Quyết định của Hoa Kỳ rút lui khỏi UNESCO một lần nữa đã làm dấy lên sự chú ý về vai trò và tầm quan trọng của cơ quan này trong việc bảo tồn di sản văn hóa thế giới. Quyết định này, cùng với việc cắt giảm tài trợ, sẽ giáng một đòn mạnh vào các hoạt động của UNESCO.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đã từng đưa ra quyết định tương tự, cáo buộc UNESCO có khuynh hướng thiên vị chống lại Israel. Chính quyền Tổng Thống Joe Biden sau đó đã tái gia nhập UNESCO vào năm 2023, với lý do lo ngại rằng Trung Quốc đang lấp đầy khoảng trống do Hoa Kỳ để lại trong việc hoạch định chính sách của tổ chức này.
UNESCO, với sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế và số tiền 115 triệu đô la, đã giúp tái thiết thành phố Mosul của Iraq sau khi bị tàn phá bởi nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS). Việc khôi phục Nhà thờ Hồi giáo Al-Nouri và Tháp Al-Hadba lịch sử chỉ là một trong số rất nhiều chương trình do UNESCO điều hành.
UNESCO có vai trò quan trọng trong việc chỉ định các địa điểm là Di sản Thế giới, bao gồm Vạn Lý Trường Thành, Kim tự tháp Ai Cập, Taj Mahal và Tượng Nữ thần Tự do. Tổ chức này cũng cung cấp sự bảo vệ đặc biệt cho các di sản, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo chuyên môn cho các quốc gia để bảo tồn các di sản này. Danh sách Di sản Thế giới hiện nay cũng bao gồm cả di sản “phi vật thể” như các bài dân ca, điệu múa truyền thống, thủ công mỹ nghệ và ẩm thực, tất cả đều góp phần thúc đẩy du lịch.
Bên cạnh đó, UNESCO còn tập trung vào giáo dục về nạn diệt chủng, đặc biệt là các dự án nâng cao nhận thức về Holocaust. Tổ chức cũng có nhiều chương trình hỗ trợ giáo dục, đặc biệt là cho trẻ em gái ở các quốc gia bị chiến tranh hoặc thiên tai.
Một trong những mục tiêu của UNESCO là điều phối kiến thức về khí hậu và cải thiện giáo dục quốc tế về biến đổi khí hậu. Tổ chức có hơn 30 chương trình hỗ trợ các thành viên thích ứng với biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững.
UNESCO cũng đã thông qua “công cụ thiết lập tiêu chuẩn toàn cầu duy nhất về đạo đức trí tuệ nhân tạo” vào năm 2021. Khuyến nghị này áp dụng cho tất cả 194 quốc gia thành viên, nhấn mạnh việc bảo vệ nhân quyền và phẩm giá con người.
Bà Audrey Azoulay, Tổng Giám đốc UNESCO, cho biết quyết định ra đi của Hoa Kỳ đã được dự đoán trước và tổ chức đã chuẩn bị sẵn sàng. Mặc dù Hoa Kỳ đã đóng góp một phần đáng kể vào ngân sách của tổ chức, UNESCO đã đa dạng hóa các nguồn tài trợ. Theo bà, những nỗ lực của tổ chức từ năm 2018 đã bù đắp cho việc giảm đóng góp tài chính của Hoa Kỳ, hiện chỉ chiếm 8% tổng ngân sách của tổ chức, trong khi một số tổ chức của Liên hợp quốc khác nhận đến 40% tài trợ từ Mỹ.
Tin tức được cung cấp bởi Associated Press.
