WASHINGTON (AP) — Chỉ vài giờ trước khi Israel phát động các cuộc tấn công vào Iran vào sáng thứ Sáu, Tổng Thống Donald Trump vẫn còn hy vọng rằng tranh chấp kéo dài về chương trình hạt nhân của Tehran có thể được giải quyết bằng biện pháp ngoại giao mà không cần hành động quân sự.
Tuy nhiên, với chiến dịch quân sự của Israel mang tên “Rising Lion” đang diễn ra – điều mà Thủ Tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng sẽ tiếp tục “trong nhiều ngày tùy theo yêu cầu” – Tổng Thống Trump sẽ lại bị thử thách về khả năng giữ lời hứa tranh cử là đưa Hoa Kỳ ra khỏi các cuộc xung đột ở nước ngoài, thông qua chương trình “America First” của ông.
Phản ứng ban đầu của chính quyền trước cuộc tấn công của Israel không đến từ Tổng Thống Trump, mà từ Ngoại Trưởng Marco Rubio, người kiêm nhiệm vai trò cố vấn an ninh quốc gia. Ông Rubio nói rõ rằng Hoa Kỳ “không tham gia” và mối quan tâm chính của chính quyền là bảo vệ lực lượng Hoa Kỳ trong khu vực.
“Israel đã báo cho chúng tôi biết rằng họ tin hành động này là cần thiết cho việc tự vệ,” ông Rubio nói trong một tuyên bố. “Tổng Thống Trump và chính quyền đã thực hiện mọi bước cần thiết để bảo vệ lực lượng của chúng tôi và giữ liên lạc chặt chẽ với các đối tác trong khu vực. Tôi xin nói rõ: Iran không được nhắm mục tiêu vào lợi ích hoặc nhân viên của Hoa Kỳ.”
Khi Israel tăng cường kế hoạch tấn công trong những tuần gần đây, Iran đã báo hiệu rằng Hoa Kỳ sẽ phải chịu trách nhiệm trong trường hợp Israel tấn công. Lời cảnh báo này được đưa ra bởi Ngoại Trưởng Iran Abbas Araghchi ngay cả khi ông đang đàm phán với đặc phái viên của Tổng Thống Trump, Steve Witkoff, về chương trình hạt nhân đang phát triển nhanh chóng của Tehran.
Vào thứ Năm, chỉ vài giờ trước cuộc tấn công, Tổng Thống Trump vẫn lập luận rằng còn thời gian cho ngoại giao – nhưng thời gian đang cạn dần. Tòa Bạch Ốc thậm chí còn lên kế hoạch cử ông Witkoff đến Oman vào Chủ Nhật để đàm phán vòng tiếp theo với ông Araghchi. Hiện chưa rõ cuộc tấn công sẽ ảnh hưởng thế nào đến kế hoạch đàm phán này.
Tổng Thống Trump dự kiến sẽ họp với Hội Đồng An Ninh Quốc Gia tại Phòng Tình Huống vào thứ Sáu để thảo luận về con đường khó khăn phía trước.
Thượng Nghị Sĩ Tim Kaine, thuộc đảng Dân Chủ, hiếm khi đưa ra lời khen ngợi cho chính quyền Trump sau vụ tấn công vì “ưu tiên ngoại giao” và “không tham gia vào các hành động đêm nay”. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc về những gì các cuộc tấn công của Israel có thể gây ra cho nhân viên Hoa Kỳ trong khu vực.
Các quan chức Iran nói rõ rằng họ dự định trả đũa bằng hành động quyết đoán sau khi các cuộc tấn công của Israel nhắm vào cơ sở làm giàu uranium chính của Iran ở Natanz, chương trình hỏa tiễn đạn đạo của nước này, cũng như các nhà khoa học và quan chức hạt nhân hàng đầu.
Thượng Nghị Sĩ John Thune, Lãnh Đạo Phe Đa Số Thượng Viện thuộc đảng Cộng Hòa, cho biết Thượng Viện Hoa Kỳ “sẵn sàng làm việc với Tổng Thống Trump và các đồng minh của chúng ta ở Israel để khôi phục hòa bình trong khu vực và, trước hết, bảo vệ người dân Mỹ khỏi sự gây hấn của Iran, đặc biệt là quân đội và dân thường của chúng ta đang phục vụ ở nước ngoài.”
Tổng Thống Trump trong những giờ trước cuộc tấn công vẫn tỏ ra hy vọng rằng sẽ có thêm thời gian cho ngoại giao.
