Cách đây 160 năm, những người đang chịu cảnh nô lệ ở Galveston, Texas, mới biết rằng họ đã được giải phóng. Điều này xảy ra sau khi cuộc Nội chiến kết thúc và hai năm sau Tuyên ngôn Giải phóng của Tổng Thống Abraham Lincoln.
Ngày lễ Juneteenth, tên gọi kết hợp từ “June” (Tháng Sáu) và “Nineteenth” (Ngày 19), đã ngày càng được công nhận rộng rãi trong suốt một thế kỷ rưỡi qua. Năm 2021, Tổng Thống Joe Biden đã chính thức công nhận Juneteenth là ngày nghỉ lễ liên bang, mở rộng phạm vi công nhận vượt ra ngoài cộng đồng người Mỹ gốc Phi.
Năm nay sẽ là Juneteenth đầu tiên dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại Donald Trump. Chính quyền của ông đã cấm các sáng kiến về Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI) trong chính phủ liên bang, bao gồm việc gỡ bỏ nội dung lịch sử người Mỹ gốc Phi khỏi các trang web của chính phủ. Các quan chức dưới thời Tổng Thống Trump cũng đã không khuyến khích một số cơ quan liên bang công nhận các lễ kỷ niệm di sản chủng tộc khác.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn dự kiến được nghỉ làm vào ngày Juneteenth. Có rất nhiều lễ hội đường phố, hội chợ, buổi hòa nhạc và các sự kiện khác được lên kế hoạch trong tuần lễ dẫn đến ngày lễ. Nhưng trong bối cảnh chính trị hiện tại, một số người có thể băn khoăn liệu công ty của họ có tôn trọng ngày lễ này hay không.
Ông Marc Morial, chủ tịch kiêm CEO của National Urban League, nhận định: “Tôi không nghĩ ai đó nên bị đe dọa hay bắt buộc không ăn mừng ngày này. Tôi chưa từng nghe nói có ai bị từ chối (nghỉ lễ). Tôi nghĩ điều đó sẽ hoàn toàn đáng trách.”
Với những người lần đầu tiên biết đến hoặc muốn ôn lại lịch sử, đây là một số thông tin hữu ích:
Juneteenth là ngày tưởng niệm trang nghiêm hay là ngày tiệc tùng?
Điều này phụ thuộc vào mong muốn của mỗi người. Các hoạt động mừng Juneteenth có nguồn gốc từ những buổi tiệc nướng ngoài trời và picnic. Ban đầu, ngày này được xem là Ngày Độc lập thực sự của người Mỹ gốc Phi, với các sự kiện ngoài trời cho phép các gia đình từng bị chia cắt được đoàn tụ một cách rộn ràng. Những buổi tụ họp này đặc biệt mang tính cách mạng vì chúng không bị hạn chế bởi các biện pháp nghiêm ngặt, gọi là “Black Codes”, được thực thi ở các tiểu bang Liên minh miền Nam. Các bộ luật này kiểm soát việc liệu những nô lệ được giải phóng có được bỏ phiếu, mua tài sản, tụ họp thờ phượng hay không.
Năm ngoái, Tòa Bạch Ốc đã khởi động Juneteenth sớm bằng một buổi hòa nhạc trên Bãi cỏ phía Nam, kết hợp với Tháng Âm nhạc của người Mỹ gốc Phi. Không khí chủ yếu là lễ hội, với Phó Tổng Thống Kamala Harris, nữ Phó Tổng Thống da màu đầu tiên, nhảy trên sân khấu cùng ca sĩ nhạc Phúc âm Kirk Franklin.
Theo tin từ AP và NBC Philadelphia, kế hoạch cho sự kiện Juneteenth hoặc tuyên bố chính thức của Tòa Bạch Ốc năm nay vẫn chưa được quyết định.
Những người khác có thể chọn xem Juneteenth là một ngày nghỉ ngơi và tưởng nhớ. Điều đó có thể là tham gia các hoạt động cộng đồng, dự các buổi thảo luận giáo dục hoặc đơn giản là dành thời gian nghỉ ngơi.
Ông Morial nói: “Điều quan trọng nhất mọi người nên làm là có thể trả lời nhanh chóng câu hỏi ‘Juneteenth là gì?’.”
Nếu bạn chưa từng ăn mừng Juneteenth thì sao?
Tiến sĩ David Anderson, một mục sư da màu và là CEO của Gracism Global (một công ty tư vấn giúp các nhà lãnh đạo vượt qua khoảng cách về chủng tộc và văn hóa), cho biết ông chưa bao giờ làm gì vào Juneteenth khi còn trẻ. Ông chỉ biết về ngày này khi đã ngoài 30 tuổi.
“Tôi nghĩ nhiều người đã không biết về nó – ngay cả những người cùng màu da với tôi, là một người Mỹ gốc Phi. Ngay cả khi bạn từng nghe nói về nó và biết về nó, bạn cũng không ăn mừng,” Anderson nói. “Nó giống như một phần của lịch sử. Nó không phải là một lễ kỷ niệm lịch sử.”
Đối với nhiều người Mỹ gốc Phi, việc họ lớn lên càng xa Texas thì khả năng họ không thường xuyên có các buổi lễ Juneteenth lớn càng cao. Ở miền Nam, ngày này có thể khác nhau tùy thuộc vào thời điểm tin tức Giải phóng đến từng tiểu bang.
Có những sự kiện Juneteenth công cộng nào?
