Bất chấp những lời hứa hẹn về một kỷ nguyên kinh tế vàng son, nhiều chỉ số kinh tế gần đây cho thấy những dấu hiệu đáng lo ngại về nền kinh tế Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Tăng trưởng việc làm có xu hướng chậm lại, lạm phát có dấu hiệu nhích lên, và tốc độ tăng trưởng kinh tế so với năm ngoái cũng đã suy giảm.
Hơn sáu tháng nắm quyền, Tổng thống Trump đã thực hiện các biện pháp chính sách như tăng thuế quan, thay đổi hệ thống thuế và chi tiêu, nhằm định hình lại các lĩnh vực thương mại, sản xuất, năng lượng và thuế khóa của nước Mỹ. Ông chủ động tìm kiếm những thành công để ghi công và tìm cách đổ lỗi cho người tiền nhiệm nếu tình hình kinh tế xấu đi.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, nền kinh tế chưa đạt được sự bùng nổ như Tổng thống Trump đã hứa. Khả năng đổ lỗi cho chính quyền tiền nhiệm, mà cụ thể là cựu Tổng thống Joe Biden, đang dần phai nhạt khi mà các biến động kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào từng lời nói và bài đăng trên mạng xã hội của ông Trump.
Khi báo cáo việc làm cuối tuần trước cho thấy những con số ảm đạm, Tổng thống Trump đã phớt lờ những cảnh báo trong dữ liệu và cách chức người đứng đầu cơ quan phụ trách báo cáo việc làm hàng tháng. Ông tuyên bố trên mạng xã hội rằng “Những con số quan trọng như thế này phải công bằng và chính xác, chúng không thể bị thao túng vì mục đích chính trị,” đồng thời khẳng định “Nền Kinh tế đang BÙNG NỔ.”
Theo các chuyên gia, có khả năng những số liệu đáng thất vọng này chỉ là giai đoạn điều chỉnh ban đầu của quá trình chuyển đổi kinh tế nhanh chóng dưới thời ông Trump, và tăng trưởng mạnh mẽ sẽ quay trở lại. Tuy nhiên, chúng cũng có thể là dấu hiệu báo trước cho những xáo trộn lớn hơn trong tương lai.
Các kế hoạch kinh tế của Tổng thống Trump mang theo rủi ro chính trị đáng kể nếu ông không thể mang lại sự thịnh vượng cho tầng lớp trung lưu. Tác động đầy đủ của các biện pháp thuế quan mới được dự đoán sẽ còn ảnh hưởng đến nền kinh tế trong nhiều tháng tới, trùng với thời điểm nhiều đồng minh của ông Trump tại Quốc hội sẽ tham gia tranh cử trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Theo một nhà chiến lược của Đảng Cộng hòa, ông Alex Conant, Tổng thống Trump đã có tác động lớn bất thường đến nền kinh tế ngay từ đầu nhiệm kỳ. Tác động lạm phát đầy đủ của thuế quan được dự báo sẽ không được cảm nhận cho đến năm 2026, cũng là một năm bầu cử.
Nhà Trắng đã mô tả các khuôn khổ thương mại dẫn đến thông báo áp thuế quan vào tuần trước là bằng chứng cho khả năng đàm phán của Tổng thống Trump. Liên minh Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều quốc gia khác đã đồng ý cho phép Hoa Kỳ tăng thuế quan đối với hàng hóa của họ mà không áp dụng điều tương tự đối với các sản phẩm của Mỹ. Tuy nhiên, ông Trump đã áp đặt các mức thuế đối với các quốc gia khác không đạt được thỏa thuận.
Chi phí của các biện pháp thuế quan này – các loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ – được cho là sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều người dân Mỹ thông qua việc tăng giá. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng vẫn còn chưa chắc chắn.
Theo một cuộc thăm dò của The Associated Press-NORC Center for Public Affairs vào tháng 7, chỉ 38% người trưởng thành hài lòng với cách ông Trump điều hành nền kinh tế, giảm so với mức 50% vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Nhà Trắng lại đưa ra một bức tranh lạc quan hơn, cho rằng nền kinh tế đang phục hồi sau một giai đoạn bất ổn sau khi Tổng thống Trump tái cấu trúc và lặp lại những thành tựu kinh tế đã thấy trong nhiệm kỳ đầu tiên trước khi đại dịch bùng phát.