Tổng Thống, trong một cuộc trao đổi với các phóng viên, một lần nữa thúc giục Iran đàm phán một thỏa thuận. Ông cảnh báo rằng một “xung đột lớn” có thể xảy ra ở Trung Đông nếu không có thỏa thuận đó.
Sau đó, ông lên mạng xã hội nhấn mạnh rằng “toàn bộ chính quyền của tôi đã được chỉ đạo đàm phán với Iran.”
Miễn là còn cơ hội cho một thỏa thuận, Tổng Thống Trump nói về Israel, “Tôi không muốn họ tham chiến vì tôi nghĩ điều đó sẽ phá hỏng mọi thứ.”
Nhưng rõ ràng với chính quyền rằng Israel đang tiến gần đến hành động quân sự chống lại Iran. Bộ Ngoại Giao vào thứ Tư đã ra lệnh sơ tán tự nguyện nhân viên không thiết yếu và gia đình họ khỏi một số cơ quan ngoại giao Hoa Kỳ ở Trung Đông.
“Tôi không muốn là người không đưa ra bất kỳ cảnh báo nào, và hỏa tiễn bay vào các tòa nhà của họ. Điều đó có thể xảy ra. Vì vậy, tôi phải làm điều đó,” Tổng Thống Trump giải thích.
Trước khi Israel phát động cuộc tấn công, một số người ủng hộ Tổng Thống Trump mạnh mẽ nhất đã bày tỏ lo ngại về những gì một cuộc xung đột mở rộng khác ở Trung Đông có thể gây ra cho Tổng Thống Cộng Hòa, người đã tranh cử với lời hứa nhanh chóng chấm dứt các cuộc chiến tàn khốc ở Gaza và Ukraine. Tổng Thống Trump đã gặp khó khăn trong việc tìm giải pháp cuối cùng cho cả hai cuộc xung đột đó và thực hiện hai trong số những lời hứa tranh cử về chính sách đối ngoại lớn nhất của ông.
Sau khi chỉ trích cựu Tổng Thống Joe Biden trong chiến dịch tranh cử năm ngoái vì đã ngăn cản Israel tiến hành các cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân của Iran, Tổng Thống Trump thấy mình phải thuyết phục người Israel cho ngoại giao một cơ hội.
Nỗ lực của chính quyền Tổng Thống Trump nhằm thuyết phục Tehran từ bỏ chương trình hạt nhân của mình diễn ra sau khi Hoa Kỳ và các cường quốc khác vào năm 2015 đạt được một thỏa thuận hạt nhân toàn diện, dài hạn, giới hạn việc Iran làm giàu uranium để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế. Nhưng Tổng Thống Trump đã đơn phương rút Hoa Kỳ khỏi thỏa thuận do chính quyền Tổng Thống Obama làm trung gian vào năm 2018, gọi đó là “thỏa thuận tồi tệ nhất từ trước đến nay.”
Con đường phía trước giờ đây càng thêm mù mịt. “Không có vấn đề nào chia rẽ phe cánh hữu nhiều như chính sách đối ngoại,” Charlie Kirk, người sáng lập Turning Point USA và là đồng minh của Tòa Bạch Ốc dưới thời Tổng Thống Trump, đăng trên X vào thứ Năm. “Tôi rất lo ngại dựa trên (mọi thứ) tôi đã thấy ở cấp cơ sở trong vài tháng qua rằng điều này sẽ gây ra sự chia rẽ lớn trong phong trào MAGA và có khả năng làm gián đoạn đà tiến và nhiệm kỳ Tổng Thống cực kỳ thành công của chúng ta.”
Jack Posobiec, một người ủng hộ Tổng Thống Trump nổi tiếng khác, cảnh báo rằng “một cuộc tấn công trực tiếp vào Iran ngay bây giờ sẽ chia rẽ thảm hại liên minh của Tổng Thống Trump.”
Rosemary Kelanic, giám đốc chương trình Trung Đông tại Defense Priorities, cho biết công việc phía trước cho Tổng Thống Trump và đội ngũ của ông là bảo vệ lực lượng Hoa Kỳ, những người rất dễ bị tổn thương trước sự trả đũa của Iran.
“Cuộc tấn công của Israel vào Iran không được trở thành cuộc chiến của Hoa Kỳ,” bà Kelanic nói. “Công chúng Hoa Kỳ áp đảo phản đối một cuộc can dự quân sự khác ở Trung Đông vì lý do chính đáng – một chiến dịch quân sự không có hồi kết ở Iran sẽ có nguy cơ lặp lại những sai lầm thảm khốc của cuộc chiến năm 2003 ở Iraq, điều vô tình đã tăng cường ảnh hưởng của Tehran ở đó.”
Theo The Associated Press và The Seattle Times.
