Tai nạn xe hơi luôn là điều không ai mong muốn, nhưng một vấn đề ít được nhắc đến là tại sao phụ nữ lại có nguy cơ bị thương nặng hơn nam giới trong các vụ va chạm. Câu chuyện của cô Maria Weston Kuhn, 25 tuổi, là một minh chứng.
Năm 2019, trong một chuyến du lịch Ireland, xe của gia đình Maria gặp tai nạn trực diện. Điều đáng nói là Maria và mẹ cô, ngồi ghế sau, bị thương nặng đến mức phải phẫu thuật khẩn cấp, trong khi cha và anh trai cô, ngồi ghế trước và gần điểm va chạm hơn, lại gần như không hề hấn gì.
“Đó là một dấu hiệu ban đầu cho thấy có điều gì đó không ổn,” Maria kể lại. Dây an toàn đã trượt khỏi hông cô, ép chặt ruột cô vào cột sống, gây thủng ruột. Sau khi hồi phục, Maria phát hiện một bài báo từ Consumer Reports cho biết phụ nữ có nguy cơ bị thương trong va chạm trực diện cao hơn 73% so với nam giới. Nguyên nhân chính? Manocanh thử nghiệm an toàn xe hơi của Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Hoa Kỳ (NHTSA) đã có từ những năm 1970 và vẫn dựa trên hình mẫu cơ thể nam giới.
Manocanh tiêu chuẩn hiện nay là Hybrid III, được phát triển năm 1978 dựa trên một người đàn ông cao 5ft-9, nặng 171 pound (cân nặng trung bình của nam giới thời đó). Manocanh “nữ” thực chất chỉ là phiên bản nhỏ hơn của manocanh nam, được gắn thêm lớp cao su tượng trưng vòng ngực. Nó thường được dùng để thử nghiệm ở ghế hành khách hoặc ghế sau, hiếm khi ở ghế lái, mặc dù đa số người có bằng lái xe ở Mỹ là phụ nữ.
Những manocanh cũ này thiếu cảm biến ở các vùng cơ thể nơi phụ nữ dễ bị thương khác biệt so với nam giới, như cổ, xương đòn, xương chậu và chân. Theo một nghiên cứu của NHTSA, những khác biệt này giải thích cho việc phụ nữ bị thương ở các vùng đó nhiều hơn khoảng 80% so với nam giới trong một vụ tai nạn.
Nhận thức được vấn đề, Maria Weston Kuhn đã thành lập tổ chức phi lợi nhuận Drive US Forward để nâng cao nhận thức cộng đồng và vận động Quốc hội thông qua luật buộc NHTSA phải sử dụng manocanh nữ tiên tiến hơn trong thử nghiệm.
Dự luật “She Drives Act” do Thượng nghị sĩ Deb Fischer (đảng Cộng hòa, Nebraska) đề xuất đã nhận được sự ủng hộ của các thượng nghị sĩ từ cả hai đảng, cũng như các Bộ trưởng Giao thông của hai chính quyền gần đây. Tuy nhiên, theo tin từ The Associated Press, quá trình thay đổi quy định đang diễn ra rất chậm chạp tại Mỹ, nơi mỗi năm có khoảng 40,000 người thiệt mạng vì tai nạn giao thông.
Công ty Humanetics Group, chuyên sản xuất manocanh, đã phát triển các mẫu tiên tiến hơn, bao gồm mẫu nam THOR 50M và mẫu nữ THOR 5F (dựa trên phụ nữ cỡ nhỏ hơn, khoảng 5th percentile). Manocanh nữ THOR 5F đầy đủ cảm biến có giá khoảng 1 triệu USD, gấp đôi mẫu Hybrid hiện tại. Công ty khẳng định mẫu THOR phản ánh chính xác hơn sự khác biệt về cấu trúc giải phẫu giữa hai giới.
Châu Âu và nhiều nước khác như Trung Quốc, Nhật Bản đã đưa manocanh nam THOR 50M vào quy trình thử nghiệm. Tuy nhiên, tại Mỹ, cả mẫu nam và nữ THOR đều vấp phải sự hoài nghi từ một số nhà sản xuất xe hơi, họ lo ngại các thiết bị tinh vi hơn có thể phóng đại rủi ro chấn thương và làm giảm giá trị của các tính năng an toàn hiện có như dây an toàn và túi khí.
Cô Bridget Walchesky, 19 tuổi, là một ví dụ khác về việc dây an toàn có thể gây ra chấn thương. Sau vụ tai nạn năm 2022 khiến bạn cô thiệt mạng, Bridget phải phẫu thuật nhiều lần vì các vết thương, trong đó có xương đòn bị gãy. Cô tin rằng dây an toàn đã cứu mạng mình, nhưng cách nó ép chặt cơ thể cô (vốn không được thiết kế tối ưu cho phụ nữ) đã khiến một số vết thương nặng thêm.
Liên minh Đổi mới Ô tô (Alliance for Automotive Innovation), một nhóm vận động của ngành công nghiệp, cho rằng cách tốt nhất để cải thiện an toàn là nâng cấp manocanh Hybrid hiện có, thay vì bắt buộc sử dụng một mẫu mới chưa được “chứng minh”. Họ cho rằng việc nâng cấp sẽ nhanh hơn và mang lại cải tiến an toàn sớm hơn.
Các thử nghiệm ban đầu của NHTSA cho thấy manocanh THOR của Humanetics dự đoán chấn thương tốt hơn mẫu Hybrid hiện tại. Tuy nhiên, một đánh giá riêng của Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc (IIHS), do các công ty bảo hiểm tài trợ, lại tỏ ra chỉ trích, nói rằng manocanh nam THOR kém chính xác hơn Hybrid trong việc dự đoán chấn thương ngực.
Kế hoạch ngân sách của NHTSA có đề cập đến việc phát triển mẫu nữ THOR 5F với mục tiêu đưa vào thử nghiệm, nhưng quá trình phê duyệt mẫu nam THOR 50M vốn đã được các nước khác áp dụng vẫn đang chậm chạp tại Mỹ. Một báo cáo năm 2023 của Văn phòng Trách nhiệm Giải trình Chính phủ (GAO) cũng chỉ ra nhiều “cột mốc bị bỏ lỡ” trong quá trình phát triển manocanh của NHTSA.
Maria Kuhn bày tỏ sự thất vọng về tốc độ thay đổi chậm chạp này, nhưng cô cũng hiểu sự ngần ngại từ các hãng xe nếu họ sợ phải thay đổi thiết kế trên diện rộng để phù hợp hơn với sự an toàn của phụ nữ. “May mắn là họ có những kỹ sư rất giỏi và họ sẽ tìm ra cách,” cô nói với tinh thần lạc quan, theo tường thuật từ The Seattle Times.
