Trong một nghiên cứu đột phá, các nhà khoa học thần kinh tại Đại học Cambridge đã xác định rằng não bộ con người không ngừng phát triển ở độ tuổi 20 như niềm tin trước đây, mà trải qua năm giai đoạn chính (epochs) trong suốt cuộc đời. Nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí Nature Communications, đã khảo sát não của 3,802 người từ khi sinh ra đến 90 tuổi bằng kỹ thuật chụp MRI chuyên biệt.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng não bộ liên tục “tái cấu trúc” để hỗ trợ các cách tư duy khác nhau khi chúng ta trưởng thành, chín chắn và cuối cùng là suy giảm.
Năm giai đoạn phát triển chính của não bộ bao gồm:
Thời thơ ấu (Từ sơ sinh đến 9 tuổi): Đây là giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, với sự mở rộng của chất xám và chất trắng, cùng sự củng cố mạng lưới neuron. Não bộ sản xuất dư thừa các kết nối neuron (synapse), sau đó được tỉa bớt để chỉ giữ lại những kết nối hoạt động tích cực nhất. Giai đoạn này kết thúc với một “bước ngoặt” về khả năng nhận thức và nguy cơ gia tăng các rối loạn sức khỏe tâm thần.
Tuổi vị thành niên (9 đến 32 tuổi): Chất trắng tiếp tục phát triển, mạng lưới giao tiếp của não trở nên tinh vi và hiệu quả hơn. Khả năng kết nối tăng cường, thúc đẩy phát triển nhận thức và học hỏi. Giai đoạn này đạt đỉnh vào đầu những năm 30, được coi là “điểm ngoặt về mặt cấu trúc mạnh mẽ nhất” trong toàn bộ cuộc đời.
Tuổi trưởng thành (32 đến 66 tuổi): Đây là giai đoạn dài nhất, cấu trúc não bộ ổn định mà không có những điểm ngoặt lớn, tương ứng với “giai đoạn bình ổn về trí thông minh và tính cách”. Các vùng não trở nên chuyên biệt hóa hay “phân vùng” hơn.
Lão hóa sớm (66 đến 83 tuổi): Dù không có sự thay đổi cấu trúc lớn, các nhà nghiên cứu vẫn chỉ ra những “thay đổi có ý nghĩa” trong mô hình mạng lưới não bộ. Sự tái tổ chức này có thể liên quan đến quá trình lão hóa chung, đi kèm với việc giảm kết nối và thoái hóa chất trắng. Ở độ tuổi này, con người đối mặt với nguy cơ gia tăng các tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến não.
Lão hóa muộn (83 tuổi trở lên): Giai đoạn cuối cùng này cho thấy sự suy giảm đáng kể trong kết nối não bộ và sự phụ thuộc vào một số vùng nhất định.
Giáo sư Duncan Astle, tác giả cao cấp của nghiên cứu, nhấn mạnh rằng “nhiều tình trạng phát triển thần kinh, sức khỏe tâm thần và thần kinh đều liên quan đến cách não bộ được kết nối.” Ông cho biết thêm, việc hiểu rằng hành trình cấu trúc của não không phải là một sự tiến triển đều đặn mà là một vài điểm ngoặt lớn, sẽ giúp chúng ta xác định khi nào và làm thế nào các kết nối của não dễ bị gián đoạn.
Tiến sĩ Paul Saphier, một nhà giải phẫu thần kinh không tham gia vào nghiên cứu, đồng ý với khái niệm các giai đoạn lão hóa não, nhưng cho rằng sự phân vùng mà các nhà nghiên cứu đề xuất hơi rộng. Ông cũng nhấn mạnh rằng các yếu tố lối sống như chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế rượu, tránh sử dụng ma túy bất hợp pháp và hút thuốc, cùng với việc tham gia vào các cộng đồng xã hội, có thể giúp duy trì sức khỏe não bộ và kéo dài tuổi thọ, như tin từ Fox News Digital cho hay.
