Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) dưới thời Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đang tăng cường bắt giữ người di dân ngay tại các tòa án di trú và văn phòng dịch vụ công dân trên khắp nước Mỹ. Chiến thuật mới này đang gây lo ngại sâu sắc cho cộng đồng và các chuyên gia pháp lý, khi nó được coi là một cách để đẩy nhanh quá trình trục xuất, bỏ qua các quy trình pháp lý thông thường.
Theo tin từ NBC News, nhiều vụ bắt giữ xảy ra ngay sau khi phiên tòa di trú kết thúc, thậm chí sau khi thẩm phán ra quyết định bác bỏ hoặc đóng hồ sơ. Điều này khiến nhiều người di dân từ trạng thái vui mừng hay nhẹ nhõm chuyển sang sợ hãi và tuyệt vọng khi bị còng tay dẫn đi ngay tại hành lang tòa án hoặc thang máy.
Ông Julio David Pérez Rodríguez, một người Cuba 22 tuổi, là một trong những trường hợp điển hình. Sau khi dự phiên điều trần xin quy chế tị nạn ở Miami, anh đã bị mật vụ bắt giữ. Video về cảnh bắt giữ đầy xúc động của anh đã được Noticias Telemundo phát sóng, trong đó Pérez Rodríguez bày tỏ sự hoang mang: “Nếu tôi không làm gì phạm pháp, tại sao lại còng tay tôi? Chúng tôi đến đất nước này để tìm kiếm tự do… Chuyện gì đang xảy ra với đất nước này vậy?”
Luật sư Gregory Chen, Giám đốc quan hệ chính phủ của Hiệp hội Luật sư Di trú Mỹ (AILA), nhấn mạnh rằng nhiều người bị bắt đang tuân thủ nghiêm ngặt quy trình pháp lý, đến tòa để xin tị nạn hoặc tìm kiếm các biện pháp bảo vệ hợp pháp khác. Ông cho rằng họ có quyền được thụ lý hồ sơ một cách công bằng.
Chiến dịch bắt giữ này dường như là nỗ lực của chính quyền Tổng Thống Donald Trump nhằm bỏ qua các biện pháp bảo vệ theo hiến pháp dành cho người di dân. Theo quan sát của các luật sư, công tố viên của ICE đang yêu cầu thẩm phán bác bỏ hồ sơ di trú, đôi khi chỉ bằng lời nói và yêu cầu chấp thuận ngay lập tức, bất chấp quy định của tòa án thường yêu cầu văn bản và cho phép đương sự có thời gian phản hồi (thường là 10 ngày).
Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại các văn phòng Dịch vụ Công dân và Di trú Mỹ (USCIS), nơi xử lý các hồ sơ xin quốc tịch, thẻ xanh, visa làm việc và các quyền lợi khác. Luật sư đang khuyến cáo người di dân yêu cầu công tố viên ICE đưa ra yêu cầu bằng văn bản và đòi hỏi có thời gian để phản hồi.
Một số thẩm phán di trú, vốn thuộc nhánh hành pháp chứ không phải tư pháp, dường như đang chấp thuận yêu cầu của ICE và nhanh chóng bác bỏ hồ sơ, mở đường cho việc trục xuất cấp tốc, còn gọi là “expedited removal”. Quy trình này thường chỉ áp dụng cho người bị bắt gần biên giới hoặc ở Mỹ chưa quá hai năm, nhưng đang được ICE mở rộng áp dụng khắp nơi.
Các chuyên gia lo ngại sự hợp tác giữa tòa án và ICE đang biến tòa án thành một phần của chiến dịch thực thi pháp luật, khiến người di dân sợ hãi không dám đến dự phiên tòa, ngay cả khi họ có quyền được xử lý theo luật. Điều này làm suy yếu nguyên tắc thượng tôn pháp luật.
Các vụ bắt giữ ráo riết đã được ghi nhận tại nhiều thành phố lớn như Miami, San Francisco, Sacramento (California), San Antonio, và New York City, gây ra làn sóng phản đối từ cộng đồng và các nhà hoạt động xã hội. Theo NBC News, một học sinh trung học ở New York City cũng bị ICE bắt sau phiên điều trần của em vào tuần trước, làm dấy lên sự phẫn nộ.
Các nhà hoạt động cho rằng việc bắt giữ những người đang tuân thủ quy trình pháp lý là sự lãng phí nguồn lực, vì nhiều người vẫn có khả năng vượt qua các buổi phỏng vấn ‘credible fear’ (chứng minh nỗi sợ hãi có cơ sở) và cuối cùng sẽ trở lại tòa án để xin tị nạn.
Sự hiện diện ngày càng tăng của ICE tại tòa án đang tạo ra một không khí căng thẳng và đe dọa, ảnh hưởng tiêu cực đến những người đang chờ đợi được xử lý hồ sơ một cách công bằng.
