Các nhà lãnh đạo của các cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới đã đến dãy núi Canadian Rockies vào Chủ nhật để tham dự hội nghị thượng đỉnh Nhóm Bảy nước (G7), sự kiện bị phủ bóng bởi xung đột leo thang giữa Israel và Iran, cùng với cuộc chiến thương mại chưa được giải quyết của Tổng Thống Donald Trump với các đồng minh và đối thủ.
Các cuộc tấn công của Israel vào Iran và sự trả đũa từ Tehran, dường như khiến nhiều nhà lãnh đạo thế giới bất ngờ, là dấu hiệu mới nhất về một thế giới đầy biến động khi Tổng Thống Trump tìm cách rút Hoa Kỳ khỏi vai trò “cảnh sát” thế giới.
Phát biểu trên chuyến bay tới Canada để tham dự hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết ông đã thảo luận về các nỗ lực giảm leo thang khủng hoảng với Tổng Thống Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, cũng như các nhà lãnh đạo thế giới khác.
Anh đang điều máy bay chiến đấu và quân tiếp viện khác đến Trung Đông.
Ông Starmer nói: “Chúng tôi có những lo ngại lâu dài về chương trình hạt nhân của Iran. Chúng tôi công nhận quyền tự vệ của Israel, nhưng tôi hoàn toàn tin rằng điều này cần phải giảm leo thang. Có một nguy cơ leo thang rất lớn cho khu vực và rộng hơn”, đồng thời cho biết ông hy vọng “các cuộc thảo luận căng thẳng” sẽ tiếp tục tại hội nghị thượng đỉnh.
Với tư cách là chủ nhà hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Canada Mark Carney đã quyết định từ bỏ thông lệ hàng năm là đưa ra một tuyên bố chung, hay thông cáo, vào cuối cuộc họp.
Với việc các nhà lãnh đạo khác muốn nói chuyện với Tổng Thống Trump trong một nỗ lực nhằm thuyết phục ông không áp đặt thuế quan, hội nghị thượng đỉnh có nguy cơ trở thành một loạt các cuộc trò chuyện song phương thay vì một màn thể hiện sự đoàn kết.
Tổng Thống Trump là yếu tố khó đoán của hội nghị thượng đỉnh. Phủ bóng lên cuộc họp là những lời đe dọa gây phẫn nộ của ông về việc biến Canada thành bang thứ 51 và chiếm lấy Greenland. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đến Greenland vào Chủ nhật cho một điểm dừng mang tính biểu tượng cao trên đường đến Canada, gặp gỡ lãnh đạo vùng lãnh thổ Bắc Cực và thủ tướng Đan Mạch trên một tàu sân bay trực thăng của Đan Mạch.
Văn phòng của ông Macron cho biết chuyến đi tới Greenland là một lời nhắc nhở rằng Paris ủng hộ các nguyên tắc về chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và bất khả xâm phạm của biên giới như được ghi trong hiến chương Liên Hợp Quốc.
Ông Macron, một trong số rất ít các nhà lãnh đạo đã biết Tổng Thống Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, là nhà lãnh đạo châu Âu đầu tiên đến thăm Nhà Trắng sau khi Tổng Thống Trump nhậm chức, và không hề hấn gì sau cuộc gặp tại Phòng Bầu dục.
Nhưng bất chấp mối quan hệ “bromance” không thường xuyên giữa hai nhà lãnh đạo, cách tiếp cận của ông Macron với Tổng Thống Trump đã không mang lại kết quả lớn, với việc Pháp bị cuốn vào các kế hoạch áp thuế của tổng thống đối với Liên minh châu Âu.
Tổng Thống Trump dự kiến sẽ đến Kananaskis, Alberta vào cuối ngày Chủ nhật. Các cuộc họp song phương giữa các nhà lãnh đạo khác có thể diễn ra vào Chủ nhật, nhưng chương trình hội nghị thượng đỉnh không bắt đầu cho đến thứ Hai.
Peter Boehm, sherpa của Canada tại hội nghị thượng đỉnh G7 năm 2018 ở Quebec và là người kỳ cựu của sáu hội nghị thượng đỉnh G7, hy vọng các nguyên thủ quốc gia sẽ chuyển cuộc thảo luận để dành nhiều thời gian hơn cho cuộc chiến.
Boehm nói: “Các nhà lãnh đạo có thể chấp nhận một cuộc thảo luận, thậm chí có thể là một tuyên bố. Chương trình nghị sự chính sách đối ngoại đã trở nên lớn hơn nhiều với điều này”.
