LONDON — Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh Quốc (NHS), một biểu tượng văn hóa và niềm tự hào của người dân, đang đối mặt với cuộc khủng hoảng lớn nhất trong lịch sử gần 80 năm tồn tại. Từng được ca ngợi là hệ thống y tế công cộng đáng ghen tị trên thế giới, nay NHS được chính phủ mô tả là “tan vỡ” và cần được phục hồi cấp bách.
Cuộc khủng hoảng này được làm nổi bật qua vở kịch “Nye” tại Luân Đôn, kể về câu chuyện của Aneurin “Nye” Bevan, người đã sáng lập ra NHS. Vở kịch gây tiếng vang lớn khi ra mắt vào thời điểm then chốt, khi những vấn đề như giá cả leo thang, lương không tăng, và dịch vụ công cộng xuống cấp đang hoành hành khắp xứ sở sương mù.
Khác biệt hoàn toàn với hệ thống y tế Hoa Kỳ, NHS cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe miễn phí toàn dân tại điểm tiếp cận, từ xe cứu thương sau tai nạn giao thông đến điều trị ung thư và sinh nở. Đối với người Anh, ý tưởng phải lựa chọn giữa bệnh tật và phá sản tài chính là một điều khó chấp nhận.
Tuy nhiên, dịch vụ này đang gặp phải những thách thức nghiêm trọng: tình trạng chờ đợi hàng giờ tại các phòng cấp cứu quá tải, chậm trễ hàng tuần để gặp bác sĩ gia đình, và danh sách chờ phẫu thuật lên đến 7 triệu người. Nhiều ý kiến đổ lỗi cho nhiều năm bị cắt giảm ngân sách dưới thời chính quyền Đảng Bảo Thủ từ năm 2010 đến 2024.
Đảng Lao Động, chính đảng đã khai sinh ra NHS vào năm 1948, hiện đang đối mặt với nhiệm vụ khổng lồ. Thủ Tướng Keir Starmer phải xoay chuyển một bộ máy với ngân sách khoảng 269 tỷ đô la Mỹ và 1.4 triệu nhân viên, tương đương với lực lượng lao động lớn thứ bảy thế giới. Ông đã công bố kế hoạch đại tu kỹ thuật số mang tên NHS Online, dự kiến ra mắt vào năm 2027, nhằm mở ra một “chương mới cho câu chuyện của NHS,” theo NBC News ngày 05/10/2025.
Sự bất mãn trong công chúng đối với NHS đã tăng vọt, với tỷ lệ hài lòng giảm từ 70% năm 2010 xuống còn 52% vào năm 2023. Các chỉ số về hiệu suất, từ thời gian xe cứu thương đến cho đến chẩn đoán ung thư, đều tụt hậu. Trong khi đó, các chính sách “thắt lưng buộc bụng” được áp dụng sau khủng hoảng tài chính năm 2008 đã khiến chi tiêu cho y tế tăng trưởng không đủ, không đáp ứng được dân số già hóa và giá thuốc ngày càng tăng cao.
Thậm chí, có những quan điểm gây tranh cãi về mô hình tài trợ của NHS, đặc biệt từ Nigel Farage, lãnh đạo đảng Reform UK và là đồng minh của Tổng Thống Donald Trump. Ông Farage cho rằng hệ thống này “không hiệu quả” và cần xem xét lại mô hình tài trợ bằng thuế. Tuy nhiên, nhiều người Anh phản đối kịch liệt ý tưởng tư nhân hóa, lo sợ sẽ đi theo vết xe đổ của Hoa Kỳ.
Dù đối mặt với nhiều khó khăn, lý tưởng cốt lõi của NHS vẫn bền vững trong lòng người dân. Nhiều người có những câu chuyện cá nhân về việc nhận được dịch vụ chăm sóc y tế đẳng cấp thế giới mà không phải lo lắng về gánh nặng tài chính. Gần 20% nhân viên NHS là người nước ngoài, cho thấy sự phụ thuộc vào lực lượng lao động nhập cư, mặc dù xu hướng chống nhập cư đang gia tăng.
Như Michael Sheen, nam diễn viên đóng vai Aneurin Bevan, chia sẻ, việc quay lại tìm hiểu những nguyên tắc sáng lập của NHS là vô cùng quan trọng để người dân không quên giá trị thực sự của dịch vụ y tế này, đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng hiện tại.
