Dữ liệu mới từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) công bố vào thứ Sáu vừa qua đã đặt ra nghi vấn nghiêm trọng về việc liệu Trung Quốc có thực sự mua hàng triệu giạ đậu nành Mỹ như phía chính quyền Tổng Thống Donald Trump đã tuyên bố hồi tháng trước hay không.
Báo cáo của USDA, được công bố sau khi chính phủ mở cửa trở lại, chỉ ra rằng chỉ có hai giao dịch mua đậu nành Mỹ của Trung Quốc kể từ hội nghị thượng đỉnh ở Hàn Quốc, với tổng cộng 332.000 tấn. Con số này thấp hơn nhiều so với 12 triệu tấn mà Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins cho biết Trung Quốc đã đồng ý mua vào tháng Giêng, và còn xa mới đạt mức 25 triệu tấn mà bà nói họ sẽ mua trong ba năm tới.
Nông dân Mỹ từng hy vọng khách hàng lớn nhất của họ sẽ nối lại việc mua nông sản. Tuy nhiên, Tanner Ehmke, nhà kinh tế trưởng về ngũ cốc và hạt có dầu tại CoBank, cho biết Trung Quốc hiện không có nhiều động lực để mua hàng từ Mỹ. Họ đang có sẵn lượng đậu nành đã mua từ Brazil và các nước Nam Mỹ khác trong năm nay, cùng với mức thuế quan còn lại khiến đậu nành Mỹ đắt hơn đậu nành Brazil.
Ông Ehmke nhận định: “Chúng ta vẫn còn cách xa những gì đã được quảng bá từ phía Hoa Kỳ về thỏa thuận đã đạt được.”
Bắc Kinh vẫn chưa xác nhận bất kỳ thỏa thuận mua đậu nành chi tiết nào, mà chỉ cho biết hai bên đã đạt được “sự đồng thuận” về việc mở rộng thương mại nông sản. Ông Ehmke nói rằng ngay cả khi Trung Quốc có hứa mua đậu nành Mỹ, họ có thể chỉ đồng ý mua nếu giá cả hợp lý.
Tổng Thống Donald Trump cho biết đội ngũ của ông đã nói chuyện với các quan chức Trung Quốc vào hôm thứ Sáu và họ đã đảm bảo với Tòa Bạch Ốc rằng sẽ mua nhiều đậu nành hơn, nhưng ông không đưa ra chi tiết về số lượng.
“Họ đang trong quá trình không chỉ mua một ít mà sẽ mua rất nhiều đậu nành,” ông nói với các phóng viên.
Mức thuế quan của Trung Quốc đối với đậu nành Mỹ vẫn ở mức cao khoảng 24%, mặc dù đã giảm 10 điểm phần trăm sau hội nghị thượng đỉnh.
Giá đậu nành đã giảm mạnh 23 cent xuống còn 11,24 USD/giạ vào thứ Sáu. Ông Ehmke cho biết “đó là phản ứng của thị trường trước sự thiếu hụt nhu cầu từ Trung Quốc được xác nhận trong dữ liệu của USDA hôm nay.” Giá vẫn cao hơn so với trước thỏa thuận, khi bán với giá 10,60 USD/giạ, nhưng giá có thể tiếp tục giảm trừ khi có các giao dịch mua mới đáng kể.
Trước thỏa thuận thương mại, Tổng Thống Donald Trump đã hứa sẽ có một gói hỗ trợ cho nông dân để giúp họ vượt qua cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Gói này đã bị tạm hoãn trong thời gian chính phủ đóng cửa, và giờ đây không rõ liệu chính quyền có đưa ra hỗ trợ cho nông dân như Tổng Thống Donald Trump đã làm trong nhiệm kỳ đầu tiên hay không.
Nông dân Mỹ đã từng trải qua điều này sau cuộc chiến thương mại đầu tiên của Tổng Thống Donald Trump với Trung Quốc. Thỏa thuận thương mại mà Trung Quốc ký với Hoa Kỳ vào năm 2020 đã hứa hẹn lượng mua lớn nông sản Mỹ. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn thương mại giữa hai quốc gia ngay khi thỏa thuận có hiệu lực. Năm 2022, xuất khẩu nông sản của Hoa Kỳ sang Trung Quốc đạt mức kỷ lục, nhưng sau đó lại giảm.
Giá đậu nành thực tế vẫn còn cao hơn một chút so với một năm trước ngay cả khi không có lượng mua thông thường của Trung Quốc, vốn chiếm khoảng một phần tư sản lượng của Hoa Kỳ. Đó là do sản lượng đậu nành năm nay hơi nhỏ hơn trong khi nhu cầu trong nước vẫn mạnh mẽ với sự tăng trưởng liên tục của sản xuất nhiên liệu sinh học.
Tuy nhiên, nông dân đang phải đối mặt với chi phí phân bón, hạt giống, thiết bị và nhân công tăng vọt trong năm nay, điều này đang ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ. Caleb Ragland, một nông dân ở Kentucky và là chủ tịch Hiệp hội Đậu nành Hoa Kỳ, cho biết ông lo ngại rằng hàng ngàn nông dân có thể phá sản trong năm nay nếu không có lượng mua đáng kể từ Trung Quốc hoặc sự hỗ trợ của chính phủ.
Ông Ragland nói rằng ông vẫn lạc quan rằng Trung Quốc sẽ thực hiện các giao dịch mua hàng, nhưng hiện tại rất khó để tin tưởng khi chỉ có rất ít giao dịch được báo cáo.
“Chúng tôi không muốn giả định họ sẽ không làm vậy. Nhưng sẽ là một ngày tuyệt vời khi chúng tôi thực sự giao những lô đậu nành đó, và khi tiền đã nằm trong tay tôi và giao dịch hoàn tất,” ông Ragland nói.
Trung Quốc là nước mua đậu nành lớn nhất thế giới. Năm ngoái, Trung Quốc đã mua hơn 12,5 tỷ USD trong số gần 24,5 tỷ USD đậu nành xuất khẩu của Hoa Kỳ.
Nhưng Trung Quốc đã ngừng mua đậu nành Mỹ trong năm nay sau khi Tổng Thống Donald Trump áp đặt thuế quan và tiếp tục chuyển phần lớn việc mua hàng sang Nam Mỹ. Ngay cả trước cuộc chiến thương mại, đậu nành Brazil đã chiếm hơn 70% lượng nhập khẩu của Trung Quốc trong năm ngoái, trong khi thị phần của Hoa Kỳ giảm xuống còn 21%, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới.
Ông Ragland cho biết mọi nhà cung cấp ông nói chuyện đều cho biết họ sẽ tăng giá cho năm tới, điều này sẽ tiếp tục gây áp lực lên nông dân.
“Chúng tôi vẫn đang đối mặt với thua lỗ lớn và tình trạng thua lỗ vẫn còn rất rõ ràng khi chúng tôi lên kế hoạch ngân sách cho năm 26,” ông nói.
Theo tin từ AP ngày 14 tháng 11 năm 2025.
