Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) vừa thông báo sẽ hướng tới việc loại bỏ các giới hạn hiện hành về khí thải nhà kính từ các nhà máy điện chạy bằng than và khí đốt. Động thái này được cho là sẽ làm suy yếu khả năng chống biến đổi khí hậu của cơ quan này theo Đạo luật Không khí sạch.
Ông Lee Zeldin, Giám đốc EPA, người được Tổng Thống Donald Trump bổ nhiệm vào tháng 1, cho rằng các tiêu chuẩn ô nhiễm carbon của thời Joe Biden đã “làm nghẹt” nền kinh tế vì bảo vệ môi trường. Ông Zeldin nói đây là bước tiến lớn hướng tới sự “chủ động năng lượng” của Hoa Kỳ và cam đoan rằng không nhà máy điện nào sẽ thải ra nhiều hơn mức hiện tại. Tuy nhiên, số liệu mới nhất của EPA cho thấy ngành điện lực hiện chiếm 1/4 tổng lượng khí thải của Mỹ.
EPA cũng dự kiến sẽ làm suy yếu các quy định về khí thải thủy ngân từ các nhà máy điện.
Các nhà hoạt động môi trường chỉ trích đây là sự leo thang trong nỗ lực không ngừng của chính quyền Tổng Thống Donald Trump nhằm chống lại các hành động về khí hậu trên khắp các cơ quan liên bang, bao gồm cả NOAA, Bộ Năng lượng và Cơ quan Thời tiết Quốc gia. Các tiêu chuẩn ô nhiễm carbon nghiêm ngặt nhất cho nhà máy điện, được chính quyền Joe Biden hoàn thiện vào năm 2024 để giải quyết khủng hoảng khí hậu, đang đối mặt với tương lai bất định.
Bà Gina McCarthy, cựu Giám đốc EPA dưới thời Tổng Thống Joe Biden, gọi thông báo của ông Zeldin là “chiêu trò chính trị”, thách thức “hàng thập kỷ đánh giá khoa học và chính sách”. Bà nói thêm: “Bằng cách bật đèn xanh cho việc ô nhiễm nhiều hơn, di sản của ông ấy sẽ mãi là người làm theo yêu cầu của ngành nhiên liệu hóa thạch, bất chấp sức khỏe của chúng ta.”
Jill Tauber, Phó Chủ tịch phụ trách kiện tụng về khí hậu và năng lượng tại Earthjustice, một tổ chức phi lợi nhuận đang kiện chính quyền Tổng Thống Donald Trump về nhiều vụ rút bỏ quy định môi trường, nhận định: “Việc loại bỏ các tiêu chuẩn ô nhiễm từ nguồn công nghiệp thải khí nhà kính lớn nhất ở Hoa Kỳ đi ngược lại những gì pháp luật yêu cầu, những gì khoa học cho chúng ta biết, và những gì chúng ta đang thấy mỗi ngày.”
Ngành điện lực ở Mỹ là nguồn đóng góp lớn vào lượng khí thải carbon toàn cầu. Một báo cáo của Viện Liêm chính Chính sách tại Trường Luật NYU cho thấy nếu ngành điện lực Mỹ là một quốc gia riêng, nó sẽ là nước phát thải lớn thứ sáu trên thế giới.
Dưới thời Tổng Thống Donald Trump nhiệm kỳ đầu tiên, EPA đã rút lại nhiều tiêu chuẩn khí thải nhà kính thời Barack Obama đối với các nhà máy điện, nhưng thông báo gần đây đánh dấu lần đầu tiên cơ quan này đề xuất hủy bỏ hoàn toàn. Động thái của ông Zeldin diễn ra sau lời hứa vào tháng 3 sẽ giải quyết “tôn giáo biến đổi khí hậu” bằng cách xem xét hoặc hủy bỏ 31 quy định liên quan đến khí thải xe cộ, quản lý tro than và nước thải dầu khí.
Đề xuất quy định mới sẽ chuyển sang giai đoạn lấy ý kiến đóng góp và sẽ đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ các luật sư và tổ chức môi trường như Earthjustice và Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC). Các tổ chức này khẳng định EPA có nghĩa vụ pháp lý phải điều chỉnh khí thải nhà kính, dẫn chứng các vụ kiện quan trọng như vụ Massachusetts kiện EPA năm 2007, trong đó xác định khí nhà kính phải được EPA quy định theo Đạo luật Không khí sạch.
Meredith Hawkins, Giám đốc pháp lý khí hậu liên bang tại NRDC, cho biết: “Chúng tôi sẽ theo dõi chặt chẽ để xem liệu EPA có tiếp tục hủy bỏ các tiêu chuẩn cứu mạng này dựa trên một lý thuyết pháp lý vô lý hay không. NRDC sẵn sàng bảo vệ quyền được hít thở của công chúng tại tòa án nếu cần.”
Việc cắt giảm giới hạn lịch sử về khí thải nhà kính từ nhà máy điện không chỉ ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu toàn cầu mà còn có thể gây ra những tác động dây chuyền đối với sức khỏe con người và nền kinh tế. Đốt nhiên liệu hóa thạch giải phóng carbon dioxide cũng như các chất gây ô nhiễm không khí khác, bao gồm oxit nitơ, lưu huỳnh dioxide, thủy ngân và các hạt mịn, những chất liên quan đến tăng nguy cơ mắc các vấn đề hô hấp và bệnh tim mạch. Điều chỉnh lượng khí thải carbon từ nhà máy điện cũng giúp giảm ô nhiễm không khí nói chung cho các cộng đồng sống gần nhà máy, theo Laura Kate Bender, Phó Chủ tịch phụ trách vận động chính sách toàn quốc tại Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ.
Harvey Reiter, một luật sư chuyên về năng lượng và tiện ích, kiêm giáo sư luật tại Đại học George Washington, nhận định nếu EPA tiến hành hủy bỏ theo kế hoạch, ông dự đoán một số công ty năng lượng và tiện ích đã điều chỉnh hoạt động và đầu tư dài hạn vào năng lượng tái tạo có thể sẽ kiện chính quyền Tổng Thống Donald Trump. Ông nói: “Tác động lớn nhất của các quy định được đề xuất là sự không chắc chắn và bất ổn. Không ai biết phải làm gì tiếp theo. Nó khiến các quyết định đầu tư khó khăn hơn, các quyết định về tuyển dụng nhân sự khó khăn hơn. Nó tạo ra rất nhiều sự không chắc chắn trên thị trường.”
Nguồn tin từ NBC News cho biết, việc cắt giảm carbon trong ngành điện lực là một công cụ quan trọng để chống biến đổi khí hậu, vốn được xem là một tình trạng khẩn cấp về sức khỏe.
