Thế giới đang đối mặt với nhiều lo ngại sau khi Hoa Kỳ can thiệp trực tiếp vào cuộc đối đầu giữa Israel và Iran bằng cách tấn công các địa điểm hạt nhân của Tehran. Cuộc tấn công này đặt ra những câu hỏi cấp bách về tình trạng chương trình hạt nhân của Iran và khả năng phản ứng của quân đội nước này.
Các chuyên gia cảnh báo rằng những nỗ lực kiềm chế phổ biến vũ khí hạt nhân bằng biện pháp hòa bình trên toàn cầu có thể bị đe dọa trong những ngày tới, trong khi nỗi sợ về một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn đang bao trùm. Giá dầu đã tăng vọt khi thị trường tài chính phản ứng với tin tức này.
Iran đã lên án mạnh mẽ Hoa Kỳ, cho rằng Washington đã vượt qua “lằn ranh đỏ rất lớn” với động thái tấn công ba địa điểm bằng tên lửa và bom xuyên phá nặng 30,000 pound. Đại sứ Iran tại Liên Hiệp Quốc, Amir Saeid Iravani, nói tại cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an LHQ rằng Mỹ “đã quyết định phá hoại ngoại giao” và quân đội Iran sẽ quyết định “thời điểm, tính chất và quy mô” của một “phản ứng cân xứng”.
Hàng chục ngàn quân đội Mỹ đang đóng quân tại Trung Đông. Theo hãng tin IRNA của nhà nước Iran, Ali Akbar Velayati, cố vấn cho lãnh tụ tối cao Iran, cho biết bất kỳ quốc gia nào được Mỹ sử dụng để tấn công Iran “sẽ là mục tiêu hợp pháp cho lực lượng vũ trang của chúng tôi”.
Ban đầu, chính quyền của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết muốn nối lại đàm phán ngoại giao với Iran. Ngoại trưởng Marco Rubio nói trong một cuộc phỏng vấn với CBS: “Hãy gặp mặt trực tiếp”. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói Mỹ “không tìm kiếm chiến tranh”. Tuy nhiên, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, người đã cảnh báo về các cuộc tấn công bổ sung nếu Tehran trả đũa lực lượng Mỹ, sau đó đã nói về khả năng “thay đổi chế độ” ở Iran.
Các cuộc tấn công của Mỹ, được Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran xác nhận, đã nhắm vào các cơ sở làm giàu urani Fordo và Natanz, cùng với địa điểm hạt nhân Isfahan. Iran và cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ cho biết không có dấu hiệu ô nhiễm phóng xạ tức thời xung quanh các địa điểm này. Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump khẳng định trên nền tảng Truth Social rằng các địa điểm hạt nhân của Iran đã chịu “thiệt hại khủng khiếp” trong cuộc tấn công, mặc dù đánh giá của Mỹ về các cuộc tấn công vẫn đang được tiến hành.
Các quan chức quốc phòng Mỹ đang nỗ lực xác định mức độ thiệt hại chính xác. Iran cũng chưa công bố chi tiết về thiệt hại. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết “chúng tôi rất gần đạt được mục tiêu” trong việc loại bỏ các mối đe dọa hạt nhân và tên lửa của Iran.
Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Rafael Mariano Grossi, nói với Hội đồng Bảo an rằng chưa thể đánh giá thiệt hại dưới lòng đất tại Fordo, nơi được đào sâu vào một ngọn núi. Ông cho biết các thanh sát viên IAEA cần được phép tiếp cận các địa điểm này.
Trước khi chiến dịch của Israel bắt đầu, các chuyên gia đã cảnh báo rằng cách duy nhất để phá hủy nhà máy làm giàu nhiên liệu hạt nhân Fordo, nằm sâu trong lòng núi, là bằng bom xuyên phá hầm ngầm. Mỹ đã sử dụng tổng cộng 14 quả bom loại này tại Natanz và Fordo, theo Lầu Năm Góc.
Hình ảnh vệ tinh được phân tích sau các cuộc tấn công của Mỹ cho thấy thiệt hại tại Natanz, với một hố sâu khoảng 5 mét (16 feet) ngay trên phần ngầm của cơ sở, nơi chứa các sảnh ly tâm. Iran chưa đưa ra đánh giá về thiệt hại tại địa điểm này. Trước đó, các cuộc tấn công của Israel đã phá hủy một sảnh ly tâm trên mặt đất và toàn bộ thiết bị điện tại Natanz.
Các quan chức Iran tuyên bố đã di chuyển vật liệu hạt nhân khỏi các địa điểm mục tiêu trước cuộc tấn công của Mỹ.
Với cuộc tấn công mà Washington nói được thực hiện mà không bị phát hiện, Hoa Kỳ đã can thiệp vào một cuộc chiến mà nước này đã cố gắng tránh né trong nhiều thập kỷ. Thành công có thể chấm dứt tham vọng hạt nhân của Iran và loại bỏ mối đe dọa lớn cuối cùng đối với an ninh của Israel, đồng minh thân cận của Mỹ. Thất bại – hoặc hành động quá mức – có thể đẩy Mỹ vào một cuộc xung đột kéo dài và khó đoán định khác.
Iran, sau khi hứng chịu cuộc tấn công lớn nhất từ trước đến nay của Israel bắt đầu vào ngày 13 tháng 6, có ít lựa chọn để trả đũa, vì các đồng minh chính của họ hầu hết đứng ngoài cuộc xung đột. Tehran có thể tấn công các lực lượng Mỹ đóng tại Trung Đông bằng tên lửa và rocket mà Israel chưa phá hủy, hoặc tìm cách phong tỏa eo biển Hormuz, một điểm nghẽn quan trọng cho nguồn cung dầu toàn cầu. Hoặc, Iran có thể đẩy nhanh việc phát triển vũ khí hạt nhân với phần còn lại của chương trình.
Theo NBC News, cuộc xung đột giữa Israel và Iran vẫn tiếp diễn với các cuộc tấn công trả đũa qua lại. Thống kê từ nhóm Human Rights Activists có trụ sở tại Washington cho biết, các cuộc tấn công của Israel vào Iran đã khiến ít nhất 950 người thiệt mạng và 3,450 người bị thương, trong đó có 380 dân thường. Tại Israel, ít nhất 24 người thiệt mạng và hơn 1,000 người bị thương.
