Nghiên cứu mới cho thấy hai mầm bệnh bất ngờ đã góp phần tàn sát đội quân Grande Armée khét tiếng của Napoleon Bonaparte.
Trong chiến dịch xâm lược Nga năm 1812, Napoleon đã dẫn dắt đội quân lớn nhất châu Âu từng thấy. Tuy nhiên, khi rút quân, đội quân này đã đối mặt với thất bại thảm khốc, không phải bởi súng đạn mà bởi vi khuẩn.
Các nhà khoa học phân tích DNA từ răng của những binh sĩ tử trận trong cuộc rút quân khỏi Moscow đã xác định được hai căn bệnh chính đã tàn phá đội quân của Hoàng đế Napoleon. Trước đây, người ta thường cho rằng bệnh sốt phát ban (typhus) là căn bệnh phổ biến nhất.
Sử dụng kỹ thuật giải trình tự toàn bộ bộ gen, nhóm nghiên cứu đã phân tích DNA cổ từ hài cốt của 13 binh sĩ được tìm thấy gần Vilnius, Lithuania. Họ đã xác định được hai mầm bệnh “chưa từng được ghi nhận trước đây”: Salmonella enterica thuộc nhóm Paratyphi C, nguyên nhân gây bệnh sốt phó thương hàn, và Borrelia recurrentis, vi khuẩn gây bệnh sốt tái phát.
Các nhà khoa học cho biết những căn bệnh này có khả năng phát triển mạnh trong điều kiện vệ sinh kém. Triệu chứng được ghi nhận trong quân đội Napoleon như sốt và tiêu chảy cũng phù hợp với các mô tả lịch sử.
Theo nghiên cứu, một kịch bản hợp lý cho sự tử vong hàng loạt là sự kết hợp của mệt mỏi, giá lạnh và nhiều căn bệnh, bao gồm sốt phó thương hàn và sốt tái phát do chấy rận.
Mặc dù sốt tái phát do chấy rận có thể không gây tử vong trực tiếp, nhưng nó có thể làm suy yếu nghiêm trọng những binh sĩ đã kiệt sức. Nghiên cứu trước đó đã tìm thấy dấu vết của vi khuẩn gây bệnh sốt phát ban, nhưng nghiên cứu mới này không tìm thấy bằng chứng về các bệnh đó.
Ước tính khoảng 300.000 binh sĩ đã thiệt mạng trong cuộc rút quân của Napoleon. Tin từ NBC News ngày 25/10/2025.
