Tổng thư ký NATO Mark Rutte bày tỏ sự lạc quan rằng tổ chức quân sự này sẽ thống nhất việc tăng chi tiêu lớn tại một “hội nghị thượng đỉnh mang tính chuyển đổi” vào thứ Tư, khi các nhà lãnh đạo các quốc gia thành viên, bao gồm Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, tập trung tại Hà Lan.
Các nhà lãnh đạo của liên minh 32 quốc gia dự kiến sẽ đồng ý với mục tiêu chi tiêu quốc phòng mới là 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), trong bối cảnh Hoa Kỳ – thành viên chi tiêu lớn nhất của NATO – đang chuyển sự chú ý khỏi châu Âu để tập trung vào các ưu tiên an ninh ở những nơi khác.
Tuy nhiên, trước thềm cuộc họp, Tây Ban Nha tuyên bố sẽ không thể đạt được mục tiêu này vào thời hạn mới năm 2035, gọi đây là “không hợp lý”. Bỉ cũng báo hiệu rằng họ sẽ không đạt được mục tiêu, và Slovakia cho biết họ bảo lưu quyền quyết định chi tiêu quốc phòng của riêng mình.
Nhiều quốc gia châu Âu đang phải đối mặt với những thách thức kinh tế lớn, và cuộc chiến thuế quan toàn cầu của Tổng Thống Trump có thể khiến các đồng minh của Mỹ càng khó đạt được mục tiêu. Một số quốc gia đã phải cắt giảm chi tiêu phúc lợi và viện trợ nước ngoài để chuyển thêm tiền vào ngân sách quân sự.
Tổng Thống Trump đã chỉ trích Tây Ban Nha và Canada về mức chi tiêu quốc phòng thấp. Ông nhấn mạnh rằng điều này là “không công bằng” đối với các thành viên khác trong liên minh. Năm 2018, một hội nghị thượng đỉnh NATO dưới thời Tổng Thống Trump đã gặp nhiều khó khăn do tranh chấp về chi tiêu quốc phòng.
Tuy nhiên, ông Rutte thừa nhận rằng “đây là những quyết định khó khăn”. Ông nói thêm: “Với mối đe dọa từ Nga, với tình hình an ninh quốc tế, không có lựa chọn nào khác.”
Các quốc gia khác gần biên giới Nga và Ukraine – Ba Lan, ba quốc gia Baltic và các nước Bắc Âu – đã cam kết đạt được mục tiêu, cũng như các cường quốc châu Âu của NATO là Anh, Pháp, Đức và Hà Lan.
Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb cho biết: “Chúng ta đang chứng kiến sự ra đời của một NATO mới, có nghĩa là một NATO cân bằng hơn.” Ông cho rằng điều này sẽ đưa các quốc gia “trở lại mức chi tiêu quốc phòng của thời Chiến tranh Lạnh”. Các nước NATO bắt đầu cắt giảm ngân sách quân sự trong thời kỳ an toàn hơn sau khi Bức tường Berlin sụp đổ năm 1989.
Tổng thống Lithuania Gitanas Nausėda nói: “Chúng ta nên chọn một phương châm, ‘làm cho NATO vĩ đại trở lại’.”
Sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine năm 2022, các đồng minh NATO đã đồng ý mức chi tiêu tối thiểu là 2% GDP. Năm ngoái, 22 quốc gia dự kiến sẽ đạt được mục tiêu đó, tăng từ chỉ ba quốc gia một thập kỷ trước. Theo tin từ ABC News.
Tại The Hague, các đồng minh lên kế hoạch đại tu các mục tiêu chi tiêu của họ. Họ dự kiến sẽ tăng mức chi cho “chi tiêu quốc phòng cốt lõi” lên 3,5%, đồng thời thay đổi cách tính để bao gồm việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine.
Để đáp ứng yêu cầu 5% của Tổng Thống Trump, thỏa thuận sẽ đặt mục tiêu thứ hai là 1,5% GDP cho một loạt các chi tiêu liên quan đến quốc phòng rộng hơn, chẳng hạn như cải thiện đường sá, cầu cống, cảng và sân bay để quân đội có thể triển khai nhanh hơn, chống lại các biện pháp tấn công mạng và hỗn hợp, hoặc chuẩn bị cho xã hội đối phó với các cuộc xung đột trong tương lai.
Tiến độ sẽ được xem xét vào năm 2029, sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tiếp theo.
Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Støre cho biết: “Tuyên bố này mang tính lịch sử. Chúng tôi là 32 đồng minh ủng hộ tham vọng đó, điều đó rất lớn. Chúng tôi đã phải vật lộn để vượt qua 2% và bây giờ chúng tôi nói 3,5%, điều này là cần thiết để đạt được khả năng của chúng tôi.”
Đầu tháng này, NATO đã đồng ý các mục tiêu mua sắm riêng lẻ cho các quốc gia để dự trữ vũ khí và thiết bị quân sự nhằm bảo vệ tốt hơn châu Âu, Bắc Cực và Bắc Đại Tây Dương, như một phần trong nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm tăng cường chi tiêu an ninh.
Các quỹ bổ sung cũng sẽ cần thiết nếu chính quyền Tổng Thống Trump tuyên bố rút quân khỏi châu Âu, nơi có khoảng 84.000 quân Mỹ đóng quân, khiến các đồng minh châu Âu phải lấp đầy mọi khoảng trống an ninh. Lầu Năm Góc dự kiến sẽ công bố ý định của mình trong những tháng tới.
Ngoài yêu cầu của Tổng Thống Trump, các đồng minh châu Âu và Canada đã tăng mạnh chi tiêu quốc phòng do lo ngại về mối đe dọa từ Nga. Một số quốc gia lo ngại rằng Nga có thể thực hiện một cuộc tấn công vào lãnh thổ NATO vào cuối thập kỷ này. Tuy nhiên, Hungary không phải là một trong số đó.
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, người được coi là đồng minh thân cận nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin ở châu Âu, cho biết: “Tôi nghĩ Nga không đủ mạnh để gây ra mối đe dọa thực sự cho chúng tôi. Chúng tôi mạnh hơn nhiều.”
