Theo bài viết của Allison Schrager trên The Mercury News, Hoa Kỳ đang đối mặt với nguy cơ tạo ra một nền kinh tế “xác sống” nếu các nhà hoạch định chính sách tiếp tục duy trì lãi suất ở mức thấp một cách nhân tạo, đặc biệt là trong bối cảnh những thách thức từ trí tuệ nhân tạo (AI) và lãi suất cao hơn.
Bài báo cảnh báo rằng việc can thiệp vào lãi suất dài hạn, dù có thể mang lại lợi ích kinh tế trước mắt, lại là một sai lầm tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhật Bản là một ví dụ điển hình, khi quốc gia này đã duy trì lãi suất thấp trong nhiều thập kỷ để vực dậy nền kinh tế sau những năm bùng nổ của thập niên 1980. Chính sách này, kết hợp với “nới lỏng định lượng” (QE), đã giúp Nhật Bản duy trì mức sống cao và hạn chế mất việc làm, nhưng đồng thời tạo ra hàng loạt “công ty zombie” – những doanh nghiệp không có lợi nhuận và mô hình kinh doanh bền vững nhưng vẫn tồn tại nhờ nguồn vốn giá rẻ.
Tuy nhiên, theo bài viết, chi phí dài hạn của việc giữ lãi suất thấp quá lâu là rất lớn. Khi lạm phát quay trở lại và lãi suất toàn cầu tăng lên, Nhật Bản buộc phải điều chỉnh theo. Các công ty zombie này giờ đây đang phá sản, dẫn đến sự kém hiệu quả và tăng trưởng chậm chạp của nền kinh tế Nhật Bản, đồng thời khiến nhiều thế hệ người lao động làm việc trong các doanh nghiệp không có khả năng sinh lời.
Tác giả cho rằng Mỹ và Châu Âu cũng có nguy cơ rơi vào tình trạng tương tự. Lãi suất cao hơn sẽ làm tăng chi phí vốn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp đang gặp khó khăn. Trong khi đó, sự phát triển của AI, dù có thể mang lại năng suất cao hơn, cũng sẽ gây ra nhiều biến động. Nhu cầu giảm lãi suất dài hạn là điều dễ hiểu, và chính quyền Tổng Thống Donald Trump đã có những dấu hiệu cho thấy sự quan tâm đến việc này.
Bài báo dẫn chứng kinh nghiệm của Mỹ trong quá khứ, khi các chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (yield-curve control) đã gây ra những vấn đề nhất định cho thị trường nhà đất và làm mất tiền của Kho bạc. Nếu việc kiểm soát lãi suất trở thành chính sách thông thường, những biến dạng lớn hơn và các mối đe dọa đến sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) là điều khó tránh khỏi. Nhật Bản đã mất nhiều thập kỷ để tạo ra hàng ngàn công ty zombie; nguy cơ cho Mỹ là việc áp dụng chính sách kìm hãm tài chính trên quy mô lớn có thể tạo ra một nền kinh tế zombie.
Allison Schrager kết luận rằng, việc cố gắng điều chỉnh lãi suất để đối phó với những thách thức kinh tế là một con đường đầy rủi ro, và bài học từ Nhật Bản là một lời cảnh báo rõ ràng.
