KYIV, Ukraine (AP) — Các đồng minh phương Tây của Ukraine vào Thứ Bảy đã đoàn kết phản đối một kế hoạch hòa bình do Hoa Kỳ đề xuất, bị nhiều bên coi là thiên vị Moscow, bất chấp cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào quốc gia láng giềng. Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã cam kết người dân Ukraine “sẽ luôn bảo vệ” quê hương mình.
Một phái đoàn Ukraine, với sự hỗ trợ từ đại diện của Pháp, Đức và Vương quốc Anh, đang chuẩn bị cho các cuộc đàm phán trực tiếp với Washington tại Thụy Sĩ vào Chủ Nhật.
Bản kế hoạch 28 điểm do Hoa Kỳ đưa ra nhằm chấm dứt cuộc chiến gần bốn năm đã gây ra sự báo động ở Kyiv và các thủ đô Châu Âu. Tổng thống Zelenskyy cho biết đất nước ông có thể phải đối mặt với lựa chọn nghiệt ngã giữa việc bảo vệ các quyền chủ quyền của mình và duy trì sự hỗ trợ của Mỹ mà họ đang rất cần.
Phát biểu với các phóng viên bên ngoài Tòa Bạch Ốc vào Thứ Bảy, Tổng Thống Donald Trump nói rằng đề xuất của Hoa Kỳ không phải là “đề nghị cuối cùng” của ông.
Tổng Thống Donald Trump nói: “Tôi muốn đạt được hòa bình. Lẽ ra điều đó phải xảy ra từ lâu rồi. Cuộc chiến Ukraine với Nga lẽ ra không bao giờ nên xảy ra. Bằng cách này hay cách khác, chúng ta phải chấm dứt nó.”
Kế hoạch của Hoa Kỳ dự kiến Ukraine sẽ nhượng lại lãnh thổ cho Nga, điều mà Kyiv đã nhiều lần bác bỏ, đồng thời giảm quy mô quân đội và phong tỏa con đường gia nhập NATO mà Ukraine mong muốn. Kế hoạch này chứa đựng nhiều yêu sách lâu nay của Moscow, đồng thời chỉ đưa ra những đảm bảo an ninh hạn chế cho Kyiv.
Vào Thứ Bảy, các nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu (EU), Canada và Nhật Bản đã ra một tuyên bố chung hoan nghênh nỗ lực hòa bình của Hoa Kỳ, nhưng phản đối các nguyên tắc cốt lõi của kế hoạch.
Tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi sẵn sàng tham gia để đảm bảo một nền hòa bình bền vững trong tương lai. Chúng tôi rõ ràng về nguyên tắc rằng biên giới không được thay đổi bằng vũ lực. Chúng tôi cũng lo ngại về các giới hạn được đề xuất đối với lực lượng vũ trang của Ukraine, điều này sẽ khiến Ukraine dễ bị tấn công trong tương lai.” Tuyên bố nói thêm rằng bất kỳ quyết định nào liên quan đến NATO và EU sẽ cần sự đồng thuận của các quốc gia thành viên.
Các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và Vương quốc Anh đã họp trong ngày bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Johannesburg, Nam Phi, để thảo luận về cách hỗ trợ Kyiv, theo một nguồn tin giấu tên. Thủ tướng Đức Friedrich Merz nói với các phóng viên tại hội nghị rằng “các cuộc chiến tranh không thể kết thúc bởi các cường quốc mà không có sự tham gia của các quốc gia bị ảnh hưởng,” và nhấn mạnh Kyiv cần những đảm bảo vững chắc. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho rằng kế hoạch hòa bình của Hoa Kỳ cho Ukraine “yêu cầu tham vấn rộng rãi hơn” vì “nó quy định nhiều điều liên quan đến người Châu Âu,” như tài sản bị phong tỏa của Nga và việc Ukraine gia nhập Liên minh Châu Âu. Các vấn đề an ninh của Châu Âu cũng phải được tính đến, ông Macron nói thêm: “Chúng tôi muốn một nền hòa bình vững chắc và lâu dài.”
Ông Merz và ông Macron cho biết các đặc phái viên từ Đức, Pháp, Vương quốc Anh và EU sẽ tham gia cùng các nhà đàm phán Ukraine khi họ gặp phái đoàn Hoa Kỳ tại Geneva vào Chủ Nhật để thảo luận về đề xuất của Washington. Tổng thống Zelenskyy đã xác nhận cuộc họp này vào Thứ Bảy, sau khi Tổng Thống Donald Trump đặt thời hạn cho Kyiv phải phản hồi kế hoạch trước Thứ Năm tới.
Các nhà lãnh đạo Châu Âu từ lâu đã cảnh báo chống lại việc thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình vội vàng, coi tương lai của chính họ đang bị đe dọa trong cuộc chiến của Ukraine để đẩy lùi Nga, và kiên quyết phải được tham vấn trong các nỗ lực hòa bình.
Các đồng minh chủ chốt của Kyiv ở Châu Âu đã nhắc lại những bảo lưu của họ về sự sẵn sàng của Điện Kremlin để chấm dứt chiến tranh. “Hết lần này đến lần khác, Nga giả vờ nghiêm túc về hòa bình, nhưng hành động của họ không bao giờ phù hợp với lời nói,” Thủ tướng Anh Keir Starmer nói với các phóng viên trước hội nghị thượng đỉnh G20, vài ngày sau một cuộc tấn công của Nga vào miền tây Ukraine đã giết chết hơn hai chục thường dân. Ông Starmer sau đó nói thêm rằng cố vấn an ninh quốc gia của ông sẽ nằm trong số các đặc phái viên phương Tây tại Geneva.
Tổng thống Zelenskyy, trong một bài phát biểu qua video được công bố vào Thứ Bảy, cho biết các đại diện Ukraine tại các cuộc đàm phán Geneva “biết cách bảo vệ lợi ích quốc gia của Ukraine và chính xác những gì cần thiết để ngăn chặn Nga thực hiện” một cuộc xâm lược khác. Ông nói thêm: “Hòa bình thực sự luôn dựa trên an ninh và công lý.”
Chín quan chức sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán, bao gồm Chánh Văn phòng Tổng thống Zelenskyy Andrii Yermak và đặc phái viên hàng đầu Rustem Umerov, theo một tuyên bố được đăng trên trang web của Tổng thống Ukraine. Tuyên bố cũng nói rằng các nhà đàm phán được ủy quyền để làm việc trực tiếp với Nga.
Vào Thứ Bảy, Ukraine đã tưởng niệm “nạn đói lớn” mà lãnh đạo Liên Xô Josef Stalin đã áp đặt vào đầu những năm 1930, dẫn đến hàng triệu người chết.
“Tất cả chúng ta đều biết tại sao và bằng cách nào hàng triệu người của chúng ta đã chết vì đói, và hàng triệu người không bao giờ được sinh ra. Và chúng ta một lần nữa đang tự vệ chống lại Nga, quốc gia không hề thay đổi và một lần nữa lại mang đến cái chết,” Tổng thống Zelenskyy nói trong một bài đăng trên Telegram nhân Ngày Tưởng niệm Holodomor.
Ông nói thêm: “Chúng ta đã bảo vệ, đang bảo vệ và sẽ luôn bảo vệ Ukraine. Bởi vì chỉ ở đây mới là nhà của chúng ta. Và ở nhà của chúng ta, Nga chắc chắn sẽ không phải là chủ.”
Theo Associated Press.
