Trong giới đầu tư mạo hiểm (VC), người ta thường có xu hướng đi theo đám đông. Thế nên, câu chuyện của Eric Slesinger có phần khác biệt.
Trong khi phần lớn các nhà đầu tư Mỹ đang đổ xô vào các startup AI hay công nghệ quốc phòng tại Mỹ, cựu sĩ quan CIA này lại đang săn lùng các thương vụ công nghệ quốc phòng ở châu Âu. Slesinger, nhà sáng lập của 201 Ventures, gần đây đã chốt quỹ đầu tư trị giá 22 triệu USD, tập trung vào các startup công nghệ quốc phòng giai đoạn hạt giống (seed-stage) tại Lục địa già. Con đường từ việc phát triển các thiết bị và phần mềm cho đặc vụ CIA đến việc trở thành có lẽ là VC Mỹ duy nhất chuyên đầu tư vào công nghệ quốc phòng châu Âu của ông dường như khá đi trước thời đại.
Điều gì khiến một người rời bỏ “công việc đầu tiên tuyệt vời nhất” tại CIA để theo đuổi tham vọng đặc biệt này? Như Slesinger chia sẻ với TechCrunch trong một buổi phỏng vấn podcast gần đây, câu trả lời đến từ việc ông nhận ra một sự thay đổi quan trọng mà nhiều người đã bỏ lỡ. “Tôi rời đi vì tôi nhận thấy khu vực tư nhân ngày càng đóng vai trò quan trọng trong cuộc cạnh tranh mà trước đây tôi chỉ hiểu là cuộc cạnh tranh giữa các chính phủ,” Slesinger giải thích. “Điều ngày càng rõ ràng hơn mỗi ngày là khu vực tư nhân đang đóng một vai trò rất lớn ở đây.”
Với bằng cấp về kỹ thuật cơ khí từ Stanford và MBA từ Harvard Business School, nền tảng của Slesinger giúp ông kết nối giữa công nghệ quốc phòng và các dự án thương mại. Nhưng chính sự sẵn sàng đi ngược lại quan điểm truyền thống đã khiến ông trở nên thú vị đối với các nhà đầu tư, nhà sáng lập và cả giới báo chí công nghệ.
“Tôi luôn thích đi đến những nơi mà người khác thường không muốn đến,” Slesinger nói. “Đó là lý do tại sao tôi rất thích công việc ở CIA. Một vài câu nói mà mọi người ở đó thường nhắc là ‘đi đến nơi người khác không đi và làm những gì họ không thể làm’.”
Theo quan điểm của Slesinger, có ba điều mà các VC Mỹ đã bỏ lỡ. Thứ nhất, “châu Âu có những doanh nhân cá nhân cũng khao khát, cũng có niềm tin mãnh liệt và cũng thông minh như bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.” Thứ hai, “các chính phủ châu Âu đã chờ đợi quá lâu để suy nghĩ lại về sự sắp xếp an ninh của chính họ, và do đó chưa thực sự nhìn nhận một cách nghiêm túc về nó.” Và thứ ba, “châu Âu đang nhanh chóng được nhìn nhận và theo tôi, sẽ tiếp tục là nơi diễn ra cuộc cạnh tranh vùng xám (gray zone competition) nghiêm trọng,” nghĩa là các hoạt động của các tác nhân nhà nước hoặc phi nhà nước nằm giữa trạng thái hòa bình truyền thống và chiến tranh toàn diện.
Có lẽ khía cạnh đáng ngạc nhiên nhất trong hành trình đầu tư ở châu Âu của Slesinger là sự phản kháng về văn hóa mà ông cho biết đã gặp phải đối với các khoản đầu tư quốc phòng. Năm 2022, sau khi chuyển từ Mỹ đến Madrid, ông đã thành lập Mạng lưới Nhà đầu tư Quốc phòng châu Âu (European Defense Investor Network), hiện bao gồm các doanh nhân, nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách. Trong một bài đăng trên Medium năm 2023, Slesinger viết về việc các đồng nghiệp VC châu Âu của ông sợ nói về các khoản đầu tư liên quan đến quốc phòng của họ. Không giống như ở Mỹ, ông nói với TechCrunch, đầu tư công nghệ quốc phòng ở châu Âu “được coi là không lịch sự, là điều nên làm nhưng không nên nói ra, và chắc chắn không nên nói trong những cuộc gặp gỡ xã giao lịch sự.” (Slesinger nhanh chóng nói thêm, “Tôi hơi cường điệu một chút, nhưng có một phần sự thật trong đó.”)
