STOCKHOLM – Ba nhà khoa học đã được vinh danh với Giải Nobel Hóa Học 2025 vào Thứ Tư vừa qua, nhờ vào những đóng góp đột phá trong việc phát triển các khung kim loại-hữu cơ, thường được gọi là MOFs (metal-organic frameworks). Khám phá này được nhận định là có tiềm năng to lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm và đối phó với biến đổi khí hậu.
Ủy ban Nobel đã ví công trình này như chiếc túi xách phép thuật dường như không đáy của nhân vật Hermione Granger trong loạt truyện “Harry Potter”. Theo đó, các khung vật liệu này tuy có vẻ ngoài nhỏ gọn nhưng lại có khả năng chứa đựng một lượng lớn các chất bên trong một cách đáng ngạc nhiên.
Ba nhà khoa học được xướng tên là ông Susumu Kitagawa, 74 tuổi, thuộc Đại học Kyoto của Nhật Bản; ông Richard Robson, 88 tuổi, liên kết với Đại học Melbourne của Úc; và ông Omar M. Yaghi, 60 tuổi, đến từ Đại học California, Berkeley của Hoa Kỳ. Ủy ban Nobel nhấn mạnh rằng những khám phá mang tính “đột phá” này có thể “góp phần giải quyết một số thách thức lớn nhất của nhân loại”.
Công trình của các nhà khoa học, dù được thực hiện riêng rẽ nhưng bổ sung cho nhau, bắt đầu từ năm 1989 với ông Robson. Các MOFs này có khả năng hấp thụ và giữ lại khí bên trong các cấu trúc ổn định, chẳng hạn như thu giữ khí carbon dioxide từ khí quyển, hút hơi nước từ không khí khô cằn sa mạc, hoặc tách các “hóa chất vĩnh cửu” (forever chemicals) như PFAS ra khỏi nguồn nước.
Ông Omar Yaghi đã nhận được tin đoạt giải khi đang trên chuyến bay từ San Francisco đến Brussels. Vị giáo sư này chia sẻ rằng cảm xúc lúc đó “không thể tả xiết, nhưng vô cùng phấn khích”. Trong khi đó, ông Susumu Kitagawa ban đầu tỏ ra hoài nghi, nghĩ rằng đó chỉ là một cuộc gọi tiếp thị qua điện thoại. Ông Richard Robson, 88 tuổi, cũng cho biết ông “rất vui mừng và có chút choáng váng”.
Các giải Nobel khác trong năm 2025 cũng đã được công bố: giải Y học trao cho Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Dr. Shimon Sakaguchi; và giải Vật lý vinh danh John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis. Lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày 10 Tháng Mười Hai, nhân kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel, nhà công nghiệp giàu có người Thụy Điển và là người sáng lập các giải thưởng danh giá này, theo tin từ Associated Press.
