Hành động của Tổng thống Donald Trump nhằm cách chức một thành viên trong ban điều hành của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã gây báo động cho các nhà kinh tế và chuyên gia pháp lý, những người xem đây là mối đe dọa lớn nhất đối với sự độc lập của ngân hàng trung ương trong nhiều thập kỷ.
Các chuyên gia lo ngại rằng nếu Tổng thống Trump đạt được mục tiêu – một Fed trung thành cắt giảm mạnh lãi suất ngắn hạn – thì hậu quả sẽ là lạm phát cao hơn và chi phí vay mượn tăng lên đối với các khoản thế chấp, vay mua xe và vay kinh doanh.
Ông Trump hôm thứ Hai đã tìm cách cách chức Thống đốc Lisa Cook, người phụ nữ da màu đầu tiên được bổ nhiệm vào hội đồng bảy thành viên của Fed. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử 112 năm của Fed, một tổng thống tìm cách cách chức một thống đốc.
Ông Trump cho biết ông làm vậy vì những cáo buộc từ một người được ông bổ nhiệm rằng bà đã có hành vi gian lận thế chấp. Tuy nhiên, bà Cook đã lập luận trong một vụ kiện nhằm ngăn chặn việc cách chức bà rằng những cáo buộc này chỉ là cái cớ cho mục tiêu thực sự của Tổng thống Trump: giành quyền kiểm soát Fed.
Tổng thống Trump và các thành viên trong chính quyền của ông không giấu giếm mong muốn gia tăng ảnh hưởng lên Fed. Ông Trump đã nhiều lần yêu cầu ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất chủ chốt xuống mức thấp nhất là 1,3%, so với mức hiện tại là 4,3%. Trước khi cố gắng cách chức bà Cook, ông Trump đã liên tục chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell vì không cắt giảm lãi suất ngắn hạn và cũng đe dọa sẽ cách chức ông.
Theo ABC News, những người ủng hộ việc cách chức bà Cook cho rằng Tổng thống có quyền kiểm soát nhiều hơn đối với các quyết định kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế học lại tin rằng sự độc lập của Fed là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định kinh tế và kiểm soát lạm phát.
Sự can thiệp vào hoạt động của Fed có thể gây ra những tác động tiêu cực lâu dài, tương tự như những gì đã xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ khi Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cố gắng kiểm soát ngân hàng trung ương, dẫn đến lạm phát tăng vọt.
Các đời Tổng thống trước đây như Lyndon Johnson và Richard Nixon cũng từng gây áp lực lên Fed để giữ lãi suất thấp, và các nhà phân tích cho rằng những hành động này đã góp phần gây ra lạm phát dai dẳng trong thập niên 1960 và 1970.
Việc bổ nhiệm các thành viên vào hội đồng thống đốc Fed, do Thượng viện phê chuẩn, là một trong những cách Tổng thống có ảnh hưởng tới Fed. Tuy nhiên, các thống đốc được bổ nhiệm với nhiệm kỳ kéo dài 14 năm để đảm bảo Fed được cách ly khỏi áp lực chính trị ngắn hạn.
Một số quan chức chính quyền Tổng thống Trump, như Phó Tổng thống JD Vance và cố vấn kinh tế Stephen Miran, bày tỏ quan điểm cần có sự giải trình dân chủ hơn tại Fed, cho phép Tổng thống có nhiều quyền hơn trong việc cách chức các thống đốc nếu cần thiết.
