VIENNA, Áo – Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) của Liên Hiệp Quốc đang tích cực vận động Ukraine và Nga đồng ý ngừng bắn cục bộ, nhằm mục đích khôi phục nguồn điện bên ngoài cho nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Hai nhà ngoại giao am hiểu về kế hoạch này đã tiết lộ với hãng tin AP.
Nhà máy Zaporizhzhia, cơ sở hạt nhân lớn nhất Châu Âu, hiện nằm trong khu vực do Nga kiểm soát từ những ngày đầu cuộc chiến. Dù không còn hoạt động, nhà máy vẫn cần nguồn điện ổn định để làm mát sáu lò phản ứng đã ngừng hoạt động và nhiên liệu đã qua sử dụng, nhằm ngăn chặn bất kỳ sự cố hạt nhân thảm khốc nào.
Kể từ ngày 23 tháng 9, nhà máy đã phải dựa vào máy phát điện diesel sau khi đường dây điện bên ngoài cuối cùng bị cắt đứt. Cả hai phía đều đổ lỗi cho nhau về các vụ tấn công gây ra tình trạng này. IAEA đã nhiều lần bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình an toàn tại đây.
Theo một nhà ngoại giao Châu Âu được Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi thông báo về đề xuất, Cơ quan này đang đề xuất kế hoạch khôi phục điện qua hai giai đoạn. Giai đoạn đầu sẽ thiết lập một vùng ngừng bắn bán kính 1.5 kilomet để sửa chữa đường dây điện chính Dniprovska 750 kilovolt. Giai đoạn hai sẽ tạo một vùng ngừng bắn tương tự để sửa chữa đường dây dự phòng Ferosplavna-1 330 kilovolt. Các chuyên gia IAEA sẽ giám sát quá trình sửa chữa.
Mặc dù phía Ukraine đã cam kết đảm bảo an toàn cho đội sửa chữa, Nga vẫn chưa đưa ra những đảm bảo kịp thời, khiến công việc không thể bắt đầu theo đúng lịch trình ban đầu từ ngày 11 đến 17 tháng 10. Tuy nhiên, một nhà ngoại giao Nga lại cho biết công tác chuẩn bị đang được tiến hành và có thể sớm khởi động.
IAEA đã cảnh báo rằng nếu các máy phát điện diesel gặp trục trặc, nhà máy có thể đối mặt với nguy cơ mất điện hoàn toàn, dẫn đến tình trạng nóng chảy nhiên liệu và khả năng rò rỉ phóng xạ ra môi trường. Đây là lần thứ mười nhà máy Zaporizhzhia mất nguồn điện bên ngoài, và là lần mất điện kéo dài nhất kể từ khi chiến sự bùng nổ. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy trong bài phát biểu vào Chủ Nhật cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế gây áp lực lên Nga để khôi phục an toàn tại nhà máy, theo ABC News.
