Việc Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đe dọa áp thuế quan cao đối với Brazil dường như đã gây phản tác dụng, trái ngược với ý định ban đầu của ông là hỗ trợ đồng minh, cựu Tổng Thống Brazil Jair Bolsonaro.
Tuần trước, Tổng Thống Trump đã gửi thư cho Tổng Thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, đe dọa áp mức thuế nhập khẩu 50% và liên kết trực tiếp quyết định này với vụ xét xử ông Bolsonaro, mà ông gọi là một “cuộc săn phù thủy”. Trong một lá thư thứ hai gửi riêng cho ông Bolsonaro, Tổng Thống Trump viết: “Vụ xét xử này phải chấm dứt ngay lập tức!” và cho biết ông đã “mạnh mẽ bày tỏ” sự phản đối của mình thông qua chính sách thuế quan.
Tuy nhiên, thay vì lùi bước, Tối Cao Pháp Viện Brazil đã đẩy mạnh vụ án, khiến tình hình pháp lý của ông Bolsonaro trở nên tồi tệ hơn. Sáng thứ Sáu (18/7/2025), cảnh sát liên bang đã khám xét nhà riêng và văn phòng chính trị của ông Bolsonaro. Cựu Tổng Thống đã bị buộc phải đeo thiết bị theo dõi ở mắt cá chân, cấm sử dụng mạng xã hội và phải đối mặt với nhiều hạn chế khác.
Trong khi đó, Tổng Thống Lula – người đang đối mặt với tỷ lệ không được lòng dân ngày càng cao, sự phản đối gia tăng trong Quốc Hội và những rủi ro lớn đối với khả năng tái tranh cử của mình – dường như lại được hưởng lợi chính trị từ tình hình này. Ông Lula, 79 tuổi, đang tại nhiệm nhiệm kỳ thứ ba không liên tục trong sự nghiệp chính trị lâu dài của mình, đang chứng kiến sự chấp nhận trở lại, sự ủng hộ của Quốc Hội chống lại Tổng Thống Trump và những lời kêu gọi ông tranh cử lần cuối để bảo vệ chủ quyền của Brazil.
Tổng Thống Lula xuất hiện với vẻ tràn đầy năng lượng hơn kể từ thông báo của Tổng Thống Trump. Tại một hội nghị sinh viên toàn quốc vào thứ Năm, ông đã đội chiếc mũ màu xanh với dòng chữ “Brazil có chủ quyền Đoàn kết chúng ta”, một sự đối lập rõ rệt với chiếc mũ đỏ “MAGA” của Tổng Thống Trump. “Một người nước ngoài sẽ không ra lệnh cho vị Tổng Thống này,” ông tuyên bố trước đám đông, và gọi việc tăng thuế là “sự tống tiền không thể chấp nhận được.”
Ảnh hưởng tích cực này không phải là lần đầu tiên xảy ra với Tổng Thống Lula. Các hành động của Tổng Thống Trump nhắm vào các quốc gia khác đã từng thúc đẩy các đối thủ ý thức hệ ở Canada và Úc, thay vì củng cố các đồng minh của ông ở cấp địa phương.
Công ty thăm dò ý kiến tư nhân Atlas cho biết vào thứ Ba rằng tỷ lệ không được lòng dân của Tổng Thống Lula đã đảo ngược sau cuộc tranh cãi với Tổng Thống Trump. Tỷ lệ ủng hộ công việc của ông Lula đã tăng từ 47.3% vào tháng Sáu lên 49.7% kể từ khi cuộc chiến thuế quan bắt đầu. Cuộc khảo sát hơn 2,800 người được thực hiện từ ngày 11-13 tháng 7, với sai số 2 điểm phần trăm. Nghiên cứu cũng cho biết 62.2% người Brazil cho rằng việc tăng thuế là không chính đáng, trong khi 36.8% đồng ý với biện pháp này.
Ngay cả cựu Phó Tổng Thống của ông Bolsonaro, Thượng Nghị Sĩ Hamilton Mourão, cũng chỉ trích động thái của Tổng Thống Trump là sự can thiệp không đúng đắn vào chính trị Brazil, mặc dù ông nói rằng ông đồng ý rằng vụ xét xử chống lại nhà lãnh đạo cực hữu này có sự thiên vị.
Công ty phân tích mạng xã hội Palver đã phân tích 20,000 tin nhắn về Tổng Thống Trump trên WhatsApp, nền tảng liên lạc được sử dụng rộng rãi nhất ở Brazil, một ngày sau thông báo của Tổng Thống Trump. Phân tích của họ cho biết người dùng cánh hữu chiếm ưu thế về nội dung lan truyền, nhưng các cuộc trò chuyện tự phát lại nghiêng về cánh tả, chế nhạo ông Bolsonaro là người phục tùng và bảo vệ chủ quyền của Brazil.
“Tổng Thống Trump đã đưa Lula trở lại cuộc chơi,” ông Thomas Traumann, một nhà tư vấn chính trị độc lập và cựu phát ngôn viên của Phủ Tổng Thống Brazil, người mà chỉ vài tuần trước còn cho rằng Tổng Thống Lula đã mất vị trí dẫn đầu trong cuộc đua Tổng Thống khi ông gặp khó khăn trong việc thực hiện các lời hứa về kinh tế, nhận định. “Tổng Thống Trump đã trao nó cho Lula trên một chiếc đĩa bạc,” ông Traumann nói thêm.
Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, những người cho đến gần đây vẫn đứng về phía ông Bolsonaro, hiện phải tìm cách làm vừa lòng Tổng Thống Lula để đàm phán với Tổng Thống Trump. Ngành nông nghiệp, khu vực kinh tế lớn nhất của Brazil và là thành trì truyền thống của cánh hữu, đã cùng nhau chỉ trích động thái của Tổng Thống Hoa Kỳ. Các nhóm ngành công nghiệp đã nhanh chóng lên tiếng tố cáo các mức thuế là có động cơ chính trị và thiếu bất kỳ lý do thương mại nào.
Dân biểu Arnaldo Jardim, một thành viên của đoàn nghị sĩ nông nghiệp, nói với ABC News rằng, “Nói chung, với ngoại lệ lớn là một cánh bảo thủ cực đoan hơn, (động thái của Tổng Thống Trump) đã gây ra sự phẫn nộ toàn quốc vì vi phạm chủ quyền của Brazil.” Ông Jardim, người đã thúc đẩy việc thông qua một dự luật đối ứng có thể được Tổng Thống Lula sử dụng nếu không có thỏa thuận nào đạt được trước thời hạn 1 tháng 8, hiếm khi đứng về phía Tổng Thống.
“Ngay cả trong các lĩnh vực ban đầu nghĩ rằng điều này có thể mang lại lợi ích cho ông Bolsonaro, nhiều người đã phải xem xét lại lập trường của họ,” ông nói. Các nhà lãnh đạo Quốc Hội hàng đầu, những người gần đây đã giúp hủy bỏ một sắc lệnh của Tổng Thống Lula nhằm tăng thuế giao dịch, đang tiến tới một cuộc đụng độ trực diện với ông. Sau thông báo của Tổng Thống Trump, họ đã ký một tuyên bố chung đồng ý với lời hứa của Tổng Thống Lula về việc sử dụng luật đối ứng chống lại Hoa Kỳ.
Trong một thay đổi khác, Quốc Hội Brazil đã quyết định bắt đầu thực hiện kế hoạch của Tổng Thống Lula nhằm miễn giảm thuế thu nhập cho hàng triệu người Brazil nghèo hơn. Nhiều chính trị gia cho rằng sáng kiến đó đã chết sau khi Tổng Thống Lula trở thành vị Tổng Thống đầu tiên trong ba thập kỷ có sắc lệnh bị các nhà lập pháp hủy bỏ.
Tại Tối Cao Pháp Viện, ông Bolsonaro đang gặp rắc rối ngày càng sâu hơn khi phiên tòa của ông tiếp tục. Đầu tuần này, công tố viên trưởng Brazil đã kêu gọi một phán quyết có tội, cáo buộc cựu Tổng Thống lãnh đạo một tổ chức tội phạm có vũ trang, cố gắng dàn dựng một cuộc đảo chính và cố gắng bãi bỏ bạo lực quy tắc dân chủ, cùng với các cáo buộc khác.
Phiên tòa dự kiến sẽ được phía bào chữa trình bày trong những tuần tới, sau đó hội đồng thẩm phán Tối Cao Pháp Viện sẽ bỏ phiếu về việc kết tội hay tha bổng ông. Cựu Tổng Thống cũng phải chịu thêm hậu quả – các hạn chế mới nhất của tòa án đối với ông Bolsonaro, bao gồm thiết bị theo dõi mắt cá chân, là một phần của cuộc điều tra thứ hai chống lại một trong những người con trai của ông, Eduardo Bolsonaro, một nhà lập pháp Brazil hiện đang sống ở Hoa Kỳ và nổi tiếng với mối quan hệ thân thiết với Tổng Thống Trump. Anh ta đã bị giám sát vì bị cáo buộc làm việc với chính quyền Hoa Kỳ để áp đặt các lệnh trừng phạt đối với các quan chức Brazil.
Thẩm phán Tối Cao Pháp Viện Alexandre de Moraes, người giám sát các vụ án hình sự chống lại ông Bolsonaro, cho biết hành động của ông và con trai ông đã cố gắng gây áp lực lên ngành tư pháp Brazil bằng cách lôi kéo Hoa Kỳ. Quyết định của tòa án đã trích dẫn cả bức thư của Tổng Thống Trump gửi Tổng Thống Lula và một số bài đăng trên mạng xã hội của cha con ông Bolsonaro ủng hộ các lệnh trừng phạt đối với các quan chức Brazil và nói tốt về thuế quan.
“Một quốc gia có chủ quyền như Brazil sẽ luôn biết cách bảo vệ nền dân chủ và chủ quyền của mình,” ông de Moraes nói. “Ngành tư pháp sẽ không cho phép bất kỳ nỗ lực nào nhằm biến hoạt động của Tối Cao Pháp Viện thành đối tượng giám sát của một quốc gia khác thông qua các hành động thù địch.”
Jair Bolsonaro nói với các nhà báo ở Brasilia, thủ đô của đất nước, rằng việc bị theo dõi mắt cá chân là một “sự sỉ nhục tối cao.” “Tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc rời Brazil, tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc đến một đại sứ quán, nhưng các biện pháp phòng ngừa là vì điều đó,” cựu Tổng Thống nói. Trong một tuyên bố, Eduardo Bolsonaro cáo buộc ông de Moraes cố gắng hình sự hóa Tổng Thống Trump và chính phủ Hoa Kỳ. “Vì ông ta không có quyền lực đối với họ, ông ta quyết định biến cha tôi thành con tin,” ông Bolsonaro con nói về vị thẩm phán. (Theo ABC News)