Tìm kiếm trực tuyến, bạn sẽ thấy các buổi tụ họp trên khắp cả nước với quy mô và không khí đa dạng. Một số là các lễ hội giống như hội chợ với xe bán đồ ăn, nghệ thuật, thủ công và diễu hành. Trong các lễ hội đó, bạn có thể tìm thấy thông tin về chăm sóc sức khỏe, tài chính và các nguồn lực cộng đồng. Cũng có các buổi hòa nhạc và trình diễn thời trang để tôn vinh sự sáng tạo của người da màu. Sẽ có cả các buổi thảo luận để giáo dục về lịch sử của Juneteenth.
Cơ quan Công viên Quốc gia một lần nữa sẽ miễn phí vé vào cửa tất cả các địa điểm vào ngày lễ, theo trang web của họ.
Có đồ trang trí hoặc món ăn đặc biệt nào cho Juneteenth không?
Cờ Giải phóng Châu Phi màu đỏ, đen và xanh lá cây, còn được gọi là cờ Liên Phi, đã được treo trong cả các lễ kỷ niệm Tháng Lịch sử Người da màu và Juneteenth. Màu đỏ tượng trưng cho máu đổ và sự hy sinh của tổ tiên nô lệ. Màu đen tượng trưng cho người da màu. Màu xanh lá cây tượng trưng cho sự giàu có của đất đai ở Châu Phi.
Tuy nhiên, ngày càng nhiều người sử dụng cờ Juneteenth được nhà hoạt động Ben Haith tạo ra vào năm 1997. Giống như cờ Mỹ, nó có màu đỏ, trắng và xanh dương để chỉ ra rằng những người được giải phóng cũng là người Mỹ. Ngôi sao trắng năm cánh ở giữa là sự tôn vinh nơi khai sinh của Juneteenth là Texas. Nó được bao quanh bởi một đường chấm sao trắng khác tượng trưng cho sự lan rộng của tự do.
Ngoài tiệc nướng, màu đỏ là màu chủ đạo trong các món ăn của Juneteenth qua nhiều thế hệ. Màu đỏ tượng trưng cho máu đổ và sự hy sinh của tổ tiên nô lệ. Thực đơn Juneteenth có thể bao gồm các món như sườn nướng hoặc các loại thịt đỏ khác, dưa hấu và bánh red velvet. Các loại đồ uống như nước trái cây punch và Kool-Aid đỏ cũng có thể xuất hiện trên bàn ăn.
Trong những năm gần đây, Juneteenth đã trở nên thương mại hóa hơn khi các chuỗi cửa hàng quốc gia bán đồ dùng tiệc Juneteenth, áo phông và các mặt hàng khác. Tuy nhiên, năm nay, các mặt hàng Juneteenth có vẻ ít hơn hoặc chỉ bán trực tuyến. Ông Morial nói rằng ông sẽ thất vọng nếu các công ty quyết định việc bán các mặt hàng Juneteenth công khai là quá rủi ro vì lý do chính trị. Đồng thời, đây có thể là cơ hội tốt cho người tiêu dùng.
“Tôi cũng khuyến khích mọi người lên mạng và tìm một nhà cung cấp là người Mỹ gốc Phi,” ông Morial nói. “Nếu bạn muốn tham gia vào hoạt động thương mại hóa đó, đó là điều tôi sẽ làm.”
Cách bạn ăn mừng Juneteenth có quan trọng không nếu bạn không phải người da màu?
Tiến sĩ Karida Brown, giáo sư xã hội học tại Đại học Emory, cho biết không có lý do gì để cảm thấy ngại ngùng khi muốn công nhận Juneteenth chỉ vì bạn không có mối liên hệ cá nhân hoặc không phải người da màu. Trên thực tế, hãy đón nhận nó.
“Tôi muốn diễn giải lại và thách thức những người không phải da màu muốn tìm hiểu và ăn mừng Juneteenth,” Brown nói. “Đó hoàn toàn là lịch sử của bạn. Đó hoàn toàn là một phần trải nghiệm của bạn… Đây chẳng phải là lịch sử của tất cả chúng ta sao? Điều tốt, điều xấu, điều tồi tệ, câu chuyện về sự giải phóng và tự do cho những người anh em da màu của bạn theo Hiến pháp.”
Juneteenth còn được gọi bằng những tên khác là gì?
Qua nhiều thập kỷ, Juneteenth còn được gọi là Ngày Tự do (Freedom Day), Ngày Giải phóng (Emancipation Day), Ngày 4 tháng 7 của người da màu (Black Fourth of July) và Ngày Độc lập thứ hai (second Independence Day), cùng với nhiều tên khác.
Brown giải thích: “Vì ngày 4 tháng 7 năm 1776, nơi chúng ta kỷ niệm tự do và độc lập, điều đó đã không bao gồm tổ tiên của tôi. Người da màu ở Mỹ vẫn còn là nô lệ. Vì vậy, ngày lễ đó luôn mang một chút vị đắng.”
Có lời chào Juneteenth nào phổ biến không?
Thông thường, mọi người sẽ chúc nhau “Happy Juneteenth” hoặc “Happy Teenth”, theo Alan Freeman, một diễn viên hài đã tổ chức một chương trình hài kịch vào ngày 19 tháng 6 tại Club 68 ở Galveston, Texas.
Freeman nói: “Bạn biết đấy, vào Giáng sinh mọi người sẽ nói ‘Merry Christmas’ với nhau ngay cả khi không quen biết? Bạn có thể nhận được lời ‘Merry Christmas’ từ mọi người. Ngày này cũng vậy.”
Theo tin từ AP và NBC Philadelphia
