María Corina Machado, gương mặt đại diện cho phe đối lập tại Venezuela và là người kiên cường chống lại chính quyền 26 năm qua, đã được vinh danh với giải Nobel Hòa bình. Bà được ghi nhận vì những nỗ lực hướng tới một cuộc chuyển giao quyền lực “công bằng và hòa bình” tại quốc gia Nam Mỹ này, đồng thời được xem là “nhân vật đoàn kết” trong phe đối lập vốn đang nhiều chia rẽ.
Tuy nhiên, giải thưởng này đến vào thời điểm những người ủng hộ đối lập đang đặt câu hỏi về vai trò lãnh đạo của bà, đặc biệt là việc bà ủng hộ chính sách của Tổng Thống Donald Trump đối với Venezuela, vốn bao gồm việc trục xuất di dân Venezuela đến các nhà tù khét tiếng ở Trung Mỹ và các cuộc tấn công quân sự gây chết người ở vùng Caribe.
Machado, một kỹ sư công nghiệp và là con gái của một ông trùm ngành thép, bắt đầu thách thức đảng cầm quyền từ năm 2004. Bà đồng sáng lập tổ chức phi chính phủ Súmate, vận động cho một cuộc trưng cầu dân ý thu hồi quyền lực của cố Tổng thống Hugo Chávez. Nỗ lực này thất bại và Machado cùng các lãnh đạo Súmate bị buộc tội âm mưu.
Năm 2005, bà gây ra sự tức giận cho ông Chávez và các đồng minh khi có cuộc gặp tại Phòng Bầu Dục với Tổng thống Hoa Kỳ lúc bấy giờ là George W. Bush, người mà ông Chávez coi là kẻ thù.
Sự chuyển mình hoàn toàn thành một nhà chính trị của bà diễn ra vào năm 2010, khi bà đắc cử vào Quốc hội Lập hiến, nhận được số phiếu bầu cao kỷ lục. Từ vị trí này, bà đã mạnh dạn ngắt lời ông Chávez khi ông phát biểu trước quốc hội và gọi hành động trưng dụng doanh nghiệp của ông là hành vi trộm cắp.
Machado, 58 tuổi, lần đầu tiên tranh cử tổng thống Venezuela vào năm 2012, nhưng chỉ về thứ ba trong cuộc đua giành ứng cử viên tổng thống của Bàn Tròn Đoàn Kết Dân chủ.
Quốc hội Lập hiến do đảng cầm quyền kiểm soát đã phế truất Machado vào năm 2014 và sau đó, Văn phòng Tổng Kiểm toán cấm bà đảm nhiệm chức vụ công trong một năm, với lý do khai báo tài sản không đầy đủ. Cùng năm đó, chính phủ cáo buộc bà tham gia vào một âm mưu ám sát Tổng thống Nicolás Maduro, người kế nhiệm ông Chávez sau khi ông qua đời năm 2013.
Machado, một người ủng hộ thị trường tự do, đã bác bỏ cáo buộc này, gọi đó là nỗ lực nhằm bịt miệng bà và các thành viên đối lập đã kêu gọi hàng chục nghìn người xuống đường biểu tình chống chính phủ, đôi khi dẫn đến bạo lực.
Bà giữ im lặng trong chín năm tiếp theo, ủng hộ một số sáng kiến chống Maduro và tẩy chay bầu cử, đồng thời chỉ trích các nỗ lực đàm phán của phe đối lập với chính phủ. Đến khi bà tuyên bố tranh cử tổng thống lần nữa vào năm 2023, cách tiếp cận thông điệp cẩn trọng của bà đã làm dịu hình ảnh một người cứng rắn và thuộc giới thượng lưu, cho phép bà kết nối với những người còn hoài nghi ở cả hai phía.
Bà đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của phe đối lập với hơn 90% số phiếu bầu, đoàn kết phe phái này, như Ủy ban giải Nobel Hòa bình đã ghi nhận. Tuy nhiên, những người trung thành với đảng cầm quyền, vốn kiểm soát hệ thống tư pháp của đất nước, đã ngăn cản bà xuất hiện trên lá phiếu, buộc bà phải ủng hộ cựu nhà ngoại giao Edmundo González.
Bà đã đi bộ qua các cầu vượt, đường cao tốc, đi xe máy, trú tạm tại nhà những người ủng hộ và chứng kiến các cộng tác viên thân cận nhất của mình bị bắt giữ khi bà tiếp tục vận động tranh cử khắp Venezuela. Bà đã nhiều lần cùng hàng nghìn người ủng hộ hô vang “Tự do! Tự do! Tự do!” trong các cuộc mít tinh và yêu cầu họ bỏ phiếu cho González, một người không mấy tên tuổi và chưa từng ra tranh cử trước đây.
Theo các biên bản máy bỏ phiếu do phe đối lập thu thập và được các quan sát viên quốc tế xác nhận, González đã đánh bại Maduro với tỷ lệ hơn hai chọi một. Tuy nhiên, Hội đồng Bầu cử Quốc gia Venezuela, trung thành với đảng cầm quyền, đã tuyên bố Maduro là người chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 28 tháng 7 năm 2024.
Người dân đã biểu tình phản đối kết quả trên khắp cả nước và chính phủ đã đáp trả bằng vũ lực, bắt giữ hơn 2.000 người và cáo buộc họ âm mưu lật đổ Maduro và gieo rắc hỗn loạn. Hầu hết được thả trong những tháng sau đó, nhưng chính phủ đồng thời bắt giữ hàng chục người đã tích cực tham gia vào các hoạt động của Machado vào năm ngoái.
Một số cộng tác viên thân cận nhất của Machado, bao gồm cả quản lý chiến dịch của bà, đã tránh bị giam giữ bằng cách trú ẩn hơn một năm tại một khu phức hợp ngoại giao ở Caracas, nơi họ ở lại cho đến tháng 5, khi họ trốn sang Hoa Kỳ.
González đã phải lưu vong ở Tây Ban Nha sau khi trở thành đối tượng của lệnh bắt giữ, và Machado chưa xuất hiện trước công chúng kể từ tháng 1, khi bà tham gia cùng mọi người biểu tình lễ nhậm chức dự kiến của Maduro. Việc bà và González không ngăn cản được Maduro tiếp tục nhiệm kỳ một lần nữa dẫn đến sự sụt giảm ủng hộ.
Niềm tin của người dân càng suy giảm kể từ đó, chủ yếu là do sự ủng hộ không lay chuyển của Machado dành cho Tổng Thống Donald Trump, bao gồm cả việc triển khai lực lượng hải quân lớn của Hoa Kỳ ở vùng Caribe đã thực hiện các cuộc tấn công gây chết người ngoài khơi bờ biển Venezuela. Điều này đã gây ra những chia rẽ mới trong nội bộ phe đối lập, theo tin từ Associated Press.
