Cách đây 160 năm, những người bị bắt làm nô lệ ở Galveston, tiểu bang Texas, cuối cùng đã biết tin họ được giải phóng. Sự kiện này diễn ra sau khi Nội chiến kết thúc và hai năm sau Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ của Tổng Thống Abraham Lincoln.
Ngày lễ Juneteenth (ghép từ “June” và “nineteenth”), kỷ niệm ngày 19 tháng 6 hàng năm, đã ngày càng được công nhận rộng rãi hơn trong suốt hơn một thế kỷ rưỡi qua. Đến năm 2021, Tổng Thống Joe Biden đã chính thức công nhận Juneteenth là một ngày lễ liên bang, mở rộng ý nghĩa của nó vượt ra ngoài cộng đồng người Da đen ở Mỹ.
Năm nay đánh dấu Juneteenth đầu tiên dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, người đã ban hành lệnh cấm các sáng kiến Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI) trong chính phủ liên bang. Điều này bao gồm việc gỡ bỏ nội dung lịch sử người Mỹ gốc Phi khỏi các trang web liên bang. Các quan chức dưới chính quyền của Tổng Thống Trump cũng không khuyến khích một số cơ quan liên bang công nhận các lễ kỷ niệm di sản văn hóa khác.
Mặc dù vậy, nhiều người vẫn mong đợi được nghỉ làm vào ngày Juneteenth. Hàng loạt lễ hội đường phố, hội chợ, buổi hòa nhạc và các sự kiện khác được lên kế hoạch trong tuần trước ngày lễ. Tuy nhiên, với tình hình chính trị hiện tại, một số người có thể băn khoăn liệu công ty của họ có tôn vinh ngày này hay không.
Theo Marc Morial, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của National Urban League, không ai nên cảm thấy e ngại hoặc bị ép buộc không được ăn mừng ngày này. Ông cho biết chưa từng nghe về trường hợp nào bị từ chối nghỉ lễ và điều đó sẽ là ‘hoàn toàn đáng khiển trách’.
Đối với những người chưa từng tổ chức Juneteenth hoặc muốn tìm hiểu thêm lịch sử, có thể có câu hỏi về cách thức ăn mừng ‘đúng’ nhất.
Vậy Juneteenth là một ngày tưởng niệm trang nghiêm hay một bữa tiệc?
Điều đó tùy thuộc vào bạn muốn gì. Các lễ hội Juneteenth có nguồn gốc từ các buổi nấu ăn ngoài trời và picnic. Ban đầu được xem là Ngày Độc lập thực sự của người Mỹ gốc Phi, các sự kiện ngoài trời cho phép các cuộc đoàn tụ lớn, vui vẻ giữa các thành viên gia đình từng bị ly tán do chế độ nô lệ. Những cuộc tụ họp này đặc biệt mang tính cách mạng vì chúng diễn ra mà không bị hạn chế bởi các ‘Mã đen’ được áp dụng ở các tiểu bang Liên minh miền Nam, vốn kiểm soát nhiều khía cạnh đời sống của người nô lệ được giải phóng.
Năm ngoái, Tòa Bạch Ốc đã khởi động sớm với một buổi hòa nhạc tại South Lawn cho Juneteenth và Tháng Âm nhạc Da đen. Bầu không khí chủ yếu là lễ hội, với Phó Tổng Thống Kamala Harris, Phó Tổng Thống Da đen đầu tiên, nhảy múa trên sân khấu cùng ca sĩ nhạc Phúc âm Kirk Franklin.
Tin từ NBC News cho biết kế hoạch cho một sự kiện hoặc tuyên bố Juneteenth năm nay của Tòa Bạch Ốc vẫn chưa được quyết định.
Những người khác có thể chọn coi Juneteenth là một ngày nghỉ ngơi và tưởng nhớ. Điều đó có thể bao gồm việc làm công tác xã hội cộng đồng, tham dự một buổi thảo luận giáo dục hoặc đơn giản là dành thời gian nghỉ ngơi.
Tiến sĩ David Anderson, một mục sư Da đen và Giám đốc điều hành của Gracism Global, một công ty tư vấn giúp các nhà lãnh đạo giải quyết các cuộc trò chuyện thu hẹp khoảng cách chủng tộc và văn hóa, chưa từng làm gì vào ngày Juneteenth khi còn trẻ. Ông chỉ biết về nó khi bước sang tuổi 30.
Đối với nhiều người Mỹ gốc Phi, khoảng cách địa lý càng xa Texas thì càng ít có khả năng họ thường xuyên có những buổi lễ Juneteenth lớn. Ở miền Nam, ngày lễ có thể khác nhau tùy thuộc vào thời điểm tin tức Giải phóng đến từng tiểu bang.
Loại hình sự kiện công cộng nào diễn ra vào Juneteenth?
Tìm kiếm trên mạng, bạn sẽ thấy các buổi tụ họp trên khắp cả nước với quy mô và không khí khác nhau. Một số là lễ hội mang tính chất carnival hơn với xe bán đồ ăn, gian hàng thủ công mỹ nghệ và diễu hành. Trong các lễ hội đó, bạn có thể tìm thấy thông tin về chăm sóc sức khỏe, tài chính và tài nguyên cộng đồng. Cũng có các buổi hòa nhạc và trình diễn thời trang để tôn vinh sự sáng tạo của người Da đen. Bên cạnh đó, sẽ có các buổi thảo luận để giáo dục về lịch sử Juneteenth.
