Israel cho biết họ tấn công Iran nhằm ngăn chặn Tehran chế tạo vũ khí hạt nhân, coi đây là mối đe dọa hiện hữu. Tuy nhiên, một số chuyên gia quan sát lại lo ngại rằng hành động này về lâu dài có thể có tác dụng ngược lại: khiến Iran và các quốc gia khác nuôi hy vọng sở hữu vũ khí hạt nhân tin rằng đây là công cụ thiết yếu để bảo vệ mình khỏi các cuộc tấn công.
Các quốc gia như Bắc Hàn trước đây đã viện dẫn trường hợp của Libya, nơi nhà lãnh đạo Moammar Gadhafi từ bỏ chương trình vũ khí non trẻ nhưng vẫn bị lật đổ vào năm 2011 sau can thiệp của NATO. Đây là một trong những lý do khiến Bình Nhưỡng phát triển kho vũ khí của mình – được cho là có khả năng bắn tới San Francisco và các thành phố khác của Hoa Kỳ – nhằm tự bảo vệ trước các nỗ lực thay đổi chế độ từ phương Tây.
Ông Robert Kelly, giáo sư chuyên về phổ biến hạt nhân tại Đại học Quốc gia Pusan của Hàn Quốc, nhận định: “Nếu nhìn vào 5 hoặc 6 năm qua, chúng ta thấy một chuỗi các sự kiện lặp đi lặp lại cho thấy vũ khí hạt nhân là một công cụ răn đe thực sự, thực sự mạnh mẽ.” Theo ông, như Iran vừa thấy, “nếu bạn không có chúng, bạn sẽ bị ném bom.”
Ông Kelly nằm trong số các chuyên gia lo ngại rằng cuộc tấn công của Israel vào Iran sẽ kích hoạt sự phổ biến hạt nhân cả theo chiều ngang (các quốc gia không có vũ khí hạt nhân tìm cách sở hữu) và chiều dọc (các quốc gia đã có vũ khí hạt nhân xây dựng thêm). Điều này sẽ đẩy nhanh một xu hướng đã tồn tại, theo các tổ chức giám sát như Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) có trụ sở tại Thụy Điển.
Bản báo cáo thường niên năm 2025 của SIPRI cho biết: “Các dấu hiệu cho thấy một cuộc chạy đua vũ khí mới đang gia tăng với nhiều rủi ro và bất ổn hơn so với cuộc chạy đua trước đây.” Mỹ và Nga đang hiện đại hóa vũ khí của họ, trong khi Trung Quốc là quốc gia sản xuất đầu đạn nhanh nhất. Ấn Độ và Pakistan cũng đã phát triển các hệ thống mới, với mối thù kéo dài hàng thập kỷ của họ suýt biến thành xung đột vào đầu năm nay.
Về các thành viên mới tiềm năng của câu lạc bộ hạt nhân, ông Kelly nói: “Quốc gia rõ ràng nhất là chính Iran.” Ông tin rằng ngay sau khi cuộc chiến này kết thúc, Tehran sẽ quay lại và chế tạo vũ khí hạt nhân. Điều này cũng phù hợp với nhận định của các cựu quan chức Hoa Kỳ đưa ra trước đó, rằng các cuộc tấn công của Israel có thể thúc đẩy Tehran nhanh chóng chế tạo bom.
Điều này có thể tạo ra hiệu ứng “thác đổ”. Một Iran có vũ khí hạt nhân sẽ gây lo ngại lớn cho Israel – quốc gia ước tính có khoảng 90 đầu đạn hạt nhân dù chưa bao giờ công khai xác nhận. Nó cũng sẽ gây ra những lo ngại nghiêm trọng cho các đối thủ Hồi giáo Sunni lịch sử của Iran, như Ả Rập Saudi, bất chấp mối quan hệ gần đây có phần hòa giải.