Các nhà lãnh đạo không thuộc G7 nhưng đã được ông Carney mời đến hội nghị thượng đỉnh bao gồm nguyên thủ quốc gia của Ấn Độ, Ukraine, Brazil, Nam Phi, Hàn Quốc, Úc, Mexico và UAE. Tránh thuế quan sẽ tiếp tục là ưu tiên hàng đầu.
Boehm nói: “Các nhà lãnh đạo, và có một số người mới đến, sẽ muốn gặp Donald Trump. Tổng Thống Trump không thích bàn tròn lớn bằng thích gặp riêng từng người”.
Các cuộc họp song phương với tổng thống Mỹ có thể đầy khó khăn vì Tổng Thống Trump đã sử dụng chúng để cố gắng đe dọa các nhà lãnh đạo của Ukraine và Nam Phi.
Cựu Thủ tướng Canada Jean Chrétien nói với một hội đồng trong tuần này rằng nếu Tổng Thống Trump có hành động thái quá, các nhà lãnh đạo nên phớt lờ ông và giữ bình tĩnh như ông Carney đã làm trong cuộc họp gần đây tại Phòng Bầu dục.
Ông Chrétien nói: “Ông ấy có xu hướng là một kẻ bắt nạt. Nếu Tổng Thống Trump đã quyết định tạo một màn kịch để xuất hiện trên tin tức, ông ấy sẽ làm điều gì đó điên rồ. Hãy để ông ấy làm điều đó và tiếp tục nói chuyện bình thường”.
Ông Starmer đã có một cuộc gặp thân mật tại Phòng Bầu dục với tổng thống vào tháng Hai, thu hút Tổng Thống Trump bằng lời mời một chuyến thăm cấp nhà nước từ Vua Charles III. Tổng Thống Trump đã ca ngợi thủ tướng Anh, bất chấp những khác biệt chính trị của họ.
Tháng trước, Anh và Mỹ đã công bố họ đã đạt được một thỏa thuận thương mại, thỏa thuận này sẽ cắt giảm thuế quan của Mỹ đối với ô tô, thép và nhôm của Anh. Tuy nhiên, nó vẫn chưa có hiệu lực, mặc dù các quan chức Anh cho biết họ không lo ngại chính quyền Tổng Thống Trump có thể nuốt lời.
Những nỗ lực của ông Starmer nhằm thu hút Tổng Thống Trump đã khiến ông rơi vào một vị trí khó xử với Canada, thuộc địa cũ, đồng minh thân cận và thành viên Khối thịnh vượng chung của Anh. Ông Starmer cũng đã bị chỉ trích – đặc biệt là từ người Canada – vì đã không giải quyết mong muốn đã nêu của Tổng Thống Trump là biến Canada thành bang thứ 51.
Khi được hỏi liệu ông đã nói với Tổng Thống Trump ngừng các mối đe dọa về bang thứ 51 hay chưa, ông Starmer nói với hãng tin Associated Press: “Tôi sẽ không đi vào chi tiết các cuộc trò chuyện chính xác mà tôi đã có, nhưng hãy để tôi nói rõ: Canada là một quốc gia độc lập, có chủ quyền và là một thành viên được đánh giá cao của Khối thịnh vượng chung”.
Cuộc chiến ở Ukraine sẽ nằm trong chương trình nghị sự. Tổng thống Volodymyr Zelenskyy dự kiến sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh và dự kiến sẽ gặp Tổng Thống Trump, một cuộc tái ngộ diễn ra chỉ vài tháng sau cuộc gặp gỡ đầy sóng gió của họ tại Phòng Bầu dục, cuộc gặp gỡ đã phơi bày những rủi ro khi có một cuộc gặp với tổng thống Mỹ.
Ông Starmer đã gặp ông Carney ở Ottawa trước hội nghị thượng đỉnh để thảo luận tập trung vào an ninh và thương mại, trong chuyến thăm Canada đầu tiên của một thủ tướng Anh trong tám năm.
Các quan chức Đức rất muốn phản bác gợi ý rằng hội nghị thượng đỉnh sẽ là một sự kiện “sáu chống lại một”, lưu ý rằng các quốc gia G7 có rất nhiều khác biệt về trọng tâm giữa họ về các vấn đề khác nhau.
Ông Chrétien nói: “Vấn đề duy nhất bạn không thể dự đoán là tổng thống Hoa Kỳ sẽ làm gì tùy thuộc vào tâm trạng, nhu cầu được xuất hiện trên tin tức”. Tin từ ABC News.
