Trong bối cảnh Tổng Thống Donald Trump đang nỗ lực hoàn thiện kế hoạch 20 điểm nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Gaza, Israel đang đứng trước một quyết định then chốt có thể định hình hậu quả của cuộc xung đột. Khung thỏa thuận này phác thảo việc rút quân theo từng giai đoạn của Israel khỏi Gaza, trao trả tất cả con tin và trao đổi tù nhân quy mô lớn. Đổi lại, Hamas sẽ cam kết giải giáp và cho phép một cơ quan chuyển tiếp mang tính kỹ thuật quản lý công cuộc tái thiết Gaza.
Một phần của thỏa thuận bao gồm việc thả hàng trăm tên khủng bố Palestine bị kết án, một điều khoản đã gây ra phản ứng dữ dội từ các gia đình nạn nhân.
Tiến sĩ Michael Milshtein, Trưởng ban Nghiên cứu Hamas tại Diễn đàn Moshe Dayan thuộc Đại học Tel Aviv và là một trong những chuyên gia hàng đầu về Hamas của Israel, cho biết danh sách khoảng 250 tù nhân bao gồm những cái tên mà ông gọi là “mối nguy hiểm chiến lược thực sự”.
“Đây không phải là những nhà hoạt động cấp thấp”, Milshtein nhấn mạnh. “Trong số đó có những người đã xây dựng quyền lực và ảnh hưởng khi còn ở trong tù. Khi được thả, họ sẽ trở lại với tư cách là những lãnh đạo.”. Ông dẫn chứng một số trường hợp cho thấy nguy cơ từ các vụ trao đổi tù nhân trong quá khứ. Trong số những tù nhân đang được thảo luận có Abbas al-Sayed, bị kết tội trong vụ đánh bom khách sạn Park năm 2002 ở Netanya giết chết 30 người; Ibrahim Hamed, cựu chỉ huy quân sự Hamas ở Bờ Tây, đang thụ án hơn 40 án chung thân; Abdullah Barghouti, người sản xuất chất nổ cho hàng loạt vụ đánh bom tự sát quy mô lớn và Hassan Salameh, bị kết tội dàn dựng nhiều vụ tấn công xe buýt vào những năm 1990.
Milshtein giải thích: “Đây là những người có hàng chục án chung thân. Chúng ta đã thấy điều gì xảy ra khi những nhân vật như vậy được thả. Nhiều kẻ đã thực hiện vụ thảm sát ngày 7 tháng 10 là những tù nhân được thả trong thỏa thuận trao đổi tù nhân Gilad Shalit năm 2011.”. Ông cũng lưu ý rằng nhiều tù nhân vừa được thả gần đây đã nhanh chóng tái gia nhập giới lãnh đạo Hamas ở nước ngoài, điển hình là Abdel Nasser Issa, một tay súng Hamas bị kết tội năm 1995, được thả hồi đầu năm và sau đó đến Thổ Nhĩ Kỳ, nơi ông ta xuất hiện trên các podcast với tư cách là một thành viên cao cấp của nhóm. “Đó là mô hình”, Milshtein nói. “Họ vào tù với tư cách là tay súng và ra tù với tư cách là người ra quyết định.”. Ông nói thêm rằng trong số những cái tên đáng lo ngại nhất là Jamal Al-Hur, người mà ông mô tả là “một trong năm người nguy hiểm nhất”. Al-Hur, có mối liên hệ sâu sắc với giới lãnh đạo cấp cao của Hamas, đã thụ án gần ba thập kỷ trong tù và hiện đang đóng vai trò là đầu mối quan trọng giữa các tay súng bị giam giữ và giới lãnh đạo bên ngoài của nhóm. “Anh ta không bước vào tù với tư cách là lãnh đạo nhưng đã trở thành một lãnh đạo bên trong”, Milshtein nói. “Nếu được thả, anh ta sẽ nhanh chóng thiết lập lại vị thế của mình – giống như những người khác đã làm trước đây.”.
CẢNH BÁO TỪ GIA ĐÌNH EDRI
Việc Al-Hur có tên trong danh sách dự thảo đã làm dấy lên nỗi đau khổ mới cho gia đình Sharon Edri, người lính Israel mà Al-Hur đã giúp bắt cóc, tra tấn và sát hại vào năm 1996. Al-Hur cũng bị kết tội trong vụ đánh bom quán cà phê Apropo năm 1997 tại Tel Aviv, giết chết 13 dân thường. Hai lần trước, tên của hắn đã xuất hiện trong các danh sách thả tù nhân đề xuất và sau đó bị loại bỏ sau áp lực của dư luận.
