Công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (carbon capture and sequestration – CCS) đang nhận được sự quan tâm lớn, đặc biệt khi các nhà máy điện và cơ sở công nghiệp phát thải khí carbon dioxide (CO2), tác nhân chính gây nóng lên toàn cầu, hy vọng vào các khoản tín dụng thuế liên bang.
Phương pháp CCS được nhiều người xem là giải pháp quan trọng để giảm ô nhiễm trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, công nghệ này cũng đối mặt với nhiều ý kiến trái chiều. Một số người bảo thủ cho rằng nó quá tốn kém và không cần thiết, trong khi các nhà môi trường chỉ ra rằng CCS thường xuyên thất bại trong việc thu giữ lượng khí thải như cam kết và chỉ là cách để các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch tiếp tục hoạt động.
CCS hoạt động như thế nào?
CO2 là một loại khí được tạo ra khi đốt cháy nhiên liệu hóa thạch. Khí này khi phát thải ra khí quyển sẽ giữ nhiệt gần mặt đất, tồn tại hàng trăm năm và làm tăng nhiệt độ toàn cầu. Các ngành công nghiệp và nhà máy điện có thể lắp đặt thiết bị để tách CO2 ra khỏi các khí khác trước khi thải ra ngoài. Sau đó, CO2 được nén lại và vận chuyển, thường bằng đường ống, đến một địa điểm để bơm sâu xuống lòng đất, lưu trữ lâu dài.
Ngoài ra, CO2 cũng có thể được thu giữ trực tiếp từ khí quyển bằng các thiết bị hút khổng lồ. Sau khi được thu giữ, nó sẽ được xử lý bằng hóa chất hoặc vật liệu rắn.
Theo Lauren Read, phó chủ tịch cấp cao tại BKV Corp., công ty đã xây dựng một cơ sở thu giữ carbon ở Texas, CO2 được bơm ở áp suất cao, đẩy sâu gần 2 dặm xuống lòng đất vào các cấu trúc địa chất có thể giữ nó hàng nghìn năm. Các địa điểm lưu trữ có thể là các tầng nước mặn sâu, đá bazan hoặc các vỉ than không khai thác được. Tuy nhiên, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) và Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), khoảng ba phần tư lượng CO2 thu được sẽ được bơm trở lại các mỏ dầu để tăng áp suất, giúp khai thác các trữ lượng khó tiếp cận hơn – nghĩa là nó không được lưu trữ vĩnh viễn.
Hiệu quả thu giữ CO2
Công nghệ phổ biến nhất cho phép các cơ sở thu giữ và lưu trữ khoảng 60% lượng khí thải CO2 trong quá trình sản xuất. Theo IEA, việc đạt tỷ lệ cao hơn sẽ rất khó khăn và tốn kém. Alexandra Shaykevich, quản lý nghiên cứu tại Environmental Integrity Project’s Oil & Gas Watch, cho biết: “Một số công ty dự báo tỷ lệ thu giữ CO2 là 90% hoặc cao hơn, nhưng trên thực tế, điều đó chưa bao giờ xảy ra”. Grant Hauber, cố vấn chiến lược về thị trường năng lượng và tài chính tại Viện Kinh tế và Phân tích Tài chính Năng lượng, giải thích rằng khó khăn nằm ở việc thu giữ CO2 từ mọi điểm phát thải.
Các nhà môi trường cũng chỉ ra các vấn đề tiềm ẩn về việc giữ CO2 dưới lòng đất. Ví dụ, năm ngoái, công ty nông nghiệp Archer-Daniels-Midland đã phát hiện một vụ rò rỉ dưới lòng đất tại cơ sở lưu trữ carbon ở Illinois, khiến cơ quan lập pháp bang cấm lưu trữ carbon trên hoặc dưới tầng chứa nước Mahomet Aquifer, nguồn cung cấp nước uống quan trọng cho khoảng một triệu người.
Công nghệ thu giữ carbon có thể giúp giảm phát thải từ các ngành khó giảm thiểu như xi măng và thép. Tuy nhiên, nhiều nhà môi trường cho rằng công nghệ này ít hữu ích hơn khi kéo dài việc sử dụng than, dầu và khí đốt.
Một nghiên cứu năm 2021 cũng chỉ ra rằng quá trình thu giữ carbon thải ra một lượng đáng kể khí metan, một loại khí nhà kính mạnh, mặc dù tồn tại trong khí quyển ngắn hơn CO2 nhưng lại giữ nhiệt gấp hơn 80 lần. Điều này xảy ra do rò rỉ khi khí được đưa lên bề mặt và vận chuyển đến các nhà máy.
Năm ngoái, khoảng 45 cơ sở thu giữ carbon hoạt động ở quy mô thương mại, thu giữ tổng cộng 50 triệu tấn CO2. Con số này chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số 37,8 gigatonne khí thải CO2 từ riêng ngành năng lượng, theo IEA. Đây còn là một tỷ lệ nhỏ hơn nữa so với tổng lượng khí thải nhà kính, vốn lên tới 53 gigatonne vào năm 2023, theo báo cáo mới nhất từ Cơ sở dữ liệu Phát thải Nghiên cứu Khí quyển Toàn cầu của Ủy ban Châu Âu.
Viện Kinh tế và Phân tích Tài chính Năng lượng cho biết một trong những dự án sử dụng và lưu trữ carbon lớn nhất thế giới của ExxonMobil ở Wyoming chỉ thu giữ khoảng một nửa lượng CO2 và phần lớn trong số đó được bán cho các công ty dầu khí để bơm trở lại các mỏ dầu.
Tương lai tín dụng thuế của Mỹ không chắc chắn
Mặc dù vậy, Sangeet Nepal, chuyên gia công nghệ tại Carbon Capture Coalition, cho rằng thu giữ carbon là một công cụ quan trọng để giảm phát thải CO2, đặc biệt trong các ngành công nghiệp nặng. Ông nhấn mạnh: “Đây không phải là sự thay thế cho năng lượng tái tạo… nó chỉ là một công nghệ bổ sung. Nó là một phần của bức tranh trong cuộc chiến rộng lớn chống lại biến đổi khí hậu.”
Các chuyên gia nhận định nhiều dự án, bao gồm các nhà máy amoniac và hydro dự kiến xây dựng ở Bờ Vịnh Hoa Kỳ, có thể sẽ không được xây dựng nếu không có các khoản tín dụng thuế. Jessie Stolark, giám đốc điều hành của Carbon Capture Coalition, cho biết các khoản tín dụng này đã thúc đẩy đầu tư đáng kể và rất quan trọng đối với khả năng cạnh tranh toàn cầu của Hoa Kỳ.
Các khoản tín dụng này vẫn còn trong dự thảo luật của Ủy ban Tài chính Thượng viện, sau khi một phiên bản khác đã được Hạ viện thông qua. Tuy nhiên, Carbon Capture Coalition cảnh báo rằng lạm phát đã làm giảm giá trị của các khoản tín dụng này và có thể hạn chế các dự án.
Bài báo này được tổng hợp từ nguồn tin của Associated Press.