“Tổng thống Trump đang thực hiện sự kết hợp chính sách tương tự là giảm bớt quy định, thương mại công bằng hơn và cắt giảm thuế thúc đẩy tăng trưởng ở một quy mô lớn hơn nữa – khi các chính sách này có hiệu lực, những điều tốt đẹp nhất vẫn còn ở phía trước,” người phát ngôn của Nhà Trắng, Kush Desai, cho biết.
Theo tin từ The Associated Press, các số liệu kinh tế trong tuần qua cho thấy những khó khăn mà Tổng thống Trump có thể đối mặt nếu các số liệu tiếp tục đi theo con đường hiện tại. Báo cáo việc làm hôm thứ Sáu cho thấy các nhà tuyển dụng Hoa Kỳ đã cắt giảm 37.000 việc làm trong lĩnh vực sản xuất kể từ khi Tổng thống Trump bắt đầu áp thuế quan vào tháng 4, làm suy yếu các tuyên bố trước đó của Nhà Trắng về sự phục hồi của ngành công nghiệp.
Trong ba tháng qua, tốc độ tuyển dụng ròng đã giảm mạnh, với số lượng việc làm được tạo ra lần lượt là 73.000 vào tháng 7, 14.000 vào tháng 6 và 19.000 vào tháng 5 – thấp hơn 258.000 việc làm so với ước tính trước đó. Trung bình trong năm ngoái, nền kinh tế đã tạo ra 168.000 việc làm mỗi tháng.
Báo cáo về lạm phát vào thứ Năm cho thấy giá cả đã tăng 2,6% trong năm tính đến tháng 6, tăng so với mức 2,2% vào tháng 4. Giá của các mặt hàng nhập khẩu, như thiết bị gia dụng, đồ nội thất, đồ chơi và trò chơi, đã tăng từ tháng 5 đến tháng 6.
Vào thứ Tư, một báo cáo về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) – thước đo rộng nhất về nền kinh tế Hoa Kỳ – cho thấy GDP đã tăng trưởng với tốc độ hàng năm dưới 1,3% trong nửa đầu năm, giảm mạnh so với mức tăng trưởng 2,8% của năm ngoái.
“Nền kinh tế đang phát triển chậm chạp,” ông Guy Berger, thành viên cao cấp tại Viện Burning Glass, một tổ chức nghiên cứu xu hướng việc làm, nhận định. “Đúng là tỷ lệ thất nghiệp không tăng, nhưng chúng ta đang tạo ra rất ít việc làm. Nền kinh tế đang tăng trưởng rất chậm.”
Tổng thống Trump đã tìm cách đổ lỗi cho Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell về bất kỳ vấn đề kinh tế nào, cho rằng Fed nên cắt giảm lãi suất cơ bản, mặc dù điều đó có thể làm tăng lạm phát.
Tổng thống Trump đã công khai ủng hộ hai thống đốc của Fed, Christoper Waller và Michelle Bowman, vì đã bỏ phiếu ủng hộ việc cắt giảm lãi suất tại cuộc họp hôm thứ Tư. Tuy nhiên, lý do của họ không phải là điều mà tổng thống mong muốn: Họ lo ngại, một phần, về thị trường việc làm đang chậm lại.
Đây là một canh bạc kinh tế lớn mà Tổng thống Trump đang thực hiện cùng với những người ủng hộ việc cắt giảm lãi suất với niềm tin rằng lãi suất thế chấp cũng sẽ trở nên phải chăng hơn và thúc đẩy hoạt động mua nhà.
Chính sách thuế quan của ông đã thay đổi liên tục trong sáu tháng qua, với số liệu thuế nhập khẩu mới nhất thay thế cho những gì tổng thống đã công bố vào tháng 4, điều này đã gây ra sự bán tháo trên thị trường chứng khoán. Nó có thể không phải là một điều chỉnh đơn giản một lần như một số thành viên hội đồng quản trị Fed và các quan chức chính quyền Trump cho rằng.
Tổng thống Trump không thể nói rằng không ai cảnh báo ông về những hậu quả có thể xảy ra từ các chính sách kinh tế của mình. Cựu Tổng thống Joe Biden đã cảnh báo như vậy trong một bài phát biểu vào tháng 12 năm ngoái tại Viện Brookings, nói rằng chi phí của thuế quan cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến người lao động và doanh nghiệp Mỹ.
“Ông ấy dường như quyết tâm áp đặt thuế quan nghiêm ngặt, phổ quát đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào đất nước này với niềm tin sai lầm rằng các nước ngoài sẽ gánh chi phí của những thuế quan đó thay vì người tiêu dùng Mỹ,” ông Biden nói. “Tôi tin rằng cách tiếp cận này là một sai lầm lớn.”
