Hơn 300 nhà khoa học làm việc tại Viện Y Tế Quốc Gia (National Institutes of Health – NIH) vừa ký một thư ngỏ gửi Giám đốc NIH, Tiến sĩ Jay Bhattacharya, bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ trước những động thái gần đây của chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Bức thư, bao gồm chữ ký của 92 tên được công khai và 250 người ký ẩn danh đã được xác minh, nêu bật lo ngại về việc chính trị hóa hoạt động nghiên cứu khoa học, làm gián đoạn hợp tác quốc tế, cùng với việc cắt giảm ngân sách và nhân sự đang cản trở khả năng của NIH trong việc thực hiện các nghiên cứu quan trọng.
“Chúng tôi phản đối các chính sách của Chính quyền làm suy yếu sứ mệnh của NIH, lãng phí tài nguyên công, và gây hại cho sức khỏe của người Mỹ và người dân toàn cầu,” bức thư viết. “Chúng tôi buộc phải lên tiếng khi giới lãnh đạo ưu tiên động lực chính trị hơn sự an toàn của con người và việc quản lý trung thực tài nguyên công.”
Một số nhà khoa học NIH ký thư, phát biểu với tư cách cá nhân chứ không đại diện cho cơ quan, nói với ABC News rằng họ và đồng nghiệp đã cố gắng bày tỏ lo ngại nội bộ nhiều lần nhưng không có kết quả. Họ cho biết việc lên tiếng lúc này là cấp bách, đặc biệt khi Tiến sĩ Bhattacharya dự kiến ra điều trần trước Ủy ban Phân bổ Ngân sách Thượng viện vào thứ Ba về đề xuất ngân sách của NIH cho năm tài chính sắp tới.
Lá thư, có tên “Tuyên Bố Bethesda” (đặt theo tên trụ sở NIH ở Bethesda, Maryland), được mô phỏng theo “Tuyên Bố Great Barrington” mà Tiến sĩ Bhattacharya là đồng tác giả. Được công bố vào tháng 10 năm 2020, Tuyên Bố Great Barrington từng kêu gọi tránh phong tỏa trong dịch COVID-19 và tìm cách đạt miễn dịch cộng đồng tự nhiên bằng cách bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất trong khi cho phép phần lớn mọi người trở lại hoạt động bình thường. Quan điểm này đã bị nhiều chuyên gia y tế công cộng chỉ trích mạnh mẽ, bao gồm cả Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới, người gọi đó là “phi đạo đức”.
Tuyên Bố Bethesda kêu gọi Giám đốc Bhattacharya đảo ngược các quyết định hoãn hoặc hủy bỏ tài trợ nghiên cứu được cho là vì “lý do chính trị”, và cho phép tiếp tục làm việc với các đối tác nước ngoài. Những người ký tên cũng yêu cầu đảo ngược chính sách giới hạn chi phí gián tiếp cho nghiên cứu ở mức 15% và phục hồi lại công việc cho các nhân viên thiết yếu đã bị sa thải tại NIH.
Theo bức thư, hơn 2,100 khoản tài trợ nghiên cứu với tổng trị giá khoảng 9.5 tỷ USD đã bị hủy bỏ tại NIH.
Trong một tuyên bố gửi ABC News, Tiến sĩ Bhattacharya cho biết Tuyên Bố Bethesda có “những quan niệm sai lầm cơ bản về định hướng chính sách” của NIH trong những tháng gần đây, bao gồm cả sự ủng hộ tiếp tục của NIH đối với hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, ông nói rằng sự bất đồng chính kiến mang tính xây dựng trong khoa học là hữu ích và tất cả đều mong muốn NIH thành công.
Một người phát ngôn của Bộ Y Tế và Dịch Vụ Nhân Sinh (HHS) nói với ABC News rằng cơ quan này không dừng các hợp tác “hợp pháp” với các đối tác quốc tế. Ngoài ra, người phát ngôn cho biết các nhà tài trợ khác, như Quỹ Gates, cũng giới hạn chi phí gián tiếp ở mức 15% và rằng mỗi trường hợp chấm dứt hợp đồng đang được xem xét lại.
Các nhà khoa học như Ian Morgan, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại NIH, và Sarah Kobrin, trưởng bộ phận tại Viện Ung thư Quốc gia (NCI), đã chia sẻ trải nghiệm “đau thương và gây xáo trộn” của mình, từ việc không thể mua sắm thiết bị, tham dự hội thảo, đến chứng kiến đồng nghiệp bị sa thải rồi được nhận lại, và các dự án bị cắt giảm với “lý do sai lầm, ngụy khoa học”. Họ làm công việc này không vì tiền hay lợi ích cá nhân, mà vì muốn phục vụ công chúng và thực hiện nghiên cứu cứu sinh.
Các nhà nghiên cứu NIH nói rằng công chúng có thể ký một thư ngỏ để bày tỏ sự ủng hộ hoặc liên hệ với dân biểu Quốc hội để nêu lên mối quan ngại của mình. Họ hy vọng lá thư không chỉ kể lại những thay đổi đã xảy ra tại NIH kể từ khi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump nhậm chức, mà còn là lời nhắn nhủ rằng “không phải tất cả đều đã mất” và vẫn còn thời gian để đưa “con tàu đi đúng hướng”.
Theo tin từ ABC News ngày 9/6/2025, chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump chưa phản hồi ngay lập tức yêu cầu bình luận.
