Chính phủ Mỹ, dưới thời Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, vừa áp đặt các biện pháp trừng phạt lên bốn thẩm phán thuộc Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Động thái này diễn ra sau khi ICC tiến hành điều tra các cáo buộc về tội ác chiến tranh do Israel thực hiện trong cuộc xung đột ở Gaza và tại Bờ Tây.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết lệnh trừng phạt sẽ phong tỏa mọi tài sản mà các thẩm phán này có ở Hoa Kỳ. Bốn thẩm phán bị nhắm mục tiêu đến từ Benin, Peru, Slovenia và Uganda. Đây là bước đi mới nhất mà Chính phủ Mỹ thực hiện để phản đối ICC và các quan chức của tòa án này vì đã điều tra Israel và Hoa Kỳ.
Ngoại trưởng Marco Rubio phát biểu trong một tuyên bố rằng, với vai trò là thẩm phán ICC, bốn cá nhân này đã “tham gia tích cực vào các hành động phi pháp và vô căn cứ của ICC nhằm nhắm mục tiêu vào Mỹ hoặc đồng minh thân cận của chúng ta là Israel”. Ông Rubio nói thêm rằng ICC đã bị chính trị hóa và việc tòa án này tự cho mình quyền điều tra, buộc tội và truy tố công dân của Mỹ và các đồng minh là “sự lạm dụng quyền lực nguy hiểm”, xâm phạm chủ quyền và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ và Israel.
Trước đó, vào tháng 2, Công tố viên trưởng của ICC, Karim Khan, cũng đã bị Mỹ đưa vào danh sách “Công dân được chỉ định đặc biệt và Người bị phong tỏa tài sản”, cấm ông giao dịch kinh doanh với người Mỹ và hạn chế nhập cảnh vào Mỹ. Ông Khan sau đó đã tạm thời rút lui khỏi chức vụ để chờ điều tra cáo buộc sai phạm tình dục.
Phía ICC đã nhanh chóng lên án hành động của Mỹ, cho rằng các biện pháp này là “một nỗ lực rõ ràng nhằm làm suy yếu sự độc lập của một thể chế tư pháp quốc tế”.
Trong số các thẩm phán bị trừng phạt có Thẩm phán Reine Alapini-Gansou (Benin), người từng là thành viên của Phòng Sơ thẩm đã ra lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vào năm ngoái. Bà cũng từng tham gia hội đồng thẩm phán ban đầu bật đèn xanh cho cuộc điều tra các cáo buộc về tội ác của Israel tại các vùng lãnh thổ Palestine vào năm 2021. Đáng chú ý, bà còn là một phần của hội đồng đã ra lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin vào năm 2023.
Hai thẩm phán khác, Bouth Luz del Carmen Ibáñez Carranza (Peru) và Solomy Balungi Bossa (Uganda), là thẩm phán phúc thẩm tại ICC và đều từng tham gia vào các vụ án liên quan đến Israel.
Cả Mỹ và Israel đều không phải là thành viên của ICC và không công nhận tính hợp pháp của tòa án này. ICC đã phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Netanyahu với cáo buộc tội ác chiến tranh liên quan đến phản ứng quân sự của ông ở Gaza sau cuộc tấn công của Hamas vào tháng 10 năm 2023. Israel kịch liệt phủ nhận các cáo buộc này.
Theo NBC News, trong nhiệm kỳ Tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên, ông Donald Trump cũng từng nhắm mục tiêu vào ICC bằng các lệnh trừng phạt, bày tỏ sự không hài lòng với các cuộc điều tra nhằm vào Israel và các cáo buộc tội ác chiến tranh của quân đội Mỹ ở Afghanistan. Các lệnh trừng phạt đó đã bị Chính phủ của Tổng thống Joe Biden hủy bỏ vào đầu năm 2021.
Ngoại trưởng Rubio khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục hành động để bảo vệ lợi ích của mình và của Israel tại tòa án. “Hoa Kỳ sẽ thực hiện bất kỳ hành động nào chúng tôi cho là cần thiết để bảo vệ chủ quyền của chúng ta, của Israel, và bất kỳ đồng minh nào khác của Mỹ khỏi các hành động phi pháp của ICC,” ông nói.
Liz Evenson, giám đốc công lý quốc tế tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch), chỉ trích các lệnh trừng phạt của Chính phủ Mỹ là “nhằm ngăn cản ICC tìm kiếm công lý giữa lúc các tội ác nghiêm trọng đang xảy ra ở Israel và Palestine…”. Bà cho rằng “lệnh trừng phạt lẽ ra nên được áp dụng để chấm dứt các hành vi vi phạm nhân quyền, chứ không phải để trừng phạt những người đang tìm kiếm công lý cho những tội ác tồi tệ nhất”.
