Các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Hoa Kỳ và Iran đã được nối lại tại Rome vào thứ Sáu (ngày 23/05/2025), nhưng những bất đồng lớn giữa hai bên đã lộ rõ, khiến giới hạn của mỗi bên ngày càng rõ ràng.
Điểm mấu chốt trong cuộc đàm phán vẫn là vấn đề làm giàu uranium. Lãnh Tụ Tối Cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, gần đây đã chỉ trích lập trường của Washington, được cho là kêu gọi cấm hoàn toàn việc Iran làm giàu uranium. Ông Khamenei ám chỉ rằng với yêu cầu này, một thỏa thuận có thể khó đạt được.
Mặc dù Tòa Bạch Ốc không trả lời câu hỏi liệu có thực sự yêu cầu cấm làm giàu uranium cho mục đích dân sự như năng lượng hạt nhân hay không, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baghaei, cho biết vòng đàm phán lần này đặc biệt nhạy cảm. Bộ trưởng Ngoại giao Iran, Abbas Araghchi, sau khi rời cuộc đàm phán, bày tỏ hy vọng có thể đạt được giải pháp trong một hoặc hai cuộc họp tới để thúc đẩy tiến trình, nhờ sự trung gian của Oman.
Trước đó, ông Araghchi đã nêu rõ quan điểm của Tehran trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) rằng: “Tìm ra con đường cho một thỏa thuận không phải là chuyện phức tạp. Không vũ khí hạt nhân = chúng ta CÓ thỏa thuận. Không làm giàu [uranium] = chúng ta KHÔNG có thỏa thuận. Đã đến lúc quyết định”.
Iran luôn khẳng định không có ý định chế tạo vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, các động thái của nước này như củng cố chương trình tên lửa (có thể dùng để phóng đầu đạn hạt nhân) và tích trữ lượng uranium làm giàu gần cấp độ vũ khí đủ để chế tạo năm quả bom hạt nhân, đã khiến các chuyên gia lo ngại. Mặc dù Iran sử dụng năng lượng hạt nhân, nhưng tỷ lệ này chỉ chiếm chưa đến 1% tổng năng lượng tiêu thụ của quốc gia.
Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại đã bày tỏ sự cứng rắn trong vấn đề này. Thượng Nghị Sĩ Marco Rubio cho biết Hoa Kỳ đang cố gắng đàm phán một thỏa thuận cho phép Iran có chương trình năng lượng hạt nhân dân sự mà không cần làm giàu uranium, dù thừa nhận điều này \”sẽ không dễ dàng\”.
Chuyên gia về Iran, Behnam Ben Taleblu từ Tổ chức Bảo vệ Các Nền Dân Chủ, nhận định rằng sự kiên định của Washington trong việc đòi hỏi Iran không làm giàu uranium là cách tiếp cận tỉnh táo và hợp lý duy nhất đối với Cộng hòa Hồi giáo Iran, quốc gia đã không ngừng làm giàu uranium ở nhiều cấp độ từ năm 2006.
Ông Ben Taleblu cũng nhấn mạnh rằng Iran có nhiều điều để mất nếu rời bàn đàm phán. Việc Iran tham gia đàm phán vào thời điểm này là để giảm bớt áp lực tối đa, ngăn chặn một cuộc tấn công quân sự tiềm năng từ Israel, và tránh các lệnh trừng phạt trở lại từ châu Âu. Theo ông, chính phủ của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại cần nhận thức được điều này và tận dụng đòn bẩy trong các cuộc đàm phán để đòi hỏi nhiều hơn.
Cuộc đàm phán tại Rome tiếp tục diễn ra với nhiều thách thức phía trước.
(Theo Fox News ngày 23/05/2025)
