Tổng Thống Donald Trump vừa tuyên bố Hoa Kỳ sẽ nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với Syria. Đây là động thái được kỳ vọng sẽ giúp Syria phục hồi sau nhiều năm chiến tranh tàn khốc và cải thiện cuộc sống người dân nơi đây.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc dỡ bỏ hoàn toàn hay từng phần các lệnh trừng phạt đã tồn tại gần nửa thế kỷ (lệnh đầu tiên từ năm 1979) là một quá trình phức tạp và cần nhiều thời gian.
Syria, đất nước vừa trải qua chiến tranh và thoát khỏi chế độ cai trị độc tài, cần hàng chục tỷ đô la để tái thiết hạ tầng đổ nát. Ước tính 90% dân số Syria đang sống trong cảnh nghèo đói. Bất kỳ khoản đầu tư nào từ bên ngoài đều rất cần thiết lúc này.
Ngay sau thông báo của Tổng Thống Donald Trump, người dân Syria đã ăn mừng trên khắp cả nước. Lãnh đạo các quốc gia láng giềng đang cưu mang hàng triệu người tị nạn Syria cũng hoan nghênh tin tức này.
Hoa Kỳ hiện áp đặt ba chương trình trừng phạt chính lên Syria:
- Năm 1979: Syria bị coi là “quốc gia bảo trợ khủng bố”.
- Năm 2003: Đạo luật Trách nhiệm giải trình Syria (Syria Accountability Act) được ký, nhắm vào việc Syria ủng hộ các nhóm khủng bố, hiện diện quân sự tại Lebanon, phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt, buôn lậu dầu và hỗ trợ các nhóm vũ trang tại Iraq.
- Năm 2019: Đạo luật Caesar được Tổng Thống Donald Trump ký, trừng phạt quân đội Syria và những người chịu trách nhiệm về các hành động tàn bạo trong cuộc nội chiến. Đạo luật này được đặt theo tên một nhiếp ảnh gia quân đội Syria đã công bố hàng ngàn bức ảnh nạn nhân bị tra tấn.
Các lệnh trừng phạt này, cùng với biện pháp từ các quốc gia khác, đã ảnh hưởng nặng nề đến mọi mặt đời sống và kinh tế Syria, từ thiếu hụt nhiên liệu, thuốc men đến khó khăn trong giao dịch tài chính quốc tế.
Do lệnh cấm giao dịch tài chính, việc nhập khẩu hàng hóa trở nên cực kỳ khó khăn, dẫn đến thị trường chợ đen phát triển mạnh. Ngay cả những việc đơn giản như cập nhật điện thoại thông minh cũng gần như không thể thực hiện nếu không dùng VPN.
Tác động càng trở nên rõ rệt sau trận động đất kinh hoàng vào tháng 2/2023, làm trầm trọng thêm cảnh khốn cùng do chiến tranh gây ra. Dù Bộ Tài chính Mỹ từng miễn trừ tạm thời các giao dịch liên quan đến cứu trợ thảm họa, nhưng các ngân hàng và công ty vẫn ngại rủi ro.
Tổng thống lâm thời mới của Syria, Ahmad al-Sharaa (người lãnh đạo phong trào lật đổ Tổng thống Bashar Assad), cho rằng các lệnh trừng phạt đã lỗi thời và chỉ làm hại người dân Syria, cản trở khả năng phục hồi đất nước. Ông al-Sharaa đã gặp Tổng Thống Donald Trump vào thứ Tư vừa qua (theo tin ABC News ngày 14/05/2025).
Trước đó, Mỹ đã tạm thời nới lỏng một số hạn chế vào tháng 1, nhưng chưa dỡ bỏ hoàn toàn. Anh và Liên minh châu Âu cũng đã nới lỏng một phần các biện pháp của họ.
Sau thông báo của Tổng Thống Donald Trump, đồng tiền Syria đã tăng giá 60% vào đêm thứ Ba, cho thấy việc dỡ bỏ trừng phạt có thể mang lại thay đổi lớn đến mức nào.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định sẽ cần thời gian để thấy tác động rõ rệt lên kinh tế. Việc dỡ bỏ toàn bộ ba chương trình trừng phạt có thể mang lại thay đổi lớn cho cuộc sống người dân, cho phép các ngân hàng kết nối lại hệ thống tài chính quốc tế hay các cửa hàng sửa xe nhập khẩu phụ tùng. Nếu kinh tế cải thiện và các dự án tái thiết được triển khai, nhiều người tị nạn có thể quyết định trở về quê hương.
Một chuyên gia kinh tế người Lebanon tên Mounis Younes cho biết: “Nếu tình hình ổn định và có những cải cách, chúng ta sẽ thấy người Syria trở về nước nếu họ được tạo cơ hội như chúng ta kỳ vọng.”
Việc nới lỏng trừng phạt còn mang ý nghĩa biểu tượng quan trọng, báo hiệu rằng Syria không còn bị cô lập. Giám đốc quốc gia của Mercy Corps tại Syria, Mathieu Rouquette, nói rằng động thái này “đánh dấu một khoảnh khắc có khả năng chuyển đổi đối với hàng triệu người Syria đã chịu đựng hơn 13 năm khó khăn kinh tế, xung đột và di dời.”
Tuy nhiên, tất cả phụ thuộc vào cách Washington thực hiện. Một nhà kinh tế Syria tên Karam Shaar nhấn mạnh: “Trừ khi đủ các lớp trừng phạt được gỡ bỏ, bạn không thể mong đợi những tác động tích cực lên Syria sẽ xuất hiện. Ngay cả khi bạn dỡ bỏ một số biện pháp hàng đầu, tác động kinh tế vẫn sẽ không đáng kể.”
