Nhiều loại kem chống nắng bạn dùng vào mùa hè này sẽ trôi xuống hồ, suối hoặc đại dương, ngay cả khi bạn không bơi lội. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các bộ lọc tia cực tím (UV), thành phần hoạt tính trong kem chống nắng, có thể gây hại cho sinh vật sống dưới nước.
Một số sản phẩm được quảng cáo là “an toàn cho rặng san hô” hoặc thân thiện với đời sống thủy sinh. Nhưng điều đó đã được chứng minh chưa? Các nhà khoa học đã trao đổi với bác sĩ da liễu, một số nhà sinh thái học và độc chất học, và một kỹ sư hóa học để tìm ra cách tốt nhất để bảo vệ làn da của bạn và cả môi trường.
Các lựa chọn kem chống nắng của bạn
Có hai loại bộ lọc UV trong kem chống nắng trên thị trường hiện nay:
- Kem chống nắng khoáng chất tạo ra một hàng rào vật lý trên da của bạn, phản xạ tia UV như một chiếc gương.
- Kem chống nắng hóa học được hấp thụ vào da và chuyển đổi bức xạ UV thành nhiệt vô hại. (Kem chống nắng hóa học đôi khi cũng được dán nhãn “hữu cơ”, nhưng đó là một thuật ngữ hóa học, không phải là một tuyên bố về sự thân thiện với môi trường.)
Bất kỳ loại kem chống nắng nào bạn thoa cuối cùng cũng sẽ đi vào nguồn nước. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng từ 25% đến 50% lượng kem chống nắng sẽ bị rửa trôi khi bơi lội. Phần còn lại sẽ theo đường ống nước khi bạn tắm hoặc đi vào hệ thống nước thải qua việc giặt khăn tắm biển.
Hầu hết các nhà máy xử lý nước thải tiêu chuẩn không hiệu quả trong việc loại bỏ dấu vết của bộ lọc UV khỏi nước thải, kỹ sư hóa học Dunia Santiago tại Đại học Las Palmas de Gran Canaria ở Tây Ban Nha cho biết. Điều đó có nghĩa là các hóa chất vẫn còn trong nước chảy ra khỏi nhà máy và ra môi trường.
Và, vì nhiều bộ lọc UV không phân hủy sinh học tốt, nên nồng độ có thể tích tụ theo thời gian trong môi trường, trôi nổi xung quanh, lắng vào trầm tích và bị động vật ăn phải, đặc biệt là ở các khu vực nước nông ven biển.
Những điều chúng ta biết và chưa biết
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy cả bộ lọc UV hóa học và khoáng chất đều có khả năng gây hại cho động vật hoang dã, bao gồm cả rặng san hô, ở nồng độ cao. Một nghiên cứu năm 2016 về tiềm năng của bộ lọc UV hóa học có tên oxybenzone làm cho san hô dễ bị tẩy trắng hơn đã tạo ra tiếng vang lớn trong nhận thức của công chúng, làm tăng nhu cầu về các giải pháp thay thế nhẹ nhàng hơn và dẫn đến việc một số nơi cấm bán một số loại kem chống nắng hóa học.
Để đối phó, một số nhà sản xuất bắt đầu tiếp thị kem chống nắng khoáng chất là “an toàn cho rặng san hô”. Nhưng các nhà nghiên cứu thường đồng ý rằng bạn không nên quá tin vào những nhãn này, vì chúng không được kiểm soát.
Gọi một bộ lọc UV an toàn hơn bộ lọc khác “ngụ ý rằng chúng ta có thông tin để so sánh, điều mà chúng ta không có”, Sandy Raimondo, một nhà sinh thái học tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường, người nghiên cứu các chất gây ô nhiễm hóa học cho biết.
Khoa học về độc tính của bộ lọc UV không phải là vững chắc vì các phương pháp phòng thí nghiệm được sử dụng để kiểm tra chúng chưa được tiêu chuẩn hóa, theo các nhà sinh thái học và độc chất học được phỏng vấn.
Một vấn đề quan trọng là độ “dính” của bộ lọc UV hóa học. Chúng bám vào bề mặt nước, thành bể và bên trong các công cụ được thiết kế để đo nồng độ của chúng. Khi các nhà nghiên cứu không thể chắc chắn về nồng độ của một hóa chất trong nước, Raimondo cho biết, dữ liệu thu được sẽ không đáng tin cậy.
Dữ liệu về bộ lọc UV khoáng chất đáng tin cậy hơn, nhưng các công thức mới được thiết kế để giảm thiểu lớp màu trắng trên da lại gây ra những vấn đề riêng. Một số nhà sản xuất sử dụng cái gọi là phiên bản nano của oxit kẽm và titan dioxide. Những hạt thậm chí còn nhỏ hơn này có thể bị mắc kẹt trong các mô của thực vật và động vật theo những cách mà các nhà khoa học chỉ mới bắt đầu hiểu, Raimondo nói.
Bạn có thể làm gì ngay bây giờ
May mắn thay, bạn không cần phải phơi mình dưới nắng để giúp đỡ môi trường. Các bác sĩ da liễu và nhà độc chất học đồng ý về hình thức bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời tốt nhất. Nhưng đó không phải là kem chống nắng khoáng chất hay hóa học. Đó là quần áo.
Kem chống nắng là một thành phần quan trọng của việc bảo vệ, “nhưng đó không phải là thành phần duy nhất”, Tiến sĩ Henry Lim, một bác sĩ da liễu tại Henry Ford Health ở Detroit và là cựu chủ tịch của Học viện Da liễu Hoa Kỳ cho biết. “Ở trong bóng râm, mặc quần áo bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời, đội mũ rộng vành và đeo kính râm là rất, rất quan trọng.”
Che càng nhiều da càng tốt bằng quần áo có chỉ số UPF. (UPF, viết tắt của yếu tố bảo vệ khỏi tia cực tím, là SPF tương đương cho vải.)
“Chỉ nên thoa kem chống nắng ở những vùng không thể che phủ,” Lim nói.
Theo The New York Times.