Ông cho biết sự ngần ngại về văn hóa đó đã dẫn đến việc “nhiều nhà sáng lập suy nghĩ về nó, rồi quyết định không xây dựng công ty trong lĩnh vực [quốc phòng].” Giờ đây, điều đó đang thay đổi. Quỹ Đổi mới NATO (NATO Innovation Fund) — quỹ đầu tư mạo hiểm đa quốc gia đầu tiên trên thế giới, được hỗ trợ bởi 24 đồng minh NATO và ra mắt vào mùa hè năm 2022 sau khi chiến tranh Nga-Ukraine bùng nổ — đã góp phần vào sự thay đổi này. Quỹ này thực sự là một nhà đầu tư quan trọng vào 201 Ventures.
Sự chú ý dành cho các startup công nghệ quốc phòng đang lên ở châu lục này cũng là một yếu tố, bao gồm Helsing có trụ sở tại Munich, đang phát triển AI để sử dụng trên chiến trường và hiện được các nhà đầu tư định giá hơn 5 tỷ USD. Một startup đang lên khác trong danh mục đầu tư của Slesinger là Delian Alliance Industries, một công ty có trụ sở tại Athens chuyên phát triển các tháp giám sát để phát hiện các mối đe dọa tự hành. Delian cho đến nay đã huy động được vốn hạt giống nhưng là một cái tên “hot” chắc chắn đang được các VC săn đón tích cực.
Với tám khoản đầu tư cho đến nay, 201 Ventures tập trung vào các công nghệ giải quyết cuộc cạnh tranh vùng xám bởi vì, theo lời Slesinger, nó “đang diễn ra trên quy mô lớn ở châu Âu, và sẽ kéo dài trong vài thập kỷ tới.” Những biến động thị trường này, ông nói, “cho dù đó là sự kém hiệu quả về giá hay việc chính phủ đóng vai trò lớn hơn trong một thị trường mà lẽ ra không như vậy, nếu không vì muốn có năng lực chủ quyền… những biến động vùng xám này thực sự là một hình thức tạo ra lợi nhuận tốt.”
Ngoài Delian, một trong những khoản đặt cược khác của Slesinger là Polar Mist, một startup Thụy Điển sản xuất máy bay không người lái hàng hải với khả năng điều hướng tiên tiến. Các lĩnh vực trọng tâm khác bao gồm công nghệ siêu thanh và lập bản đồ dưới mặt nước.
Một thách thức trong việc cấp vốn cho các startup công nghệ quốc phòng là thời gian phát triển thường dài hơn so với các khoản đầu tư mạo hiểm truyền thống. Slesinger thừa nhận sự căng thẳng này trong cuộc trò chuyện với TechCrunch: “Nếu bạn có vòng đời quỹ đầu tư mạo hiểm 10 năm, đó là một vấn đề thực tế mà chúng tôi phải làm mọi cách để cố gắng tăng tốc hoặc điều chỉnh một chút.”
Slesinger cũng cho rằng “các công ty châu Âu nên vận động hành lang nhiều hơn ở các giai đoạn sớm hơn nhiều.”
Cả hai điều này đều đặt ra câu hỏi liệu canh bạc của ông có mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư hay không. Đồng thời, tầm nhìn ban đầu của ông về một hệ sinh thái quốc phòng châu Âu tự chủ hơn đang ngày càng rõ ràng hơn đối với rất nhiều nhà đầu tư khác trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng và châu Âu đang xem xét lại các sắp xếp an ninh của mình.
Dữ liệu được công bố đầu năm nay bởi Quỹ Đổi mới NATO và nhóm nghiên cứu Dealroom cho thấy các startup châu Âu hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng và công nghệ liên quan đã huy động được nhiều hơn 24% vốn trong năm 2024 so với năm 2023, đạt 5,2 tỷ USD — vượt qua cả nguồn vốn dành cho AI. Với việc Tổng Thống Donald Trump trở lại nắm quyền vào tháng 1 và đặt câu hỏi về cam kết của Mỹ đối với an ninh châu Âu, con số này có khả năng sẽ còn tăng cao hơn nữa.
Theo nguồn tin TechCrunch ngày 12/05/2025.
