Giới chức thành phố Houston đang xôn xao về dự thảo ngân sách tài khóa 2026 trị giá 7 tỷ đô la, dự kiến sẽ được Hội đồng Thành phố bỏ phiếu vào tuần tới. Tâm điểm của sự chú ý là những bất đồng gay gắt giữa Kiểm toán viên Chris Hollins và Thị trưởng John Whitmire.
Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Houston Press, Kiểm toán viên Hollins đã mạnh mẽ phản bác tuyên bố của Thị trưởng Whitmire rằng ngân sách đề xuất không bao gồm việc tăng thuế, phí hay cắt giảm dịch vụ. Ông Hollins cho rằng ngân sách này không “cân bằng cấu trúc” vì thành phố đang phải dùng đến tiền tiết kiệm để bù đắp chi phí. Theo ông, Houston có thể đối mặt với thâm hụt ngân sách lớn nhất trong lịch sử nếu tình hình không được cải thiện.
Thậm chí, Hollins đã công bố một thông cáo báo chí liệt kê “10 sự thật phũ phàng” về ngân sách của chính quyền Thị trưởng Whitmire, nhấn mạnh rằng người dân Houston cần hiểu rõ trước khi quyết định cuối cùng được đưa ra.
Một trong những điểm gây tranh cãi lớn là việc tăng thuế. Hollins cho biết dự thảo ngân sách dựa vào việc tăng doanh thu từ thuế tài sản thêm 5.7%. Với dự báo giá trị cơ sở thuế chỉ tăng 1.9%, điều này ám chỉ mức thuế suất sẽ phải tăng từ 2% đến 5%. “Điều đó không phải là ngân sách cân bằng – nó là một giả định ngầm rằng thuế của quý vị sẽ tăng vào mùa thu này,” Hollins nói.
Ngoài ra, Kiểm toán viên cũng chỉ ra rằng ngân sách bao gồm việc tăng phí nước 6%. “Dù có gọi là phí mới hay không, hóa đơn của quý vị sẽ tăng lên. Hãy thành thật về điều đó,” ông nói.
Hollins cũng cho rằng ngân sách “âm thầm cắt giảm dịch vụ”. Mặc dù Thị trưởng Whitmire nói về việc cải thiện hiệu quả bằng cách hợp nhất các sở ban ngành, tài liệu ngân sách dày 647 trang lại cho thấy nhiều khoản cắt giảm trong Sở Công viên, điều mà Hollins coi là giảm dịch vụ.
Về vấn đề thâm hụt, Hollins chỉ ra rằng ngay cả tài liệu của văn phòng Thị trưởng cũng ghi nhận “khoảng cách ngân sách cuối cùng” là 107 triệu đô la. Ông nhấn mạnh: “Đây không phải chỉ là chúng tôi nói; điều này có trong tài liệu của họ, nhưng Thị trưởng lại nói không có thâm hụt ngân sách. Điều đó không đúng sự thật.”
Thị trưởng Whitmire, thông qua giám đốc truyền thông, khẳng định ngân sách là cân bằng, tài trợ cho các dịch vụ, tăng đầu tư hạ tầng và an toàn công cộng mà không tăng thuế. Ông nhấn mạnh cam kết loại bỏ lãng phí trước khi cân nhắc các nguồn thu bổ sung trong tương lai.
Căng thẳng giữa thị trưởng và kiểm toán viên không phải là hiếm, vì cả hai đều là quan chức dân cử và chịu trách nhiệm trước người dân Houston. Hollins từng tranh cử chức thị trưởng với Whitmire vào năm 2023 nhưng đã rút lui.
Một điểm bất đồng khác là việc chi trả tiền làm thêm giờ. Hollins nêu bật rằng thành phố dự kiến chi kỷ lục 137 triệu đô la cho tiền làm thêm, chủ yếu cho cảnh sát, lính cứu hỏa và nhân viên vệ sinh dân sự, trong khi ngân sách chỉ dành khoảng 65 triệu đô la. Thị trưởng Whitmire phản bác, cho rằng con số này tương đương các năm trước và việc chi thêm giờ là do nhu cầu thực tế (như sau bão, xử lý tồn đọng vụ án HPD).
Gần đây, Houston cũng đã phê duyệt hợp đồng mới với cảnh sát, tăng lương cho sĩ quan mới nhập ngành thêm 36.5% trong 5 năm, đưa Houston trở thành nơi có mức lương khởi điểm cao nhất cho cảnh sát ở Texas. Thị trưởng Whitmire coi đây là yếu tố quan trọng để cải thiện an toàn công cộng và tinh thần làm việc của lực lượng cảnh sát.
Vấn đề phức tạp thêm khi ngân sách được xây dựng dựa trên một thỏa thuận giải quyết vụ kiện liên quan đến quỹ đường sá và thoát nước năm 2019. Thỏa thuận này giúp giảm khoảng 110 triệu đô la thâm hụt bằng cách cho phép thành phố trả dần khoản tiền này trong ba năm tới thay vì trả ngay một lần. Tuy nhiên, Kiểm toán viên Hollins cảnh báo rằng thỏa thuận này vẫn cần sự phê duyệt của tòa án. Nếu thẩm phán không ký duyệt, thành phố sẽ phải đối mặt với khoản chi bổ sung 183 triệu đô la cho đường sá và thoát nước, khiến ngân sách trở nên không khả thi và ông sẽ không xác nhận dự thảo ngân sách.
Các quan chức từ văn phòng Thị trưởng và một số thành viên Hội đồng Thành phố bày tỏ tin tưởng rằng thẩm phán sẽ phê duyệt thỏa thuận.
Theo Houston Press ngày 30/5/2025, Hội đồng Thành phố dự kiến sẽ bỏ phiếu về ngân sách vào ngày 4/6 tới. Kiểm toán viên Hollins cho biết, trách nhiệm của ông là đảm bảo thành phố có đủ tiền để chi trả, không phải là thích hay không thích ngân sách. Nếu ngân sách không được chứng nhận, các quan chức có thể phải xem xét lại hoặc sửa đổi.
