Trong nhiều tuần căng thẳng, các nhà đàm phán hạt nhân từ Hoa Kỳ dưới thời Tổng Thống Donald Trump và Iran dưới sự lãnh đạo của Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei dường như đã tiến rất gần đến một thỏa thuận.
Vào ngày 13 tháng 5, Ngoại trưởng Iran, ông Abbas Araghchi, đã đề xuất một giải pháp cho các lo ngại về bom hạt nhân của Iran: thành lập một tập đoàn năng lượng hạt nhân khu vực. Tập đoàn này sẽ sản xuất uranium làm giàu cấp thấp, dùng để cung cấp điện cho các thành viên vùng Vịnh Ba Tư, bao gồm Iran, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Hoạt động của tập đoàn sẽ được Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) giám sát quốc tế.
Hai tuần sau, trong các cuộc đàm phán tại Oman, đặc phái viên của Tổng Thống Trump, ông Steve Witkoff, đã đưa ra một đề xuất tương tự, bổ sung thêm Oman vào danh sách các quốc gia tham gia và nhấn mạnh vai trò của Hoa Kỳ cùng sự hiện diện thường trực của IAEA để đảm bảo tính minh bạch.
Sự thay đổi đột ngột này diễn ra chỉ vài giờ sau khi IAEA công bố thông tin đáng lo ngại: trong những tháng đầu năm 2025, Iran đã bí mật tăng gấp đôi lượng uranium làm giàu lên mức 60%, chỉ cách mức làm giàu cho vũ khí hạt nhân (90%) một bước ngắn.
Theo tin từ The Seattle Times, ý tưởng về một tập đoàn hạt nhân vùng Vịnh đã được nghiên cứu và thảo luận trong nhiều năm. Một bài báo trên The Bulletin of Atomic Scientists đã phác thảo một kế hoạch tương tự, phân chia trách nhiệm giữa các quốc gia: Iran chịu trách nhiệm phát triển và sản xuất máy ly tâm, Oman là nơi thực hiện việc làm giàu uranium cấp thấp dưới sự giám sát của IAEA, Saudi Arabia phụ trách khai thác và lưu trữ uranium, còn Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sẽ là trụ sở điều hành.
Mặc dù Iran trước đây khẳng định quyền làm giàu uranium cho mục đích năng lượng dân sự, đề xuất mới cho phép Iran làm giàu uranium ở mức thấp nhất (3%) cho sản xuất điện, miễn là có sự giám sát và minh bạch. Các chuyên gia cho rằng việc thiết lập một tập đoàn khu vực có thể là cầu nối quan trọng để đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới giữa Hoa Kỳ và Iran, giúp giải quyết những khác biệt về yêu cầu của Hoa Kỳ và sự kiên quyết của Iran về quyền làm giàu uranium.
Tuy nhiên, bài báo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác minh thay vì chỉ tin tưởng, cho thấy sự cần thiết phải hành động và giám sát chặt chẽ tiến trình này.