Dịch vụ Công viên Quốc gia lại tiếp tục miễn phí vé vào cửa tất cả các địa điểm vào ngày lễ, theo thông tin trên trang web của họ.
Có trang trí hoặc món ăn đặc biệt nào cho Juneteenth không?
Lá cờ Giải phóng châu Phi màu đỏ, đen và xanh lá cây, còn được gọi là cờ Toàn Phi, từ lâu đã được trưng bày trong cả các lễ kỷ niệm Tháng Lịch sử Da đen và Juneteenth. Màu đỏ tượng trưng cho máu đổ và sự hy sinh của tổ tiên nô lệ. Màu đen tượng trưng cho người Da đen. Màu xanh lá cây tượng trưng cho sự giàu có của đất đai ở châu Phi.
Tuy nhiên, nhiều người hiện nay thiên về sử dụng lá cờ Juneteenth do nhà hoạt động Ben Haith tạo ra vào năm 1997. Giống như cờ Mỹ, nó có màu đỏ, trắng và xanh dương để chỉ ra rằng những người được giải phóng cũng là người Mỹ. Ngôi sao trắng năm cánh ở giữa là sự tôn vinh nơi khai sinh Juneteenth là Texas. Nó được bao quanh bởi một đường viền sao trắng khác tượng trưng cho sự lan tỏa của tự do.
Ngoài món thịt nướng BBQ, màu đỏ đã là một yếu tố xuyên suốt trong ẩm thực Juneteenth qua nhiều thế hệ. Màu đỏ tượng trưng cho máu đổ và sự hy sinh của tổ tiên nô lệ. Một thực đơn Juneteenth có thể bao gồm các món như sườn nướng hoặc các loại thịt đỏ khác, dưa hấu và bánh red velvet. Đồ uống như nước trái cây punch và Kool-Aid đỏ cũng có thể xuất hiện trên bàn tiệc.
Trong những năm gần đây, Juneteenth đã trở nên thương mại hóa hơn với các chuỗi cửa hàng quốc gia bán đồ dùng tiệc, áo thun và các mặt hàng khác liên quan đến Juneteenth. Tuy nhiên, năm nay, các mặt hàng Juneteenth dường như ít hơn hoặc chỉ bán trực tuyến. Ông Morial nói rằng ông sẽ thất vọng nếu các công ty quyết định việc bán các mặt hàng Juneteenth công khai là quá rủi ro vì lý do chính trị. Đồng thời, đây có thể là cơ hội tốt cho người tiêu dùng.
Ông Morial khuyên mọi người nên lên mạng tìm kiếm các nhà cung cấp là người Mỹ gốc Phi nếu muốn mua sắm các mặt hàng liên quan đến Juneteenth.
Cách bạn ăn mừng Juneteenth có quan trọng nếu bạn không phải là người Da đen không?
Tiến sĩ Karida Brown, Giáo sư Xã hội học tại Đại học Emory, người có nghiên cứu tập trung vào chủng tộc, cho biết không có lý do gì để cảm thấy ngại ngùng khi muốn công nhận Juneteenth chỉ vì bạn không có mối liên hệ cá nhân hoặc bạn không phải là người Da đen. Thực tế, hãy nhiệt tình tham gia.
Bà Brown cho rằng mọi người, dù không phải người Da đen, nên coi lịch sử Juneteenth là một phần của lịch sử và trải nghiệm của chính mình. “Chẳng phải đây là lịch sử của tất cả chúng ta sao? Cái tốt, cái xấu, cái tồi tệ, câu chuyện về sự giải phóng và tự do cho anh chị em người Da đen của bạn theo Hiến pháp và luật pháp,” bà nói.
Juneteenth còn được gọi bằng những tên khác nào?
Qua nhiều thập kỷ, Juneteenth còn được gọi là Ngày Tự do (Freedom Day), Ngày Giải phóng Nô lệ (Emancipation Day), Ngày Quốc khánh Thứ tư của người Da đen (Black Fourth of July), và Ngày Độc lập Thứ hai (second Independence Day), cùng nhiều tên gọi khác.
Bà Brown giải thích rằng Ngày Quốc khánh 4 tháng 7 năm 1776, kỷ niệm tự do và độc lập, không bao gồm tổ tiên của bà, những người Da đen ở Mỹ lúc đó vẫn còn bị bắt làm nô lệ. Do đó, ngày lễ đó luôn mang một chút vị đắng.
Có lời chào đặc biệt nào cho Juneteenth không?
Thông thường, người ta chúc nhau “Chúc mừng Juneteenth” (Happy Juneteenth) hoặc “Happy Teenth”, theo Alan Freeman, một diễn viên hài đã tổ chức một buổi diễn hài vào ngày 19 tháng 6. Ông nói rằng điều này giống như việc mọi người chúc nhau “Merry Christmas” dù không quen biết. Bạn có thể nhận được lời chúc này từ bất kỳ ai.
Theo The Associated Press (AP) / NBC News Los Angeles.
