Ông Juan Ponce Enrile, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, người đóng vai trò quan trọng trong thời kỳ Thiết quân luật khét tiếng về các vi phạm nhân quyền và sau đó đã tách khỏi nhà độc tài Ferdinand Marcos, dẫn đến sự lật đổ của ông này vào năm 1986, đã qua đời hôm thứ Năm, hưởng thọ 101 tuổi.
Con gái ông, Katrina Ponce Enrile, cho biết cha bà đã trút hơi thở cuối cùng tại nhà, đúng như nguyện vọng của ông. Bà không cung cấp thêm chi tiết nhưng cho biết cha bà đã nhập viện điều trị bệnh viêm phổi.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., con trai và là người cùng tên với nhà lãnh đạo độc tài mà ông Enrile đã góp phần lật đổ, đã gửi lời chia buồn và cho rằng sự ra đi của ông Enrile “đánh dấu sự khép lại một chương trong lịch sử dân tộc”. Ông Marcos Jr. ca ngợi ông Enrile là một trong những công chức “bền bỉ và đáng kính trọng nhất” mà đất nước từng có, với hơn 50 năm cống hiến cho nhân dân Philippines.
Ông Enrile là một trong những luật sư nổi tiếng và là một trong những quan chức có thâm niên công tác lâu nhất trong lịch sử Philippines, với sự nghiệp kéo dài hơn nửa thế kỷ. Ông từng giữ nhiều chức vụ dưới thời ông Marcos cha, bắt đầu từ năm 1965. Năm 2022, ông được bổ nhiệm làm Cố vấn Pháp lý Cao cấp của Tổng thống khi đã 98 tuổi.
Sự nghiệp của ông Enrile bao gồm các vị trí lãnh đạo Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, và Cục trưởng Cục Hải quan. Ông cũng từng là nghị sĩ Thượng viện ba nhiệm kỳ, giữ chức Chủ tịch Thượng viện từ năm 2008 đến 2013, và từng là thành viên Hạ viện.
Vào năm 2014, ông Enrile đã ra đầu thú sau khi bị buộc tội nhận hối lộ trong một vụ bê bối làm thất thoát hàng triệu đô la từ các quỹ chống đói nghèo dành cho các nhà lập pháp. Ông đã phủ nhận cáo buộc và sau một năm bị giam giữ, Tòa án Tối cao đã cho phép ông tại ngoại vì lý do nhân đạo. Ông được tuyên trắng án vào tháng trước.
Tuy nhiên, vai trò gây tranh cãi nhất của ông là khi giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, đặc biệt là vào năm 1972 khi Tổng thống Marcos ban bố Thiết quân luật trên toàn quốc với lý do bảo vệ đất nước trước các cuộc biểu tình cánh tả ngày càng bạo lực và các mối đe dọa từ lực lượng du kích Marxist cũng như quân ly khai Hồi giáo ở miền Nam. Đối thủ của ông Marcos cáo buộc ông ban bố Thiết quân luật để kéo dài thời gian nắm quyền, đàn áp phe đối lập và ra lệnh bắt giữ hàng ngàn người.
Sự rạn nứt giữa ông Enrile và Tổng thống Marcos cùng các tướng lĩnh trung thành đã dẫn đến việc ông Enrile cùng các sĩ quan quân đội ủng hộ mình ly khai khỏi Tổng thống, sau một âm mưu đảo chính thất bại. Ông Fidel Ramos, khi đó là một quan chức cấp cao, cũng rút lại sự ủng hộ đối với Marcos. Hàng triệu người dân Philippines đã xuống đường vào tháng 2 năm 1986 để bảo vệ ông Enrile và ông Ramos, buộc gia đình Marcos phải lưu vong sang Hoa Kỳ.
Cuộc nổi dậy “sức mạnh nhân dân” năm 1986 được coi là một điềm báo cho sự thay đổi ở các chế độ độc tài trên thế giới. Tuy nhiên, nhiều thập kỷ sau đó, tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng giàu nghèo và sự thất bại trong việc giải quyết các sai lầm trong quá khứ vẫn còn ăn sâu, gây ra chia rẽ chính trị và xã hội.
Trong giai đoạn hỗn loạn sau chế độ độc tài, ông Enrile đã bị giam giữ hai lần vì liên quan đến các cuộc nổi dậy quân sự, bao gồm cả các vụ chống lại Tổng thống Corazon Aquino. Bộ Quốc phòng Philippines đã gửi lời tri ân đến ông Enrile và khẳng định “sự nghiệp công vụ lâu dài và đáng nhớ của ông đã đánh dấu những thay đổi sâu sắc trong lịch sử đất nước chúng ta. Di sản của ông trong chính trị và quản trị của đất nước sẽ luôn được ghi nhớ”, theo tin từ Associated Press.
