừng bắn 30 ngày. Một là Ukraine phải rút quân khỏi Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson – bốn khu vực Moscow đã sáp nhập bất hợp pháp vào tháng 9/2022 nhưng chưa bao giờ kiểm soát hoàn toàn. Lựa chọn thứ hai, được Moscow mô tả là đề xuất “trọn gói”, buộc Ukraine phải ngừng nỗ lực tổng động viên và đóng băng việc chuyển giao vũ khí từ phương Tây – những điều kiện mà Tổng thống Putin đã đề nghị trước đó.
Ngoài ra, tài liệu này còn yêu cầu Ukraine bắt đầu giải ngũ quân đội, ngừng mọi hoạt động tái bố trí lực lượng và cấm sự hiện diện của bất kỳ lực lượng nước thứ ba nào trên lãnh thổ của mình. Lựa chọn “trọn gói” còn đề xuất Ukraine chấm dứt thiết quân luật và tổ chức bầu cử, sau đó hai nước có thể ký kết một hiệp ước hòa bình toàn diện.
Tài liệu của Nga tuyên bố rằng các điều kiện hòa bình phải bao gồm “sự công nhận theo luật quốc tế” về việc Moscow sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine năm 2014 và việc sáp nhập các khu vực Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia năm 2022. Hiệp ước hòa bình trong tương lai nên có Ukraine tuyên bố quy chế trung lập giữa Nga và phương Tây, và từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO. Tài liệu yêu cầu Ukraine giới hạn quy mô lực lượng vũ trang, công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức ngang bằng tiếng Ukraine, cấm “tôn vinh và tuyên truyền chủ nghĩa Phát xít và tân Phát xít”, và giải tán các nhóm dân tộc chủ nghĩa – những điều kiện phản ánh mục tiêu của Putin ngay từ đầu cuộc tấn công.
Những cáo buộc sai lầm rằng các nhóm tân Phát xít đang định hình nền chính trị Ukraine dưới thời Tổng thống Volodymyr Zelenskyy, người Do Thái, đã bị Kyiv và các đồng minh phương Tây kịch liệt bác bỏ. Theo quan điểm của Nga, một hiệp ước hòa bình toàn diện cũng nên chứng kiến cả hai nước dỡ bỏ mọi lệnh trừng phạt và hạn chế, từ bỏ mọi yêu sách bồi thường thiệt hại chiến tranh, nối lại thương mại và liên lạc, và tái thiết lập quan hệ ngoại giao. Nga cũng đề xuất hiệp ước hòa bình giữa Nga và Ukraine nên được phê chuẩn bằng nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
Bản ghi nhớ mà Ukraine trình lên Moscow trước các cuộc đàm phán và chia sẻ với các đồng minh của mình nhấn mạnh sự cần thiết của một lệnh ngừng bắn 30 ngày đầy đủ và không điều kiện để tạo tiền đề cho đàm phán hòa bình. Nước này tái khẳng định việc nhất quán bác bỏ yêu cầu trung lập của Nga như một sự tấn công vào chủ quyền của mình, tuyên bố nước này tự do lựa chọn liên minh và việc gia nhập NATO sẽ phụ thuộc vào sự đồng thuận của khối liên minh.
Tài liệu của Ukraine cũng nhấn mạnh việc bác bỏ mọi hạn chế về quy mô và các thông số khác của lực lượng vũ trang, cũng như các hạn chế về sự hiện diện của quân đội nước ngoài trên lãnh thổ của mình. Bản ghi nhớ của Ukraine cũng phản đối việc công nhận bất kỳ sự giành đất nào của Nga, đồng thời mô tả đường ranh giới tiếp xúc hiện tại là điểm khởi đầu trong đàm phán. Tài liệu cũng lưu ý sự cần thiết của các đảm bảo an ninh quốc tế để đảm bảo thực hiện các thỏa thuận hòa bình và ngăn chặn các hành động gây hấn tiếp theo. Đề xuất hòa bình của Ukraine cũng yêu cầu trả lại tất cả trẻ em Ukraine bị trục xuất và di dời bất hợp pháp, và trao đổi tù binh “tất cả cho tất cả”. Ukraine cũng để ngỏ khả năng dỡ bỏ dần một số lệnh trừng phạt chống Nga nếu nước này tuân thủ thỏa thuận.
Những yêu cầu mâu thuẫn gay gắt này khiến hy vọng tiến triển nhanh chóng trong đàm phán rất mong manh. Bằng cách duy trì các yêu sách tối đa, Moscow dường như không hề nao núng trước các đe dọa trừng phạt lặp đi lặp lại của phương Tây hay áp lực nào khác để đưa ra nhượng bộ thực sự. Một số nhà quan sát xem bản ghi nhớ của Nga là cách Moscow chính thức hóa lập trường đàm phán của mình. Theo nhà phân tích quốc phòng Sergei Poletaev, ngay cả một tài liệu không ký tên cũng mang lại cho Điện Kremlin một chỗ đứng ngoại giao vững chắc hơn.
Tatiana Stanovaya từ Trung tâm Carnegie Russia Eurasia lưu ý rằng tài liệu này phản ánh mục tiêu chính của Putin là đảm bảo một Ukraine ‘thân thiện’ không có quân đội chính quy hoặc bất kỳ quan hệ nào với các đồng minh phương Tây. Bà lưu ý rằng tài liệu của Nga đưa ra cho Ukraine lựa chọn giữa hai phương án vì Moscow biết rằng việc Ukraine rút quân khỏi bốn khu vực là không khả thi và tìm cách đẩy Kyiv về phía lựa chọn thứ hai làm hướng đi chính. Đồng thời, bản ghi nhớ của Moscow dường như cho thấy “Nga sẵn sàng xem xét để lại cho Ukraine các phần của những vùng sáp nhập mà Nga không kiểm soát.” Stanovaya nói rằng các yêu cầu tối đa của Moscow có nghĩa là “giao tranh chắc chắn sẽ tiếp tục, ngay cả khi các tương tác song phương vẫn diễn ra.”
