Nước Mỹ đã quá lâu chưa có một cuộc thảo luận thấu đáo về con đường hợp pháp hóa cho những di dân không có giấy tờ. Cuộc tranh luận này đã được khơi lại gần đây với dự luật lưỡng đảng mang tên Đạo Luật Phẩm Giá (Dignity Act), đề xuất cấp quy chế pháp lý cho nhiều di dân đáp ứng các tiêu chí nhất định.
Theo cây bút Agustina Vergara Cid trên tờ Daily News ngày 10 tháng 8 năm 2025, việc cấp quy chế pháp lý cho những di dân ôn hòa không chỉ là một hành động công bằng đối với những cư dân đã làm việc chăm chỉ, đóng góp lâu năm, mà còn mang lại lợi ích cho chính người Mỹ. Phần lớn trong số khoảng 11 triệu di dân không có giấy tờ tại Mỹ là những người hiền lành, tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn. Họ làm việc trong các ngành như nông nghiệp, dịch vụ khách sạn và xây dựng. Nhiều người không có giấy tờ không phải vì muốn thách thức luật pháp Mỹ, mà vì họ không có con đường hợp pháp để nhập cư vào Hoa Kỳ.
Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ phạm tội của người di dân không có giấy tờ thấp hơn đáng kể so với người Mỹ bản địa. Một báo cáo gần đây từ Viện Cato chỉ ra rằng 65% những người đang bị Sở Di Trú và Hải Quan (ICE) giam giữ không hề có tiền án tiền sự. Dù có một số ít di dân không có giấy tờ phạm tội (giống như công dân Hoa Kỳ), nhưng việc quy chụp tất cả là tội phạm chỉ vì hành động của một thiểu số là không công bằng.
Hành vi nhập cư không có giấy tờ, dù bị luật pháp trừng phạt, không trực tiếp vi phạm quyền của bất kỳ cá nhân nào. Việc một người hiện diện tại Mỹ, làm việc và mong muốn một cuộc sống tốt đẹp hơn, không làm tổn hại đến quyền lợi của ai. Những người di dân này, không may mắn được sinh ra ở Mỹ hay không thuộc các diện visa hợp pháp rất hạn chế, nhưng lại trân trọng và tôn trọng nước Mỹ, xứng đáng có cơ hội để hợp thức hóa tình trạng của mình.
Việc cung cấp một con đường hợp pháp hóa sẽ giúp những di dân này “bước ra khỏi bóng tối”, cho phép họ làm việc và giao thương tự do hơn với người Mỹ, thay vì bị giới hạn trong các công việc lương thấp, sống trong sợ hãi và không thể rời khỏi đất nước. Quá trình hợp pháp hóa cũng sẽ giúp giải quyết các lo ngại về an ninh quốc gia, vì nó đòi hỏi di dân không có giấy tờ phải cung cấp thông tin cá nhân và lý lịch cho chính phủ, sau đó trải qua các cuộc kiểm tra và phỏng vấn như những di dân hợp pháp khác. Chỉ những người vượt qua được các kiểm tra này mới được cấp quy chế pháp lý.
Lợi ích cũng đến với các gia đình có “quy chế hỗn hợp” (mixed status), nơi một số thành viên là công dân Mỹ và số khác không có giấy tờ. Việc hợp pháp hóa sẽ chấm dứt nỗi sợ hãi về việc người thân bị trục xuất, giúp hàn gắn những tổn thương không thể bù đắp.
Việc hợp pháp hóa di dân không phải là điều mới mẻ. Điển hình, vào năm 1986, Tổng Thống Ronald Reagan đã ký Đạo Luật Cải Cách và Kiểm Soát Di Trú, mở ra con đường hợp pháp hóa cho hàng triệu di dân không có giấy tờ. Tuy nhiên, đạo luật này đã không giải quyết triệt để hệ thống di trú, một phần vì không cung cấp đủ các con đường hợp pháp ý nghĩa.
Do đó, một quá trình hợp pháp hóa cần phải đi đôi với việc mở rộng đáng kể các con đường nhập cư hợp pháp. Không có điều này, việc hợp pháp hóa chỉ là giải pháp tạm thời, không giải quyết được gốc rễ vấn đề. Tác giả Agustina Vergara Cid nhấn mạnh rằng cần một cuộc đại tu toàn diện hệ thống di trú. Hệ thống hiện tại bị chỉ trích là “chống lao động”, cố gắng kiểm soát nền kinh tế Mỹ bằng cách hạn chế lao động nước ngoài và trừng phạt những người muốn làm việc và sinh sống tại đây.
Quốc Hội cần cấp một con đường hợp pháp cho cư dân ôn hòa và mở rộng các con đường pháp lý cho những người mới đến. Cuối cùng, nên loại bỏ một hệ thống trừng phạt tham vọng và quy định ai mà người Mỹ có thể thuê mướn và giao tiếp. Một hệ thống xứng đáng với Hoa Kỳ sẽ vừa bảo vệ vững chắc biên giới khỏi các mối đe dọa, vừa tôn trọng tự do cá nhân cho cả người Mỹ và di dân.
