Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đồng ý rót tới 150 triệu USD vào XLight, một startup sản xuất chip tiên tiến, đánh dấu lần thứ ba chính phủ Hoa Kỳ nắm giữ cổ phần trong một công ty tư nhân. Động thái này mở rộng chiến lược gây tranh cãi của Washington trong việc tham gia vào cơ cấu sở hữu của các công ty Mỹ.
Theo tường thuật của The Wall Street Journal, Bộ Thương mại sẽ cung cấp khoản tài trợ này cho XLight để đổi lấy một phần cổ phần, có khả năng biến chính phủ trở thành cổ đông lớn nhất của startup. Thỏa thuận này sử dụng nguồn vốn từ Đạo luật Chip và Khoa học năm 2022, và là khoản tài trợ đầu tiên theo Đạo luật này trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump, mặc dù vẫn còn mang tính sơ bộ và có thể thay đổi.
Trước đây, chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Trump cũng đã từng đầu tư vốn vào các công ty như Intel, MP Materials, Lithium Americas và Trilogy Metals. Gần đây, hai startup khai thác khoáng sản đất hiếm cũng đã nhận được tài trợ từ Bộ Thương mại để đổi lấy cổ phần.
Chiến lược này đang gây ra nhiều ý kiến trái chiều tại Thung lũng Silicon, nơi đề cao tinh thần tự do cá nhân. Tuy nhiên, các quan chức như Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick nhấn mạnh rằng động thái này là vì an ninh quốc gia và dẫn đầu về công nghệ, có thể “viết lại hoàn toàn giới hạn trong sản xuất chip”.
XLight, một công ty bốn năm tuổi có trụ sở tại Palo Alto, California, đang theo đuổi mục tiêu đầy tham vọng trong lĩnh vực sản xuất bán dẫn. Họ muốn chế tạo các máy laser sử dụng máy gia tốc hạt — những cỗ máy có kích thước bằng cả sân bóng đá — để tạo ra các nguồn sáng mạnh mẽ và chính xác hơn cho việc sản xuất chip. Công nghệ này, nếu thành công, có thể cạnh tranh với sự thống trị gần như tuyệt đối của ASML, công ty Hà Lan đang nắm giữ độc quyền về máy quang khắc cực tím.
CEO của XLight là Nicholas Kelez, một chuyên gia kỳ cựu về máy tính lượng tử và phòng thí nghiệm chính phủ. Đồng hành cùng ông với vai trò chủ tịch điều hành là Pat Gelsinger, cựu CEO của Intel. Ông Gelsinger, hiện là đối tác chung tại Playground Global, cho biết nỗ lực này “mang tính cá nhân sâu sắc” và công nghệ của XLight có thể tăng hiệu quả xử lý wafer lên 30-40% trong khi sử dụng ít năng lượng hơn đáng kể so với các máy quang khắc cực tím hiện tại.
Mặc dù có những lo ngại về việc chính phủ can thiệp quá sâu vào thị trường tự do, một số nhà đầu tư như Roelof Botha của Sequoia Capital cũng thừa nhận rằng chính sách công nghiệp là cần thiết khi lợi ích quốc gia đòi hỏi, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh với các quốc gia khác đang sử dụng chính sách này để thúc đẩy các ngành công nghiệp chiến lược của họ.