Danielle Edry Karten, chị gái của Edri, sống tại New York, cho biết: “Tôi biết cảm giác không biết anh trai mình ở đâu trong bảy tháng. Không có gì khiến tôi hạnh phúc hơn khi biết rằng các gia đình sẽ sớm đoàn tụ với các con tin. Nhưng người đàn ông này không nên được thả – không chỉ vì anh trai tôi, mà còn vì mối nguy hiểm mà anh ta vẫn gây ra.”. Izzy Karten, cháu trai của Edri, trong một cuộc phỏng vấn với Fox News Digital từ New York, nói: “Anh ta đã bắt cóc, làm biến dạng, tra tấn chú tôi. Anh ta vào tù, được thả, và tiếp tục thực hiện vụ đánh bom quán cà phê Apropo. Sau đó, anh ta đã giúp tổ chức vụ bắt cóc ba cậu bé đã châm ngòi cho cuộc chiến năm 2014. Bây giờ anh ta là một lãnh đạo cấp cao của Hamas trong tù – đó là lý do tại sao chúng tôi gọi anh ta là Sinwar tiếp theo.”.
Karten nói thêm: “Chúng tôi không phản đối thỏa thuận hòa bình. Chúng tôi cầu nguyện cho các con tin trở về nhà. Chúng tôi chỉ cần đảm bảo rằng họ không đổi họ lấy những kẻ tồi tệ nhất trong số những kẻ tồi tệ.”. Gia đình này đã phát động một bản kiến nghị mới trong tuần kêu gọi chính phủ Israel ngăn chặn việc thả Al-Hur và cấm mọi cuộc trao đổi tù nhân trong tương lai liên quan đến những kẻ giết người bị kết án.
Gần ba thập kỷ trước, tại đám tang của Sharon Edri, Thủ tướng Netanyahu đã thề với gia đình: “Chúng tôi nói với những kẻ giết người – các người sẽ không khuất phục được người dân và gia đình. Chúng tôi sẽ không quên ông ấy và con gái của các người Hana. Chúng tôi sẽ chấm dứt khủng bố và mang lại hòa bình.”. Gia đình giờ đây lo sợ lời hứa đó có thể bị hủy bỏ.
TÌNH THẾ KHÓ XỬ NUKHBA
Ngoài danh sách các tù nhân khét tiếng, một vấn đề khác đe dọa làm đổ vỡ các cuộc đàm phán: yêu cầu của Hamas thả khoảng 90 thành viên lực lượng tinh nhuệ “Nukhba”, những biệt kích đã dẫn đầu các vụ tấn công tàn bạo nhất vào ngày 7 tháng 10. Milshtein, người đã đến thăm khu vực Nhà tù Ramla, nơi giam giữ một số tên khủng bố này, cho biết họ vẫn không ăn năn. “Tôi đã nói chuyện với họ”, ông nói với Fox News Digital. “Họ cuồng tín – hoàn toàn cam kết. Họ không thể hiện sự hối hận. Điều duy nhất họ hối tiếc là đã không giết nhiều người hơn.”. Ông mô tả các tù nhân Nukhba là những kẻ cực đoan về tư tưởng và có năng lực tác chiến nhất trong hàng ngũ Hamas. “Họ giống như một sư đoàn đặc nhiệm với thế giới quan cấp tiến”, ông nói. “Việc thả họ sẽ giống như thả những kẻ đã lên kế hoạch và thực hiện ngày tồi tệ nhất trong lịch sử Israel.”.
Bất chấp những rủi ro, Milshtein thừa nhận rằng Israel có thể không có lựa chọn nào khác. “Đó là một tình thế khó xử khủng khiếp”, ông nói. “Nhưng về mặt chiến lược, đây có thể là một trong những sự thỏa hiệp cay đắng mà Israel sẽ phải đưa ra để đưa công dân của mình về nhà.”.
Bài báo này được đưa tin bởi Efrat Lachter, một phóng viên điều tra và nhà báo chiến trường. (Nguồn: Fox News, ngày 8 tháng 10 năm 2025)
