Hàng trăm ngàn lao động di cư người Campuchia đang trên đường trở về quê hương từ Thái Lan, trong bối cảnh hai nước đang nỗ lực duy trì lệnh ngừng bắn sau các cuộc đụng độ vũ trang dọc biên giới chung.
Căng thẳng giữa Campuchia và Thái Lan leo thang do tranh chấp lãnh thổ dọc theo đường biên giới dài 800 km. Một cuộc giao tranh kéo dài năm ngày hồi tháng 7 đã khiến ít nhất 43 người thiệt mạng và hơn 260.000 người phải di tản ở cả hai quốc gia Đông Nam Á.
Lệnh ngừng bắn mong manh, do Malaysia làm trung gian và được Hoa Kỳ cùng Trung Quốc hậu thuẫn, dường như đang được tuân thủ trong khi các quan chức tìm cách giải quyết gốc rễ của cuộc xung đột. Việc trở về này khiến nhiều lao động di cư Campuchia đặt câu hỏi về tương lai của họ, sau khi đã rời bỏ công việc giúp họ gửi tiền về nuôi gia đình.
Anh Kri Phart, 56 tuổi, một công nhân làm việc trong ngành gia cầm, cho biết anh bắt đầu thu dọn đồ đạc sau khi đọc bài đăng trên Facebook của Thủ tướng Campuchia Hun Manet kêu gọi kiều dân trở về. “Tôi không biết liệu cuộc chiến có thực sự chấm dứt hay không, và với ngày càng ít người Campuchia ở Thái Lan, tôi bắt đầu lo sợ”, anh Kri Phart chia sẻ với hai túi đồ lớn và một chiếc quạt điện. “Tôi không muốn là người Campuchia di cư cuối cùng ở Thái Lan.”
Anh Kri Phart là một trong hàng ngàn người Campuchia đổ về Cửa khẩu Quốc tế Daung, vác theo những chiếc túi nhiều màu sắc, đồ dùng gia đình và cả đàn ghi-ta dưới cái nóng 40 độ C. “Nhiều người Campuchia mà tôi biết làm việc ở Thái Lan đã bỏ chạy. Ngày nào cũng có thêm nhiều người rời đi”, anh nói.
Theo báo cáo của các nhà hoạt động nhân quyền, một số lao động di cư đã bị tấn công bởi các băng nhóm thanh niên Thái Lan. Những người khác lại hoang mang trước tin đồn chưa được xác thực rằng chính phủ Campuchia sẽ tịch thu đất đai và thu hồi quốc tịch của họ nếu không trở về nước trước giữa tháng 8.
Bộ Lao động và Đào tạo Nghề Campuchia ước tính có 1,2 triệu người Campuchia đang làm việc tại Thái Lan khi tranh chấp biên giới bắt đầu leo thang vào tháng 6. Ước tính có ít nhất 780.000 người, khoảng 65%, đã trở về Campuchia, theo người phát ngôn của bộ này, ông Sun Mesa.
Ông Sun Mesa cho biết những người lao động này có thể tìm được việc làm với mức lương và phúc lợi tương đương tại quê nhà. Tuy nhiên, nhiều người ra nước ngoài vì nghèo đói hoặc biến đổi khí hậu bày tỏ sự nghi ngờ.
“Bây giờ tôi đã về nhà, sẽ không có thu nhập trong một thời gian và điều này sẽ khiến gia đình tôi rơi vào tình cảnh tồi tệ”, cô Thouk Houy, 26 tuổi, chia sẻ. Trước đây, cô làm việc tại một nhà máy da ở phía nam Bangkok và gửi về cho cha mẹ khoảng 70 đến 100 đô la mỗi tháng. “Tôi là người cuối cùng trong số các anh chị em còn độc thân, nghĩa là trách nhiệm chăm sóc cha mẹ thuộc về tôi. Tôi không biết làm thế nào để làm điều đó bây giờ khi đã trở về nhà”, cô nói.
Những mâu thuẫn nhỏ giữa công nhân Campuchia và Thái Lan tại nhà máy cùng lời kêu gọi về nhà của mẹ cô mỗi tối là những yếu tố khiến cô quyết định ra đi. Khi bàn giao đồ đạc của mình để chất lên một chiếc xe van chật cứng, cô Thouk Houy cho biết yếu tố quyết định là tuyên bố của cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen, cha của thủ tướng hiện tại, rằng Thái Lan đang chuẩn bị xâm lược.
“Bây giờ tôi đã về nhà, tôi sẽ làm gì để kiếm sống?” cô thắc mắc.
Các lao động di cư đóng vai trò quan trọng trong các ngành nông nghiệp, xây dựng và sản xuất của Thái Lan. Họ cũng gửi về quê hương khoảng 3 tỷ đô la kiều hối mỗi năm, theo dữ liệu từ Bộ Lao động Thái Lan.
“Sự mất mát nguồn thu nhập này có thể gây thiệt hại nặng nề cho các gia đình phụ thuộc vào nó để trang trải các khoản nợ lớn”, ông Nathan Green, trợ lý giáo sư địa lý tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết. “Những loại xung đột này cho thấy sự bấp bênh của sinh kế người lao động di cư ở Campuchia.”
Một nhóm vận động ở nước ngoài, Khmer Movement for Democracy, đã kêu gọi chính phủ tạm hoãn các khoản thanh toán nợ vay và đưa ra các ưu đãi cho các công ty để tuyển dụng lại người lao động trở về.
“Nếu không có các biện pháp bảo vệ kinh tế, các gia đình có lao động di cư trở về sẽ không thể trả nợ và các tổ chức tài chính sẽ siết chặt họ”, bà Mu Sochua, chủ tịch nhóm này, nói. “Chúng ta đang nói về những người nghèo nhất trong số những người nghèo, những người sẽ bị tước đoạt thu nhập.”
Anh Meng Yeam, 32 tuổi, người đang cố gắng vẫy một chiếc taxi trong khi để mắt đến đồ đạc của mình, cho biết anh đã gửi về cho gia đình 20.000 baht (khoảng 600 đô la) khi còn làm quản lý tại một nhà máy cao su ở tỉnh Chonburi, miền đông Thái Lan. Hơn 90% người Campuchia làm việc tại nhà máy này đã rời đi, anh cho biết.
Anh Meng Yeam dự đoán gia đình anh sẽ ổn, mặc dù sẽ không thể tiết kiệm được nhiều như khi anh còn làm việc tại Thái Lan. Anh tỏ ra chán nản về viễn cảnh mọi thứ trở lại bình thường. “Campuchia và Thái Lan cần nhau để phát triển, nhưng hiện tại, có vẻ như chúng ta không thể hòa hợp”, anh Meng Yeam nói. “Tôi hy vọng chúng ta có thể làm việc ở Thái Lan một lần nữa vào một ngày nào đó, nhưng ai biết được, có lẽ tôi sẽ nghỉ hưu vào thời điểm chúng ta ngừng chiến.”
Theo tin từ The Associated Press.