Theo Tổ chức Sáng kiến Đe dọa Hạt nhân (NTI), một tổ chức phi lợi nhuận tại Washington D.C., “Mặc dù Ả Rập Saudi không sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, các quan chức Saudi đã bày tỏ rằng họ sẽ mua vũ khí hạt nhân nếu đối thủ khu vực của họ, Iran, có được.”
Trong khi đó, Bắc Hàn có lẽ sẽ coi các cuộc tấn công của Israel là sự xác nhận đanh thép cho đường lối của mình. Decker Eveleth, một nhà phân tích tại CNA Corporation tập trung vào chương trình vũ khí của Bắc Hàn, đăng trên X (Twitter) rằng cuộc tấn công của Israel “chính xác là loại chiến dịch không kích” mà Bắc Hàn “đã dự đoán hàng thập kỷ qua và là lý do tại sao họ muốn có vũ khí hạt nhân.”
Sự lo lắng cũng gia tăng trong số các đồng minh của Mỹ, sau khi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump liên tục đặt câu hỏi về cam kết bảo vệ của Washington sau chiến tranh. Điều này đã “tạo thêm sự bất ổn,” SIPRI cho biết, và dấy lên lời kêu gọi các quốc gia này phát triển kho vũ khí riêng.
Hàn Quốc luôn được cho biết không cần vũ khí riêng vì được bảo vệ bởi “ô hạt nhân” của Washington. Giờ đây – sau khi Tổng Thống Hoa Kỳ Trump công khai gợi ý rằng họ có thể phải trả hàng tỷ đô la cho hỗ trợ quân sự của Mỹ – người dân Hàn Quốc ngày càng muốn có đầu đạn hạt nhân của riêng mình, với một cuộc thăm dò của Gallup Korea năm ngoái cho thấy tỷ lệ ủng hộ lên tới 72.8%.
Có một cuộc tranh luận nhỏ hơn nhưng đang gia tăng ở Đức, quốc gia đã ký hiệp ước khi thống nhất vào năm 1990 nói rằng họ không bao giờ được sở hữu vũ khí hạt nhân. Cơ quan thăm dò dư luận Civey hồi tháng 3 cho thấy 38% ủng hộ ý tưởng này. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cũng nói vào tháng 3 rằng “sự thay đổi sâu sắc trong địa chính trị Mỹ” có nghĩa là đất nước ông phải đánh giá các lựa chọn hạt nhân. Và ngay cả Nhật Bản – nơi biện pháp như vậy là điều cấm kỵ sau các vụ ném bom Hiroshima và Nagasaki vào cuối Thế chiến II – một cuộc tranh luận từng bị cấm đoán đã bắt đầu dấy lên bàn luận về vấn đề này.
Ông Hamish de Bretton-Gordon, cựu chỉ huy Trung đoàn Hóa học, Sinh học, Phóng xạ và Hạt nhân của Anh, tin rằng Israel không có lựa chọn nào khác ngoài tấn công Iran, vì tin rằng Iran sắp chế tạo bom. Ông cũng cho rằng vũ khí hạt nhân trong lịch sử đã góp phần vào hòa bình toàn cầu. Tuy nhiên, bức tranh toàn cầu hiện tại khiến ông lo ngại sâu sắc.
“Chừng nào có sự cân bằng và đối xứng giữa các siêu cường, thì nó sẽ tiếp tục là sự đảm bảo cho hòa bình,” ông nói về vũ khí hạt nhân. “Tuy nhiên, tất cả sự phổ biến này đang tạo ra sự mất cân bằng.” Ông thêm rằng các chương trình vũ khí của Washington và thậm chí Moscow có thể “đủ mạnh mẽ để đảm bảo một phán đoán sai lầm, một tai nạn hoặc hiểu lầm không dẫn đến việc ai đó khai hỏa vũ khí,” nhưng “tôi sẽ không tự tin như vậy với một số quốc gia khác: Iran, có khả năng là Pakistan và đặc biệt là Bắc Hàn.”
Theo tin từ NBC News ngày 16 tháng 6 năm 2025.
