Nga và Trung Quốc đang thúc đẩy Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc bỏ phiếu về một nghị quyết có thể gia hạn sáu tháng trước khi các biện pháp trừng phạt liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran được tái áp đặt.
Nỗ lực vào phút chót này từ các đồng minh thân cận nhất của Iran khó có thể nhận đủ sự ủng hộ để thông qua hội đồng 15 thành viên. Động thái này diễn ra một ngày trước khi một loạt biện pháp trừng phạt của LHQ dự kiến có hiệu lực theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và các cường quốc thế giới. Nếu không được trì hoãn, các biện pháp này sẽ đóng băng tài sản của Iran ở nước ngoài, đình chỉ các thỏa thuận vũ khí với Tehran và trừng phạt mọi sự phát triển chương trình tên lửa đạn đạo của Iran, gây thêm áp lực lên nền kinh tế vốn đang lao đao của nước này.
Anh, Đức và Pháp, được gọi là nhóm E3, đã kích hoạt cơ chế “snapback” (tái áp đặt trừng phạt) vào tháng trước sau khi cáo buộc Tehran không tuân thủ các điều kiện của thỏa thuận và khi các cuộc đàm phán cấp cao thất bại.
Kể từ khi đồng hồ 30 ngày bắt đầu chạy, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã gặp các đối tác Pháp, Anh và Đức để đạt được một thỏa thuận phút chót, trước thềm cuộc họp Đại hội đồng LHQ tuần này. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán này dường như vô ích. Một nhà ngoại giao châu Âu cho biết các cuộc đàm phán gần đây “không mang lại bất kỳ diễn biến mới nào, bất kỳ kết quả mới nào”. Do đó, các nguồn tin châu Âu “mong đợi rằng quy trình snapback sẽ tiếp tục như kế hoạch”.
Ngay cả trước khi ông Araghchi và Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đến New York, những phát biểu của Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei rằng các cuộc đàm phán hòa bình với Hoa Kỳ đại diện cho “một ngõ cụt hoàn toàn” đã hạn chế mọi nỗ lực ngoại giao vào phút chót.
Các quan chức Iran đã bảo vệ lập trường của họ, nói rằng họ đã đưa ra “nhiều đề xuất để giữ cánh cửa cho ngoại giao rộng mở”. Ông Araghchi cho biết trên mạng xã hội rằng “E3 đã không đáp lại” những nỗ lực này, “trong khi Hoa Kỳ lại gia tăng các yêu sách của mình”. Ông kêu gọi Hội đồng Bảo an bỏ phiếu ủng hộ gia hạn để có “thời gian và không gian cho ngoại giao”.
Các quốc gia châu Âu cho biết họ sẵn sàng gia hạn thời hạn nếu Iran tuân thủ một loạt điều kiện, bao gồm việc nối lại các cuộc đàm phán trực tiếp với Hoa Kỳ về chương trình hạt nhân của nước này, cho phép các thanh sát viên hạt nhân của LHQ tiếp cận các địa điểm hạt nhân của Iran, và giải trình về hơn 400 kg uranium được làm giàu cao mà cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ cho biết họ đã có.
Trong số tất cả các quốc gia không có chương trình vũ khí hạt nhân, Iran là quốc gia duy nhất làm giàu uranium lên tới 60%, một bước kỹ thuật ngắn để đạt mức độ vũ khí.
Đầu tháng này, cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ và Iran đã ký một thỏa thuận do Ai Cập làm trung gian để mở đường cho việc nối lại hợp tác, bao gồm cả việc nối lại các cuộc thanh sát tại các cơ sở hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, Iran đã đe dọa chấm dứt thỏa thuận đó và cắt đứt mọi hợp tác với IAEA nếu các biện pháp trừng phạt của LHQ được tái áp đặt.
Iran đã tỏ ra dè dặt trong việc cho phép thanh sát viên tiếp cận toàn diện sau cuộc chiến 12 ngày với Israel vào tháng 6, trong đó cả Israel và Hoa Kỳ đã ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran, đặt ra câu hỏi về tình trạng của kho dự trữ uranium được làm giàu gần mức độ vũ khí của Tehran.
Tuy nhiên, một nhà ngoại giao thân cận với IAEA xác nhận vào thứ Sáu rằng các thanh sát viên hiện đang có mặt tại Iran để thanh sát một địa điểm thứ hai còn nguyên vẹn, và sẽ không rời khỏi đất nước trước khi các biện pháp trừng phạt dự kiến được tái áp đặt vào cuối tuần này. Các thanh sát viên IAEA trước đó đã chứng kiến việc thay thế nhiên liệu tại Nhà máy Điện hạt nhân Bushehr vào ngày 27 và 28 tháng 8.
Các nước châu Âu cho biết điều này là chưa đủ để ngăn chặn các biện pháp trừng phạt có hiệu lực vào thứ Bảy.
Động thái này dự kiến sẽ làm gia tăng căng thẳng vốn đã gia tăng giữa Iran và phương Tây. Hiện chưa rõ Iran sẽ phản ứng ra sao, vì trong quá khứ, các quan chức đã đe dọa rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, có khả năng đi theo con đường của Triều Tiên, nước đã rút khỏi hiệp ước vào năm 2003 và sau đó chế tạo vũ khí hạt nhân.
Thông tin được tổng hợp từ AP News.
